MUZEUM W ŁOWICZU
Stary Rynek 5/7, 99-400 Łowicz
tel. (0-46) 837-39-28, fax 837-36-63

HISTORIA ZBIORÓW.
Historia zbiorów muzealnych w Łowiczu sięga przełomu XIX i XX wieku i jest związana z postacią Władysława Tarczyńskiego - kolekcjonera i społecznika, który tworzone przez siebie zbiory, udostępnił w 1905 roku publiczności, pod nazwą "Zbiorów Starożytności". W roku 1907, kolekcja Władysława Tarczyńskiego, została przekształcona w "Muzeum Starożytności" otrzymując własny statut, zatwierdzony przez władze administracyjne. Kolekcja została jednocześnie przeniesiona z prywatnego mieszkania do pomieszczeń przekazanych na ten cel przez Zarząd Straży Ogniowej Ochotniczej, której W. Tarczyński był założycielem.
Muzeum rozwijało się szybko do wybuchu I wojny światowej w 1914 roku. Zbiory poświęcone historii miasta, regionu, ukazywanych na tle historii Polski, liczyły w 1914 roku wraz z biblioteką ponad 3200 eksponatów. Do kolekcji o charakterze historyczno-artystycznym W. Tarczyński włączał także, przedmioty i narzędzia z dziedziny etnografii.
Kilkakrotnie niszczone przez okupujące Łowicz wojska niemieckie, Muzeum Starożytności utraciło bezpowrotnie część cennych zbiorów. Przekazane miastu i otworzone ponownie po odzyskaniu niepodległości, rozpoczęło działalność w 1927 roku jako Muzeum Miejskie im. Władysława Tarczyńskiego. Dzięki staraniom Emila Balcera, kolejnego opiekuna czyniącego starania o powiększenie zbiorów, Muzeum zdobywało uznanie środowisk kulturalnych i naukowych, stając się atrakcją turystyczną. W takim kształcie organizacyjnym Muzeum funkcjonowało do wybuchu II wojny światowej.
Działalność Muzeum Miejskiego uzupełniało funkcjonujące od 1910 roku Muzeum Etnograficzne Polskiego Towarzystwa Krajoznawczego powstałe w oparciu o kolekcję wybitnej działaczki społecznej, Anieli Chmielińskiej. Zbiory Muzeum Miejskiego i Muzeum Etnograficznego pierwotnie mieszczące się wspólnie w budynku zakupionym na cele muzealne przy Starym Rynku 16, udostępniono publiczności do 1939 roku.
Okres II wojny światowej spowodował kolejne straty w kolekcjach muzealnych. W roku 1948 zbiory obu muzeów zostały przejęte przez Muzeum Narodowe w Warszawie tworząc jego Oddział (do l kwietnia 1995 roku). Połączone zbiory otrzymały nową siedzibę w odbudowanym ze zniszczeń wojennych i zaadaptowanym do potrzeb muzealnych, gmachu pomisjonarskim, fundacji Kardynała Michała Radziejowskiego z 1689 roku.
Zbiory Muzeum w Łowiczu udostępniane są w celach wystawienniczych, naukowych i dydaktycznych. Na ekspozycji stałej okresowo zmienianej i uzupełnianej znajduje się blisko 3,5 tys. eksponatów.

WYSTAWY STAŁE.

Parter. Sztuka Baroku w Polsce.
Ekspozycja sztuki barokowej mieści się w dawnej kaplicy pod wezwaniem św. Karola Boromeusza, patrona misjonarzy, wyniesionego na ołtarze przez sobór trydencki. Kaplica stanowiła integralną część założenia misjonarskiego zaprojektowanego przez Tylmana z Gameren, jednego z najwybitniejszych architektów działających w Polsce. Twórcą fresków z przełomu XVII i XVIII wieku był Michał Anioł Palloni, malarz włoski doby baroku, działający na dworach polskich mecenasów sztuki. Fresk łowicki przedstawiający uczynki życia i glorię Św. Karola Boromeusza(biskupa Mediolanu), w którym zaprezentowana została w największym stopniu malarska sztuka iluzji, uznawana jest jako jedna z najlepszych realizacji tego artysty w Polsce. Pierwotnie wyposażone w pięć ołtarzy, wnętrze kaplicy zachowało do dziś nienaruszony wystrój architektoniczny z bogatą sztukaterią i interesującą kutą kratą z epoki.
Dział sztuki baroku prezentuje około 200 obiektów sztuki zdobniczej, sakralnej i świeckiej od końca XVII do drugiej połowy XVIII wieku oraz neobarokowe formy użytkowe z XIX wieku. Uwagę zwracają meble tzw. gdańskie oraz pochodzące z terenów Śląska i Małopolski. Pośród rzeźb wyróżnia się barokowa Pieta z XVII wieku, która wraz ze spiralnymi kolumnami ołtarzowymi nawiązuje do pierwotnej funkcji wnętrza. W gablotach i oszklonych szafkach kredensowych przykłady porcelany i fajansu z najlepszych wytwórni europejskich: między innymi część serwisu wiedeńskiego z połowy XVIII wiweku, przykłady serwisu tzw. łabędziego z Miśni, przykłady majolik włoskich, francuskich, holenderskich i niemieckich; szkła polskie i zagraniczne, wyroby użytkowe z metalu, w tym przedmioty sakralne (pateny i kielichy mszalne) oraz przykłady polskich tkanin ozdobnych. Wnętrze dawnej kaplicy wykorzystywane jest na koncerty i uroczystości o charakterze oficjalnym.

