MUZEUM OKR�GOWE W WA�BRZYCHU
ul. 1 Maja 9, 58-300 Wa�brzych
tel. (0-74) 842-48-45, 843-41-46

HISTORIA MUZEUM.
W 1926 roku, w wykupionym przez w�adze miejskie obiekcie - Pa�acu Albertich, nale��cym wcze�niej do znanych w mie�cie w�a�cicieli prz�dzalni lnu, rozpocz�o w Wa�brzychu sw� dzia�alno�� miejscowe Muzeum.
Dzia�o si� to w ramach obchod�w 500 rocznicy nadania Wa�brzychowi praw miejskich. Budynek ten zbudowany w 1801 roku wed�ug projektu L. Niederackera (ucznia C. G. Langhansa), od 1926 roku nieprzerwanie s�u�y ochronie zabytkowych kolekcji, gromadzonych zreszt� ju� od 1908 roku przez Towarzystwo Staro�ytno�ci Ziemi Wa�brzyskiej. Okres wojenny kolekcje te przetrwa�y w stosunkowo dobrym stanie, cho� straty oszacowano na oko�o 35 %. W 1975 roku plac�wka otrzyma�a rang� Muzeum Okr�gowego. Aktualnie zbiory muzealne licz� ok. 23.000 okaz�w i obiekt�w zgromadzonych w dzia�ach: Historii Regionu, Geologii, Ceramiki i Sztuki. Ponadto Muzeum posiada dwa Oddzia�y, b�d�ce jeszcze w stadium organizacji:
- Oddzia� Kultury Ludowej Pog�rza Sudeckiego w Kudowie-Pstr��nej
- Oddzia� Archeologiczny w Kamie�cu Z�bkowickim
Muzeum podj�o te� pr�b� utworzenia w Wa�brzychu Ekomuzeum Przemys�owego, prezentuj�cego 500-letnie tradycje g�rnicze na tym terenie i do�� �ci�le zwi�zane z g�rnictwem inne rozwijaj�ce si� tutaj dziedziny przemys�u. Oko�o 15 % swych zbior�w Muzeum udost�pnia na nast�puj�cych wystawach sta�ych:
- Mineralogia i stratygrafia.
- Porcelana wa�brzyska.
- Porcelana i fajans z wytw�rni europejskich.
- Zarys historii Wa�brzycha.
- Wsp�czesne malarstwo polskie (ekspozycja magazynowa).
Organizuje r�wnie� oko�o 10 wystaw czasowych rocznie. Umo�liwia te� korzystanie ze swych zbior�w bibliotecznych licz�cych ponad 7000 wolumin�w (w tym ponad 800 starodruk�w).

EKSPOZYCJE STA�E.
Dzia� Ceramiki.
Istnieje od roku 1968 i zajmuje wa�ne miejsce w zbiorach Muzeum Okr�gowego w Wa�brzychu. Gromadzone w ci�gu czterdziestu lat muzealia utworzy�y poka�n�, licz�c� ponad 7600 obiekt�w kolekcj�, na kt�r� sk�adaj� si� obiekty z porcelany szkliwionej, biskwitu, kamionki, fajansu, majoliki, terakoty lub innych tworzyw ceramicznych. Jest to g��wnie historyczna i wsp�czesna porcelana - u�ytkowa i dekoracyjna oraz wsp�czesna ceramika artystyczna i unikatowa.
Zasadnicz� cz�� zbioru stanowi� wyroby z wa�brzyskich fabryk porcelany - C. Kristera i C. Tielscha, jak tez z pozosta�ych, dzia�aj�cych na Dolnym �l�sku w 2 po�owie XIX i l po�owie XX wieku fabryk - w Jaworzynie �l�skiej, Parowej, Szczawienku, Strzegomiu, �arach, Zofi�wce. Obok nich wyst�puj� obiekty pochodz�ce z innych teren�w Polski np. z �mielowa, Korca, Baran�wki oraz z wielu kraj�w Europy, szczeg�lnie manufaktur w Mi�ni, Berlinie, Wiedniu, Sevres, Delftach.
Zgromadzone w Dziale Ceramiki eksponaty posiadaj� znaczne walory artystyczne b�d�ce rezultatem wsp�lnej pracy ich projektant�w i wykonawc�w a charakteryzuj� si� r�norodno�ci� form, bogactwem motyw�w i technik zdobniczych.
Wysoko ceniona kolekcja ceramiki dekoracyjnej i artystycznej obejmuj�ca patery, kosze na owoce, �wieczniki, ka�amarze, wazony, donice, figury lub sceny figuralne wyr�nia si� precyzj� wykonania, efektown� dekoracj� plastyczn�, szerok� gam� barw, cz�stym zastosowaniem z�ota i platyny. Ceramika u�ytkowa to przede wszystkim proste w swej formie, skromne w zdobieniu serwisy obiadowe, kawowe a tak�e pojedyncze obiekty pochodz�ce z tego typu komplet�w.
Stosunkowo odr�bn� formalnie i tematycznie grup� tworzy wsp�czesna polska ceramika unikatowa, z rze�biarskimi dzie�ami tw�rc�w ze znanych �rodowisk ceramicznych mi�dzy innymi w Gda�sku, Warszawie, Wroc�awiu, Krakowie, Boles�awcu.
Prezentowana w Muzeum Okr�gowym w Wa�brzychu wystawa ceramiki ma charakter ekspozycji sta�ej. Zajmuje dwie sale na pierwszym pi�trze budynku i obejmuje porcelan� historyczn� pochodz�c� z wiod�cych w Wa�brzychu w XIX wieku fabryk C. Kristera i C. Tielscha oraz ceramik� historyczn� ze znanych fabryk europejskich w Niemczech, Austrii, Czechach, Rosji, Danii, Francji, Anglii, Holandii.

