Pastwowe Muzeum im. Przypkowskich w Jdrzejowie
pl. Kociuszki 7/8, 28-300 Jdrzejw
tel. (0-41) 386-24-45, fax. (0-41) 386-54-89

Genealogia rodziny Przypkowskich herbu Radwan siga czasw redniowiecza. Kolebk rodziny byo Mazowsze, lecz w poowie XIII wieku osiedlili si pod Krakowem zaoywszy wie Przypkowice. W XVI wieku przedstawiciele rodziny aktywnie dziaali w ariaskiej wsplnocie wyznaniowej, a Jan Przypkowski, przejty ideaami rwnoci wszystkich ludzi, w roku 1573 uwolni swych poddanych z paszczyzny. Najwybitniejszym przedstawicielem rodziny w wieku XVII-tym by Samuel Przypkowski (1592-1670), arianin zwizany z dworem Radziwiw z Biry, poeta, filozof i polityk. W wieku XVIII-tym Jzef Przypkowski (1707-1758), inny wybitny przedstawiciel rodziny, piastowa godno profesora astronomii i matematyki na Uniwersytecie Krakowskim. W 1740 roku on wanie zaprojektowa zegar soneczny na kociele Mariackim w Krakowie. Nieliczne pamitki i fragmenty jego ksigozbioru znajduj si do dzi w kolekcji Muzeum. Twrc trzonu kolekcji dzisiejszego Muzeum by Feliks Przypkowski (1872-1951). Mionik astronomii i gnomiki, ukoczy studia medyczne i praktykowa przez pidziesit lat jako lekarz w Jdrzejowie. Od roku 1895 konsekwentnie gromadzi zegary soneczne i literatur dotyczc ich budowy i historii. W Jdzejowie wznis istniejce do dzisiaj obserwatorium astronomiczne, prowadzi rwnie pomiary meteorologiczne. Interesowa si numizmatyk, mineralogi, zbiera take pamitki zwizane z miastem i regionem, pozostawi po sobie rwnie ogromny zbir fotografii. Jego pasje zbierackie i naukowe podziela rwnie syn, Tadeusz Przypkowski (1905-1977), historyk sztuki, bibliofil, mionik heraldyki. Znawca i budowniczy zegarw sonecznych stworzy ich liczne egzemplarze, z ktrych najwaniejsze to siedem zegarw sonecznych na obserwatorium w Greenwich. Dziki jego staraniom kolekcja zostaa po wojnie znacznie poszerzona i udostpniona dla publicznoci, a w roku 1962 przekazana Pastwu.

W dziale zegarw sonecznych Muzeum obejrze mona wszystkie ich rodzaje konstruowane od XV wieku, oraz rozmaite przyrzdy suce do pomiaru czasu - klepsydry, zegary ogniowe i mechaniczne, a take przyrzdy astronomiczne. Do najcenniejszych obiektw z tego dziau nale zegar soneczny, dzieo Erazma Habermela orazzegar soneczny z armatk, wedug tradycji wasno Stanisawa Leszczyskiego. Wrd zegarw mechanicznych wymieni mona maleki zegarek-pektoralik z krysztau grskiego, siedemnastowieczny wyrb paryski sygnowany nazwiskiem "Mahlet", zegar wahadowy sygnowany na mechanizmie "Gabier", w Paryu wykonany dla Jana Kazimierza. Popularny w Polsce typ zegara stoowego, zwanego kaflowym ze wzgldu na podobiestwo korpusu do kafla piecowego, bd "ab" z powodu szeroko rozstawionych nek, reprezentuje zegar wykonany w Zasawiu przez zegarmistrza Michaa Piegsz okoo poowy XVIII w.

W dziale starodrukw liczcym okoo 600 tomw, wrd ktrych najcenniejszym jest wydanie z r. 1566 dziea Kopernika "De revolutionimbus orbium coelestium", znajduj si egzemplarze z autografami Heweliusza, Kartezjusza i Huyghensa. Cz ksigozbioru powicona gnomice uznawana jest za jeden z najcenniejszych zespow tego typu na wiecie. Kolekcja grafik i ekslibrisw liczy obecnie okoo 25.000 dzie powstaych od XVI do XX w.Kolekcja przedmiotw rzemiosa artystycznego, dokumentw i pamitek historycznych zgromadzona w Muzeum, zwizana jestz histori miasta Jdrzejowa i regionu i jako taka ma szczeglne znaczenie dla tamtejszej spoecznoci. Wyjtkowym okresem w historii jdrzejowskiego domu Przypkowskich by czas stacjonowania w nim w 1914 roku I Kompanii Kadrowej,a w roku 1915 (?) Jzefa Pisudskiego i jego sztabu. Pozostay po nich liczne pamitki, przedmioty, listy z frontu i podzikowania za serdeczn gocinno. Dzia gastronomii reprezentowany jest, prcz licznych ksiek powiconych tej dziedzinie, take zbiorem naczy, rondli, przyborw kuchennych, ktrych niegdysiejszego przeznaczenia trudno si domyle dzi, w czasach barw szybkiej obsugi i papierowych talerzy. Do takich przedmiotw naley np. zdobiony aurow wici winnej latoroli wzeczek do serwowania wina roboty synnej paryskiej firmy Christoffle, specjalizujcyej si w wykwintnej zastawie stoowej. Atmosfer starego domu rodzinnego tworz liczne pikne meble, tkaniny, obrazy i fotografie. Muzeum posiada rwnie jedyn w Polsce kolekcj rokokowych kurdybanw, obi z toczonej we wzory, malowanej i zoconej skry, ktr pokrywano sciany, fotele, a nawet antependia. Zwiedzajc Muzeum mona liczy na fachow obsug przewodnick, kompetentne wyjanienia dotyczce niezwykych zegarw i przedmiotw rzemiosa artystycznego i barwn gawd o ludziach, ktrych twarze patrz ze starych pcien i fotografii.


PASTWOWE MUZEUM im. PRZYPKOWSKICH w Jdrzejowie
pl. Kociuszki 7/8, 28-300 Jdrzejw
tel. (0-41) 386-24-45, fax. (0-41) 386-54-89
e-mail: [email protected]
www.muzeum.jedrzejow.pl



Muzeum czynne:
codziennie oprcz poniedziakw w godzinach od 8.00 do 15.00,
w sezonie letnim do godziny 16.00