I piętro. Dział Historyczny.
Zbiory historyczno-artystyczne zgromadzone w Muzeum w Łowiczu liczą 4200 eksponatów, a ich najstarsza część pochodzi z kolekcji W. Tarczyńskiego. Najstarsze eksponaty należą do wydzielonego zbioru archeologicznego (sala nr l) wzbogaconego o współczesne wykopaliska. Gromadzone zabytki prezentują wszystkie epoki i kultury, od paleolitu począwszy. Zbiór archeologiczny zawiera obecnie ponad 700 muzealiów oraz kilka tysięcy fragmentów: ceramiki, szkła, kości; część z nich pochodzi z wykopalisk prowadzonych w okolicznych miejscowościach: np. Mastki - cmentarzysko z epoki brązu, Niespusza - cmentarzysko z epoki żelaza, Różyce - osada z okresu rzymskiego, Boheń - grodzisko wczesnośredniowieczne. Na wystawie stałej znajduje się 320 najciekawszych i posiadających największą wartość naukową eksponatów archeologicznych.
Zbiory działu Historyczno-Artystycznego zgromadzone w kolejnych salach ilustrują historię Łowicza od czasów najdawniejszych do II wojny światowej, na tle ogólnym dziejów Polski.
Do najciekawszych zespołów obiektów prezentowanych na wystawie należy zaliczyć:
- zbiór blach i portretów trumiennych mieszczan łowickich z XVII/XVIII wieku,
- kolekcję tłoków pieczętnych cechów z Łowicza, z których najstarszy sięga 1579 roku do XX wieku,
- wyroby cechów łowickich, przedmioty użytkowe od XVII do XIX wieku (sala nr 3),
- militaria od XV wieku po II wojnę światową, pośród których do ciekawszych należy broń okresu powstań narodowych.
Kolekcję uzupełnia zespół tzw. "czarnej biżuterii" i pamiątek okresu powstań narodowych oraz postaci historycznych związanych z historią Polski (sale nr 5 i 6). Spory fragment ekspozycji poświęcony jest historii straży pożarnej (sala nr 6). Wystawę stałą kończy ekspozycja przedmiotów i pamiątek związanych z dwudziestoleciem międzywojennym i II wojną światową (sala nr 7), pośród których jest wiele interesujących militariów o charakterze osobistym (sala nr 5).
Dział Historyczno-Artystyczny uzupełniają:
- interesujący zbiór numizmatów,
- zespół około 100 grafik (XVII-XX w.),
- malarstwo, w tym zespoły prac Stanisława Noakowskiego, Władysława Dargiewicza, Zdzisława Pągowskiego, Tadeusza Klonowskiego, Zofii Mitrężanki, Urszuli Strzałeckiej. Pośród pojedynczych prac znanych artystów znajduje się m.in. pejzaż pędzla Józefa Chełmońskiego, rysunek Stanisława Wyspiańskiego, akwarela Stanisława Tańskiego.