Dzia� Geologii.
Zbi�r geologiczny Muzeum w Wa�brzychu tworzony od momentu za�o�enia w mie�cie w 1908 roku Towarzystwa Staro�ytno�ci po dzie� dzisiejszy, zawiera okazy petrograficzne, mineralogiczne i paleontologiczne pochodz�ce z regionu Dolnego �l�ska, g��wnie z obszaru Sudet�w. Takiemu profilowi zbioru sprzyja wyj�tkowe bogactwo form geologicznych tego terenu, z czym wi��e si� mo�liwo�� wyst�powania rozmaitych ska�, minera��w i skamienia�o�ci.
Najcenniejsz� cz�ci� zbioru jest kolekcja odcisk�w ro�lin karbo�skich utrwalonych w �upku w�glowym, gromadzona systematycznie przez Franza Zimmermanna, kt�r� po roku 1947 odtworzy� i znacznie powi�kszy� Eufrozyn Sagan.
Najliczniej reprezentowane (ok. 80 % ca�o�ci) s� odciski paproci, skrzyp�w i wid�ak�w g�rnego karbonu okolic Wa�brzycha. Ich opracowanie naukowe znalaz�o odbicie w kilku publikacjach naukowych (od 1981 roku ukazuj� si� zeszyty "Atlasu ro�lin karbo�skich"),
Cz�� petrograficzna zbioru ma charakter popularnonaukowy. Odzwierciedla r�norodno�� typ�w genetycznych ska�, z kt�rych zbudowane s� struktury geologiczne Dolnego �l�ska, a tym samym dokumentuje z�o�ono�� proces�w geologicznych zachodz�cych w przesz�o�ci na tym terenie.
Nast�pna grupa okaz�w - minera�y Dolnego �l�ska, ze wzgl�du na walory estetyczne i dydaktyczne, stanowi szczeg�lnie atrakcyjn� cz�� wystawy. Kolekcja ta jest nadal poszerzana.
Cz�� zbioru udost�pniona zwiedzaj�cym, eksponowana jest w dw�ch salach Muzeum. Jedna z nich prezentuje bogaty i barwny �wiat minera��w - na szczeg�lne zainteresowanie zas�uguje kolekcja r�norodnych odmian kwarc�w pochodz�cych z masyw�w granitoidowych Dolnego �l�ska oraz "najs�ynniejsze" kamienie �l�ska - chryzopraz i nefryt.
Ekspozycja w drugiej sali obrazuje si�gaj�c� wczesnego proterozoiku histori� rozwoju geologicznego regionu dolno�l�skiego, utrwalon� w postaci ska� oraz zawartych w nich skamienia�o�ci ro�lin i zwierz�t.
Ekspozycj� ko�czy interesuj�cy fragment kolekcji pastylek "terra sigillata" - �rodka leczniczego produkowanego od XVII wieku z glinek bentonitowych pozyskiwanych w okolicy Strzegomia.

