MUZEUM ARCHEOLOGICZNE I ETNOGRAFICZNE W �ODZI


ZESPӣ DZIA��W ETNOGRAFICZNYCH

Kierowany przez dr Justyn� Laskowsk� - Otwinowsk� (tel. 632-84-40 wew. 28), zatrudnia 9�pracownik�w

Zesp� Dzia��w Etnograficznych kontynuuj�c tradycje przedwojenne Miejskiego Muzeum Etnograficznego zasi�giem swoich zainteresowa� obejmuje ca�� Polsk�, oraz kraje pozaeuropejskie. W okresie powojennym d�ugofalowe prace badawcze ca�ego zespo�u koncentrowa�y si� g��wnie wok� problematyki syntezy obrazu tradycyjnej wsi Polski �rodkowej, ze szczeg�lnym uwzgl�dnieniem zachodz�cych tu zmian. Wyniki tych bada� publikowane s� w redagowanej od 1957 roku Serii Etnograficznej "Prac i Materia��w Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w �odzi", w kt�rej dotychczas ukaza�o si� 30 numer�w. Zesp� Etnograficzny sk�ada si� z 8 dzia��w merytorycznych, w kt�rych zatrudnionych jest 9 pracownik�w, w�r�d kt�rych jeden posiada tytu� doktorski.
Od 1931r. do ko�ca 2004 r., g��wnie poprzez w�asne penetracje terenowe, zgromadzonych zosta�o ��cznie 25998 zabytk�w.

DZIA� PLASTYKI LUDOWEJ
Opiek� nad Dzia�em sprawuje mgr Aldona Pluci�ska

Podstawowe zadania tego dzia�u zwi�zane s� z badaniem estetyki, wra�liwo�ci artystycznej i umiej�tno�ci uzewn�trzniaj�cych si� w r�nych dziedzinach tw�rczo�ci ludowej takich jak: rze�ba, malarstwo, grafika, ceramika, papieroplastyka i meblarstwo.
Na koniec 2004 r. zgromadzony zbi�r zabytk�w liczy� 7836 pozycje. Niemal po�ow� stanowi� wyroby z gliny, s� to: naczynia, kafle i rze�by figuralne, reprezentuj�ce o�rodki garncarskie ca�ego kraju. Niezwykle cenny jest r�wnie� zbi�r rze�by ludowej, wyr�niaj� si� w nim pochodz�ce z XIX i pocz�tku XX wieku kolekcje Matki Boskiej Sk�pskiej i Chrystusa Frasobliwego. Wielorako zar�wno pod wzgl�dem tematycznym jak i zastosowanych technik prezentuje si� malarstwo ludowe, du�a cz�� obiekt�w pochodzi z XIX-wiecznych warsztat�w cz�stochowskich, przedstawia wizerunki �wi�tych i Matki Boskiej Cz�stochowskiej. Bogate s� tak�e kolekcje mebli i plastyki papierowej, spo�r�d kt�rych wyr�niaj� si� przede wszystkim r�norodne formy wycinanek g��wnie z region�w Polski �rodkowej, ale te� Kurpi�w i Lubelszczyzny. Zwart� kolekcj� zas�uguj�c� na szczeg�lne zainteresowanie stanowi 168 obiekt�w z XIX i pocz�tku XX wieku prezentuj�cych tw�rczo�� huculsk�, m.in. obrazy na szkle, naczynia i kafle ceramiczne.

DZIA� WIERZE� OBRZ�D�W I FOLKLORU
Opiek� nad Dzia�em sprawuje mgr Aldona Pluci�ska

Tematyka dzia�u jest bardzo rozleg�a, a wi��e si� g��wnie z tym co umownie zwyk�o okre�la� si� kultur� duchow� i spo�eczn�. Dotyczy ona zwyczaj�w i obrz�d�w, wiedzy o otaczaj�cym nas �wiecie, miejscu magii i religii w �yciu cz�owieka, a tak�e gier i zabaw dzieci�cych oraz folkloru s�owno-muzycznego. Aktualne badania dzia�u zwi�zane s� zar�wno z przesz�o�ci� jak i tera�niejszo�ci�. Poprzez zabytek, opis, film rejestruje si� dzisiejsze sposoby �wi�towania, pr�buj�c ustali� formy tradycyjne jak i wsp�czesne, dlatego te� m.in. w inwentarzach dzia�u znajduj� si� nalepki na butelki z w�dk� weseln�, oraz ozdoby na torty. Kontekstem dla tych przedmiot�w s� nagrane na kasetach video wsp�czesne przyj�cia weselne.
W ko�cu 2004 r. w ramach dzia�u zgromadzono ��cznie 3277 zabytk�w. Pr�cz nich zbierane s� materia�y archiwalne obejmuj�ce opisy, zapisy tekst�w, fotografie, nagrania i filmy. Na szczeg�ln� uwag� zas�uguje kolekcja dziewi�tnastowiecznych pisanek pochodz�cych z Lubelszczyzny, Polesia, Wo�ynia i okolic Odessy oraz pisanki huculskie z okresu mi�dzywojennego.