II piętro. Dział Etnograficzny.
Dział Etnograficzny Muzeum w Łowiczu prezentuje zbiory etnograficzne z terenu dawanego Księstwa Łowickiego. Zbiory te liczą obecnie blisko 7000 eksponatów. Najstarsza część kolekcji pochodzi ze zbiorów Muzeum Etnograficznego PTK oraz Zbiorów Starożytności W. Tarczyńskiego, której znaczną część stanowi cenny w skali kraju zbiór tkanin i około 200 kompletów ubiorów; kobiecych i męskich oraz kilkaset pojedynczych elementów strojów z tkaniny samodziałowej i fabrycznej, ukazujących zmiany zachodzące w ubiorze tzw. łowickim od drugiej połowy XIX wieku po współczesność. Najstarsze i najciekawsze prezentowane są na ekspozycji stałej (sala nr 4, 5, 8). W zbiorach znajduje się ponad 1000 tkanin i elementów stroju ukazujących rozwój haftu od końca XIX w. do czasów współczesnych.
Dział Etnograficzny posiada kolekcję plastyki dekoracyjnej, w tym m.in. około 2 tys. wycinanek stanowiących element dekoracji wnętrz chałup wiejskich, występujących w trzech formach: "kodry", "gwiozdy", "tasiemki", pochodzących od lat osiemdziesiątych XIX wieku po współczesne (sala nr 6). Zbiory uzupełniają kolekcje: malarstwa ludowego i oleodruków od połowy XIX wieku, rzeźby, ceramiki ludowej z okolic Bolimowa (sala nr 10 i ceramika sala nr 3). W zbiorach gromadzona jest także ceramika z innych terenów Polski z początku XX wieku, np. pokucka, białostocka, wileńska, kaszubska (magazyn zbiorów). Na wystawie stałej prezentowane są także kolekcje sprzętów i mebli ludowych z okresu dwudziestolecia międzywojennego (sala nr 9) oraz zbiór narzędzi rolniczych (sala nr 3), warsztatów tkackich i sprzętów służących do wytwarzania tkaniny samodziałowej (sala nr 4).
Dział etnograficzny posiada stałą ekspozycję plenerową przy Muzeum, na którą składają się budynki gospodarcze, zagrody i chałupa z końca XVIII wieku (tzw. biała) i zagroda zamknięta tzw. "okólnik" z drugiej połowy XIX wieku; całość uzupełniona wystawą sprzętów i wozami używanymi w gospodarstwie wiejskim.

Dział dokumentacji historycznej.
Powstał początkowo jako część zbiorów bibliotecznych w oparciu o dokumenty prywatne Wł. Tarczyńskiego i jego zięcia Emila Balcera; wyodrębniony z całości zbiorów gromadzi obecnie archiwalia i przedmioty o charakterze dokumentu odnoszące się do historii miasta, regionu i kraju. Do najciekawszych zespołów należą dokumenty rodziny Tarczyńskich i archiwalia ogólne (w tym listy), stanowiące cenne źródło do poznania kultury mieszczańskiej przełomu XIX i XX wieku, zespoły fotografii sięgające połowy XIX wieku, pośród których zwarty zespół stanowi dokumentacja Łowicza z początków XX wieku klisze i przeźrocza przedstawiające pejzaż Polski dwudziestolecia międzywojennego.
W zbiorach znajdują się dokumenty różnych dziedzin życia miasta, dokumenty z okresu I i II wojny światowej (w tym afisze, plakaty i obwieszczenia), na osobną uwagę zasługuje zbiór dokumentów i pamiątek dotyczących historii i działalności Straży Pożarnej w Łowiczu, jednej z pierwszych działających na terenie Królestwa Polskiego.
Zbiory biblioteczne Muzeum, stanowiące naturalne uzupełnienie całości zbiorów muzealnych, powstały wraz ze zbiorami Muzeum. Najstarszą część kolekcji stanowią starodruki (w tym Loviciana) od XVI wieku pochodzące ze zbiorów: W. Tarczyńskiego, Romualda Oczykowskiego i Emila Balcera. W bibliotece Muzeum w Łowiczu, liczącej obecnie ponad 4600 pozycji znajduje się zespół wydawnictw pochodzących z Biblioteki Muzeum Polskiego w Rapperswilu.

WYSTAWY CZASOWE.
Na parterze Muzeum odbywają się wystawy czasowe o różnorodnej tematyce z zakresu etnografii, archeologii, historii i sztuk plastycznych.

OFRETA OŚWIATOWA
Muzeum organizuje lekcje muzealne dla szkół. Opłata za przewodnika wynosi 60 zł.
Lekcje należy zamawiać z dwutygodniowym wyprzedzeniem telefonicznie lub osobiście w Dziale Oświatowym Muzeum w Łowiczu od poniedziałku do piątku w godzinach od 10.00 do 15.00, tel.(0-46) 837-39-28, fax (0-46) 837-36-63.
Lekcje odbywają się w terminie od wtorku do piątku, w godzinach od 10.00 do 14.00.
Muzeum prosi o dostarczanie pisma z prośbą o zorganizowanie lekcji (z podaniem numeru szkoły, klasy, telefonu oraz nazwiska nauczyciela lub opiekuna). W przypadku lekcji z pokazem rękodzieła należność dla twórcy (rękodzielnika) reguluje zamawiający lekcję. Kontakt z twórcą jest możliwy za pośrednictwem Muzeum.
Nie prowadzi się zajęć z grupami nie umówionymi. W przypadku rezygnacji z umówionej lekcji uprasza się o szybką informację. Zamawiając lekcję prosimy mieć na uwadze: nie łączy się klas, zajęcia prowadzone są z grupami liczącymi nie więcej niż 35 osób, zajęcia trwają około 60 minut, istnieje możliwość przeprowadzenia lekcji na zaproponowane przez szkoły tematy, bardzo prosi się o punktualne przychodzenie na lekcje.