Dzia� Historii Regionu
Zajmuje si� gromadzeniem, opracowywaniem i udost�pnianiem zabytk�w z zakresu historii miasta Wa�brzycha i wojew�dztwa wa�brzyskiego.
Dzia� obejmuje trzeci� co do wielko�ci, po ceramice i geologii, grup� zabytk�w w zbiorach Muzeum, o wielkiej rozmaito�ci i r�nym poziomie artystycznym i historycznym. Wyodr�bni� w nim mo�na kilka nast�puj�cych zespo��w: ikonografi�, archiwalia, dokumentacj� wsp�czesno�ci, numizmatyk�, kartografi� oraz g�rnictwo.
Najliczniej reprezentowana jest ikonografia, kt�ra dostarcza cennych i interesuj�cych materia��w do architektury i uk�adu przestrzennego dawnego Wa�brzycha oraz innych miejscowo�ci po�o�onych na terenie wojew�dztwa. Obok grafik i rysunk�w stosunkowo licznie prezentowany jest tu zbi�r archiwalnych zdj�� miasta i okolic. Godne uwagi s� r�wnie� archiwalia, dotycz�ce tutejszego �ycia mieszka�c�w, wzbogacone o egzemplarze prasy lokalnej.
Do licznych nale�� r�wnie� zbiory sk�adaj�ce si� na tzw. dokumentacj� wsp�czesno�ci, kt�ra obejmuje swoim zakresem ca�y szereg zagadnie� �ycia spo�eczno-politycznego, gospodarczego i kulturalnego miasta i regionu po 1945 roku. Zesp� zawiera wiele r�norodnych materia��w: od afiszy, plakat�w, odezw, poprzez programy imprez, katalogi wystaw, po r�nego typu realia.
Odr�bn� grup� w�r�d posiadanych obiekt�w tworzy numizmatyka, kt�rej trzon stanowi pieni�dz zast�pczy emitowany na �l�sku w latach 1914-24. Ponadto Dzia� posiada cenny zbi�r kartograficzny z�o�ony g��wnie z map �l�skich z okresu od XVIII do XX wieku. Ca�o�� kolekcji Dzia�u Historii Regionu dope�nia niedu�y zbi�r z zakresu historii g�rnictwa w�glowego, jednej z dominant miasta i regionu. Kolekcj� tworzy zestaw lamp g�rniczych, narz�dzia pracy, przyrz�dy miernicze, cz�� dawnego i obecnego ubioru g�rniczego oraz atrybuty z nim zwi�zane.
Niekt�re z obiekt�w spo�r�d przedstawionych zespo��w tematycznych mo�na zobaczy� na prezentowanej w Muzeum skromnej wystawie sta�ej po�wi�conej w ca�o�ci dziejom miasta Wa�brzycha, a �ci�lej wybranym zagadnieniom z jego przesz�o�ci, ze szczeg�lnym uwzgl�dnieniem kopalnictwa w�gla.