DZIA� GOSPODARSTWA I PRZEMYS�U WIEJSKIEGO
Opiek� nad Dzia�em sprawuje mgr Piotr Czepas

Zainteresowania dzia�u obejmuj� w g��wnej mierze rolnictwo, rzemios�o z wytw�rczo�ci� domow�, budownictwo oraz �rodki transportu i komunikacji.
Na koniec 2004 r. zgromadzony zbi�r liczy� 3580 obiekt�w, z kt�rych po�owa pochodzi z teren�w Polski �rodkowej. Do szczeg�lnie cennych kolekcji zaliczy� trzeba reliktowe narz�dzia rolnicze i urz�dzenia techniczne takie jak p�ugi, rad�a, kieraty, m�ynki, �rutowniki. Olbrzymi� warto�� posiadaj� kompletne wyposa�enia warsztat�w rzemie�lniczych np. ku�ni, stolarni, olejarni, tokarni etc. Na uwag� zas�uguj� r�wnie� obiekty zwi�zane z wiejskim tkactwem, transportem i komunikacj�, w�r�d tych ostatnich znajduje si� 12 r�norodnych pojazd�w konnych.

DZIA� STROJU LUDOWEGO I TKANIN
Opiek� nad Dzia�em sprawuje mgr Alicja Wo�niak

G��wne zainteresowania dzia�u koncentruj� si� wok� udokumentowania zr�nicowania regionalnego stroju, tkaniny dekoracyjnej i haftu oraz uchwycenia zmian zachodz�cych w nich od po�owy XIX wieku do chwili obecnej.
Do ko�ca 2004 r. dzia� zgromadzi� 7242 zabytki z czego 75% obiekt�w stanowi� r�norodne elementy stroju. Najpe�niej reprezentowane s� kolekcje zgromadzone w Polsce �rodkowej obrazuj�ce ewolucje stroj�w ludowych w regionach: �owickim, opoczy�skim, rawskim i sieradzkim. Okazale przedstawiaj� si� r�wnie� zbiory stroj�w pochodz�ce z teren�w wschodniej i po�udniowej Polski, w�r�d kt�rych szczeg�lnie cenne s� przyk�ady lnianych ubior�w z tkackimi zdobinami, tzw. pereborami z okolic W�odawy, a tak�e kolekcje �ywotk�w cieszy�skich i czepc�w z okolic Koniakowa i Istebnej. Spo�r�d ludowych tkanin dekoracyjnych wyr�ni� trzeba wielonicielnicowe tkaniny z rawskiego i opoczy�skiego, �owickie "nospy", lniane tkaniny z Podlasia, a tak�e dywany dwuosnowowe ze wschodnich rejon�w kraju.

DZIA� KULTUR MIEJSKICH
Opiek� nad Dzia�em sprawuj�: mgr Maria Augustyniak, mgr Marcin Kuropatwa

Jest to najm�odszy dzia� w Zespole Etnograficznym dzia�aj�cy od 1971 roku. Zadaniem jego jest badanie, dokumentowanie i tworzenie kolekcji zwi�zanej z kultur� �rodowisk robotniczych i drobnomieszcza�skich, ze szczeg�lnym uwzgl�dnieniem problematyki ��dzkiej.
W ko�cu 2004 r. zinwentaryzowane by�y 1992 zabytki. Zasadniczym cz�onem kolekcji s� przedmioty ilustruj�ce urz�dzenie ��dzkich wn�trz mieszkalnych z prze�omu XIX i XX wieku, czyli meble, ozdoby, naczynia kuchenne i zastawa sto�owa, zegary i instrumenty muzyczne. Odr�bn� kolekcj� stanowi wsp�czesna ��dzka tw�rczo�� amatorska, na kt�r� sk�ada si� malarstwo, grafika i w mniejszym stopniu rze�ba. Kompletowane s� te� ubiory robotnicze i drobnomieszcza�skie.