Propozycje tematów lekcji organizowanych przez Dział Merytoryczny Muzeum w Łowiczu:

- z zakresu historii miasta i regionu -
l. Łowicz w okresie średniowiecza i renesansu.
2. Historia zamku prymasowskiego na tle rozwoju miasta w XIV-XVIII w.
3. Historia rzemiosła łowickiego.
4. Łowicz w okresie napoleońskim.
5. Łowicz w okresie powstań narodowych.
6. Naczynia i sprzęty codziennego użytku.
7. Powtórka z historii - słynne postaci i wydarzenia związane z Łowiczem.

- z zakresu etnografii -
l. Łowickie stroje ludowe i tkaniny dekoracyjne.
2. Historia architektury wiejskiej z terenu dawnego Księstwa Łowickiego.
3. Jak mieszkano na wsi i w mieście.
4. Łowicka sztuka ludowa.
5. Zwyczaje i obrzędy.
6. Wesele łowickie (lekcja z filmem video).
7. Jak to ze lnem było (lekcja z filmem video).

- inne -
l. Historia Łowicza i regionu na przykładzie zabytków archeologicznych.
2. Sztuka baroku w Polsce i Europie na przykładzie Kaplicy Św. Karola Boromeusza.

WYDAWNICTWA
Muzeum prowadzi działalność wydawniczą, w ramach której ukazują się:
- katalogi wystaw czasowych (m.in. Madonny w rzeźbie ludowej, Malarstwo Zofii Dembińskiej, Pasiasty strój ludowy w Polsce, Malarstwo polskie z kolekcji prywatnej, Chrystus Frasobliwy w rzeźbie ludowej),
- informator o Muzeum,
- karty pocztowe ilustrujące ekspozycję muzealną i skansenową.
Tego typu publikacje można nabyć w sklepiku muzealnym czynnym w godzinach otwarcia Muzeum.


SKANSEN W MAURZYCACH
W odległości 7 km. na zachód od Łowicza (dojazd szosą Poznań-Warszawa, około 8 minut jazdy samochodem), zlokalizowany jest skansen, którego celem jest ukazanie zmian zachodzących na wsi łowickiej. Na ponad 17 hektarach gromadzone są obiekty w układzie zagrodowym, ukazujące wieś w układzie rozproszonym, tzw. owalnicę i późniejszą z drugiej połowy XIX wieku o zabudowie jednostronnej tzw. ulicówkę, jako charakterystyczne typy urbanistyczne wsi na terenach dawanego Księstwa Łowickiego. Budynki mieszkalne i gospodarcze wyposażone są w sprzęt i narzędzia, ukazujące rozwój form gospodarowania na wsi.
Dotychczas zgromadzono m. in.: chałupę z drugiej połowy XIX wieku ze wsi Złakówr Borowy, chałupę ze wsi Bogoria z końca XIX wieku, stodołę ze wsi Złaków Borowy z 1948 roku, stodołę ze wsi Maurzyce z początku XX wieku, spichlerz-lamus ze wsi Złaków Kościelny z 1842 roku, stodołę ze wsi Wicie z drugiej połowy XIX wieku oborę kamienną ze wsi Mastki z lat dwudziestych XX wieku, kuźnię (rekonstrukcja) z wyposażeniem lat czterdziestych i piędziesiątych XX wieku.
Na terenie skansenu trwają ciągłe prace nad rekonstrukcjami budynków i ich wyposażeniem.

Skansen czynny jest od godziny 9.00 do zmroku (od maja do października);
cena biletów: 2 zł.


MUZEUM w Łowiczu
Stary Rynek 5/7, 99-400 Łowicz
tel. (0-46) 837-39-28, fax 837-36-63

- czynne od wtorku do niedzieli od godziny 10.00 do 16.00

- ceny biletów: normalny 5 zł., ulgowy 3,50 zł., normalny do skansenu 3 zł., ulgowy do skansenu 2 zł.
Z biletów ulgowych korzystają emeryci i renciści, dzieci, młodzież szkolna i studenci, żołnierze zasadniczej służby wosjskowej. Wstęp bezpłatny przysługuje przewodnikom grup i dzieciom do lat trzech. Bilety rodzinne w cenie biletów ulgowych.
- opłata za filmowanie, fotografowanie przy uroczystościach ślubnych: w kaplicy 100 zł., na terenie dziedzińca i skansenu 50 zł.


Z A P R A S Z A M Y !