Dzia� Sztuki.
Powo�any na pocz�tku lat osiemdziesi�tych Dzia� Sztuki gromadzi dzie�a sztuk plastycznych z zakresu malarstwa, grafiki i rze�by oraz rzemios�a artystycznego. Do zbior�w dawnych nale�y kilkadziesi�t obraz�w XVIII i XIX-wiecznego malarstwa portretowego i pejza�owego autor�w niemieckich, kolekcja kilkuset litografii i staloryt�w z XIX wieku oraz z dziedziny rzemios�a artystycznego do�� skromny zbi�r �l�skich wyrob�w konwisarskich, kowalsko-�lusarskich, jubilerskich i mebli mieszcza�skich.
Zasadnicz� cz�� zbior�w sztuki, w miar� mo�liwo�ci wzbogacanych zakupami a tak�e darami, stanowi� dzie�a wsp�czesnej sztuki polskiej, zw�aszcza malarstwo i grafika artystyczna oraz w niewielkiej ilo�ci rze�ba. Za�o�eniem programowym dzia�u jest gromadzenie dzie� tw�rc�w z Wa�brzycha i wojew�dztwa, kt�re maj� dokumentowa� �ycie artystyczne miejscowego �rodowiska plastycznego. Gromadzone s� te� dzie�a najbardziej znanych i zapisanych znacz�cym dorobkiem artyst�w krajowych, kt�rych tw�rczo�� odzwierciedla najciekawsze zjawiska w dziejach wsp�czesnej sztuki polskiej.
W zbiorach malarstwa reprezentowany jest realizm ekspresyjny i poetycki, nadrealizm, surrealizm oraz malarstwo abstrakcyjne i zw�aszcza metaforyczne. Kolekcjonowane s� prace olejne, tempery, akwarele, gwasze, rysunki i grafika artystyczna w r�nych technikach.
Spo�r�d artyst�w miejscowych Muzeum posiada prace Kazimierza G�aza, Paw�a Jacha, Erwina Je�a, Eugeniusza Kiszczaka, Henryka Kluzy, Zbigniewa Kobyla�skiego, Jaros�awa Pr�szy�skiego, Ryszarda Ruzika, Kazimierza Staro�ciaka, Henryka Szypu�y, Paw�a Trybalskigo i innych.
Wsp�czesne malarstwo polskie reprezentuj� tacy arty�ci jak: Jerzy Duda-Gracz, Wies�aw Garboli�ski, Eugeniusz Geppert, Stefan Gierowski, Edward Habdas, Konrad Jarodzki, Jan Karwot, Franciszek Ma�luszczak, Marek Naszczak, Jerzy Nowosielski, Zbigniew Paluszak, Franciszek Starowieyski, Henryk Waniek, Eulalia Z�otnicka.
Wsp�czesnym uzupe�nieniem skromnych zbior�w starego rzemios�a artystycznego s� cz�ciowo eksponowane na sta�ej wystawie geologicznej wyroby jubilerskie i przedmioty rze�bione w kamieniach szlachetnych i minera�ach.
Wybrane eksponaty dawnego malarstwa i zabytkowych mebli udost�pnione s� zwiedzaj�cym na niewielkich wystawach sta�ych w ci�gu ekspozycyjnym na pierwszym pi�trze, natomiast malarstwo wsp�czesne w korytarzu za sal� wystaw czasowych. Ta korytarzowa wystawa nie odpowiada wprawdzie podstawowym zasadom ekspozycji muzealnej, jednak znikoma cz�� wydobytych z magazynu na �wiat�o dzienne obraz�w daje zwiedzaj�cym mo�liwo�� zapoznania si� z charakterem kolekcji wsp�czesnego malarstwa polskiego w naszym Muzeum.

Oddzia� Archeologiczny.
Oddzia� Archeologiczny dzia�a od l maja 1987 roku w pomieszczeniu udost�pnionym czasowo przez Gminny O�rodek Kultury w Kamie�cu Z�bkowickim. Zasi�giem dzia�alno�ci obejmuje ca�y teren wojew�dztwa wa�brzyskiego.
Oddzia� gromadzi zabytki archeologiczne pochodz�ce z wykopalisk prowadzonych po 1975 roku na terenie wojew�dztwa przez r�ne specjalistyczne jednostki (m.in. Katedr� Archeologii Uniwersytetu Wroc�awskiego, WOAK, PKZ ). Od 1987 roku Oddzia� prowadzi tak�e badania w�asne.
W zbiorach znajduj� si� m.in. materia�y z grodziska wczesno-�redniowiecznego w Dobromierzu, osady wczesno�redniowiecznej w Kamie�cu Z�bkowickim, osad wielokulturowych w Byczeniu, Suszce, �remie, Cha�upkach, Krzelkowie, R�czycach i osad z okresu w�dr�wek lud�w w Nied�wiedniku.

MUZEUM OKR�GOWE w Wa�brzychu
ul. 1 Maja 9, 58-300 Wa�brzych
tel. (0-74) 842-48-45, 843-41-46
e-mail:wa�[email protected]
oficjalna strona Muzeum

Muzeum czynne:
- od wtorku do pi�tku w godzinach od 10.00 do 16.00
- w soboty, niedziele i �wi�ta od 11.00 do 17.00
- w poniedzia�ek Muzeum jest nieczynne dla zwiedzaj�cych.
- W soboty wst�p bezp�atny.
Kasa Muzeum ko�czy sprzeda� bilet�w na 30 minut przed zamkni�ciem ekspozycji.