DZIA� KULTUR LUDOWYCH KRAJ�W POZAEUROPEJSKICH
Opiek� nad Dzia�em sprawuje mgr Barbara Chlebowska

Dzia� ten kontynuuje przedwojenne tradycje Miejskiego Muzeum Etnograficznego, kt�re dzi�ki wsp�pracy z wieloma podr�nikami, kolekcjonerami i etnografami zdo�a�o zaledwie w przeci�gu 8 lat (1931-39) zgromadzi� 1.460 zabytk�w "egzotycznych". W czasie II wojny �wiatowej zbi�r ten zosta� niemal w ca�o�ci sprzedany b�d� zniszczony. W okresie powojennym rozpocz�to wi�c jego odbudow� niemal od podstaw, pocz�tkowo przez rewindykacje naszych obiekt�w odnalezionych w Muzeum f�r V�lkerkunde w Lipsku, a p�niej poprzez prywatne dary, zakupy i wymian� zabytk�w z instytucjami zagranicznymi (np. Uniwersytet Aoyama Gakuin w Tokio, James Cook University of North Queensland w Townsville).
W ko�cu 2004 r. Dzia� posiada� w swych zbiorach 2071zabytk�w sk�adaj�cych si� na cztery zasadnicze kolekcje:
- afryka�sk� prezentuj�ca sztuk�, bro�, stroje i przedmioty codziennego u�ytku, g��wnie znad Zatoki Gwinejskiej, Zachodniego Sudanu, dorzecza Konga i Afryki Wschodniej. Szczeg�lnie interesuj�ce s� zbiory rze�by afryka�skiej.
- azjatyck� z obiektami z zakresu sztuki, stroju, ozd�b, element�w broni i przedmiotami codziennego u�ytku, z terenu Japonii, Chin, Mongolii, Indii. Szczeg�lnie wart uwagi jest zbi�r kimon japo�skich.
- australijsk� posiadaj�c� przyk�ady malarstwa i rze�by, bro�, stroje i przedmioty codziennego u�ytku Aborygen�w australijskich i mieszka�c�w Nowej Gwinei.
- po�udniowoameryka�sk� sk�adaj�c� si� z tkanin, stroju, ozd�b, broni i ceramiki g�ownie z terenu Peru, Kolumbii i Ekwadoru.
Zabytki z tego Dzia�u by�y wielokrotnie prezentowane na wystawach w naszym muzeum, a tak�e w innych plac�wkach na terenie ca�ego kraju, niezmiernie ciesz�c si� du�ym zainteresowaniem.

BIBLIOTEKA ETNOGRAFICZNA
Kierowana przez mgr Marcina Kuropatw�

Biblioteka Etnograficzna systematycznie powi�ksza sw�j ksi�gozbi�r od 1931 roku. W jego ramach znajduj� si� ksi��ki i czasopisma g��wnie z zakresu etnografii Polski i �wiata. Szeroko te� reprezentowane s� dyscypliny pokrewne takie jak: socjologia, historia (ze szczeg�lnym uwzgl�dnieniem historii wsi), historia sztuki, muzeologia i teatrologia.
W ko�cu 2004 r. biblioteka posiada�a w swych zbiorach 11399 ksi��ek i�3876 wolumin�w czasopism. W ramach biblioteki prowadzona jest wymiana wydawnictw ze 180 instytucjami krajowymi i zagranicznymi, umo�liwiaj�ca systematyczne powi�kszanie zbioru, g��wnie o wydawnictwa ci�g�e. Biblioteka dysponuje katalogami ksi��ek (topograficzny, alfabetyczny i dzia�owy) i czasopism.

Z ksi�gozbioru mo�na korzysta� w czytelni, b�d� za po�rednictwem wymiany mi�dzybibliotecznej:
od poniedzia�ku do pi�tku w godzinach od 8.00 do 16.00.

ARCHIWUM ETNOGRAFICZNE
Opiek� nad archiwum sprawuje mgr Anna Seweryn

Przechowuje i opracowuje materia�y dokumentacyjne zwi�zane z dzia�alno�ci� badawcz�, kolekcjonersk�, wystawiennicz� i o�wiatow� Zespo�u Dzia��w Etnograficznych. Ponadto zbiera dokumenty zwi�zane z histori� instytucji i jej pracownikami.
Na koniec 2004 r. zgromadzonych zosta�o m.in. ok. 56000 negatyw�w, 3000 wywiad�w i 1746 poz. zespo��w dokumentacji rysunkowej (zawieraj�cych kilkana�cie tysi�cy rysunk�w), ponadto nagrania magnetofonowe i VHS. W�r�d zgromadzonych archiwali�w bezcenne s� materia�y z bada� terenowych w Polsce �rodkowej rejestruj�ce budownictwo, str�j i obrz�dowo�� w latach 1946-60. Szczeg�lnie interesuj�ce s� szklane negatywy z tego okresu i imponuj�ca inwentaryzacja rysunkowa budownictwa ludowego oraz kolekcja fotografii Jerzego Gi�yckiego dotycz�ca Afryki Zachodniej.