MUZEUM TECHNIK CERAMICZNYCH W KOLE
ul. M. Kajki 44, 62-600 Ko�o
tel. (0-63) 272-15-59

Aktualne ekspozycje:
1. Fajans kolski - formy, dekoracje, techniki zdobnicze - sta�a ekspozycja
2. Ziemia Kolska w akwareli Tadeusza Osi�skiego - sta�a ekspozycja
3. Lampy naftowe i �wieczniki ze zbior�w Muzeum Okr�gowego w Koninie - do 30.09.2004
4. Ko�o w ikonografii - do 31.10.2004


Zamiar utworzenia plac�wki muzealnej w Kole powsta� w okresie II Rzeczpospolitej. W�r�d inicjator�w by� Czes�aw Freudenreich. To on w�asnym sumptem dokona� zabezpieczenia ruin kazimierzowskiego zamku nad Wart�. W swojej Fabryce Fajansu i Majoliki utworzy� i z du�ym pietyzmem utrzymywa� co� w rodzaju archiwum wyrob�w dawnych i wsp�czesnych, pochodz�cych z jego zak�adu. Jako trzeci dziedzic fabryki (za�. w 1842 r.) zgromadzi� wcale okaza�y zbi�r rodzinnej produkcji - wyrob�w z porcelany, p�porcelany, fajansu i majoliki. Cz. Freudenreich by� cz�owiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach, zaanga�owanym w miejscowe �ycie spo�eczne, wybitnym dzia�aczem kulturalno-o�wiatowym. W 1930 roku wyst�pi� z inicjatyw� utworzenia muzeum w Kole. Niestety, z powodu braku wsparcia finansowego ze strony miasta i powiatu nie dosz�o do zrealizowania tego zamiaru, za� kolekcja ceramiki Cz. Freudenreicha cz�ciowo zagin�a w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, a cz�ciowo zosta�a rozkradziona po 1945 roku. Idea utworzenia muzeum powraca�a jeszcze kilka razy (m.in. w 1946 r. pr�bowano stworzy� plac�wk� w Ko�cielcu, a w 1962 r. w trakcie obchod�w 600-lecia miasta zorganizowano wystaw� zabytk�w z terenu Ziemi Kolskiej i wysuni�to propozycj� otworzenia Izby Pami�tek Regionalnych), ale najcz�ciej braki lokalowe i finansowe uniemo�liwia�y jej realizacj�.
W 1972 roku przy Powiatowym Domu Kultury powsta� Dzia� do spraw Kultury Regionalnej, kt�rego celem by�o gromadzenie zbior�w dla Izby Pami�tek Ziemi Kolskiej. Kierownictwo obj�a mgr etnografii Jolanta Ruchlewicz-Oblizajek, z kt�r� na zawsze b�dzie zwi�zane stworzenie Izby, a p�niej Muzeum w Kole, z kt�rego powsta�o Muzeum Technik Ceramicznych w Kole. Izba Pami�tek funkcjonowa�a oficjalnie w latach 1973-75 w lokalu Powiatowego Domu Kultury, cho� pierwsza wystawa (rze�by ludowej) mia�a miejsce ju� w 1972 r. Eksponowano r�norodne zabytki z Ziemi Kolskiej, m.in. obiekty z epoki neolitu, szczeg�lnie z okresu kultury naczy� lejkowatych, skarb srebrnych monet, znaleziony w miejscowo�ci Piaski niedaleko Ko�a. Zacz�to tworzy� dzia� fajansu kolskiego w oparciu o produkcj� fabryki Freudenreich�w. W lipcu 1975 r. Izba zosta�a przeniesiona do lokalu przy ul. M. Kajki 44 i od tego momentu funkcjonowa�a jako Muzeum w Kole. Niestety ju� w roku nast�pnym plac�wka sta�a si� fili� Muzeum Okr�gowego w Koninie, a p�niej Oddzia�em tego� Muzeum (1979). Ostatecznie w 1984 roku. Muzeum Technik Ceramicznych w Kole zyska�o status samodzielnej instytucji. Mimo wielu problem�w lokalowych w latach 80-tych (m.in. wypadek budowlany i d�ugotrwa�y remont) plac�wka nadal mie�ci si� w budynku przy ul. M. Kajki 44. Posiada obecnie cztery sale wystawiennicze, dwa pomieszczenia biurowe itd.

G��wnym dzia�em muzeum jest ceramika, a przede wszystkim fajans kolski. Wynika to oczywi�cie z warunk�w lokalnych: istnienia w Kole fabryki fajansu Freudenreich�w, Zak�ad�w Wyrob�w Sanitarnych (powsta�ych w latach 1957-59, ceramika - porcelit) i wi��e si� z wielowiekow� tradycj� garncarstwa kolskiego. Ju� w 1979 roku przygotowano dwie wystawy merytorycznie zwi�zane z charakterem plac�wki:
- "Muzeum Technik Ceramicznych w Kole - kierunki rozwoju"
- "Technologia fajansu".
W tym to roku uporz�dkowano zbiory oraz ukierunkowano dzia�alno�� wystawiennicz� pod k�tem przyj�tego profilu muzeum. Przez 28 lat istnienia tej instytucji przygotowano wiele wystaw ukazuj�cych bardzo szeroko wyroby ceramiczne polskie i zagraniczne, histori� rozwoju techniki, sposoby zdobienia, a tak�e pojedynczych artyst�w zajmuj�cych si� malarstwem na fajansie itp.
Zwiedzaj�cy mogli zobaczy� m.in. ekspozycje:
- "Malowany fajans" (1981),
- "Ceramika boles�awiecka" (1981),
- "Wyroby z porcelany wytw�rni zagranicznych" (1982),
- "Fajans kolski malowany przez Helen� Majewsk�" (1983),
- "Fajans kolski i ceramika polska" (1991),
- "Fajans dekoracyjny" (1993).

Wsp�czesny, r�cznie malowany fajans kolski jest unikatem na skal� krajow�. Niepowtarzalne formy i dekoracja oraz mistrzowskie wykonanie zapewniaj� mu sta�ych odbiorc�w, kolekcjoner�w i mi�o�nik�w, tak�e w�r�d grona odwiedzaj�cych muzeum.
Jednak od samego pocz�tku kolska instytucja zajmowa�a si� r�wnie� innymi dziedzinami kultury i sztuki. W 1976 roku za�o�ono archiwum fotograficzne zabytk�w budownictwa ludowego, miejskiego, sakralnego i dwork�w z rejonu Ko�a. Organizowano wystawy o r�norodnej tematyce, m.in.:
- "Rzemios�o artystyczne prze�omu XIX i XX wieku" (1976),
- "Lampy naftowe z XIX i XX wieku" (1976),
- "Szk�o ze zbior�w Muzeum Okr�gowego w Koninie - secesja" (1980),
- "Pradzieje wojew�dztwa koni�skiego" (1982),
- "Wystawa archeologiczna z materia��w wykopaliskowych uzyskanych na zamku w Kole" (1983),
- "Z okazji wyzwolenia Ko�a w 1945 roku" (1984),
- "Rze�ba ludowa autorstwa Tadeusza Fr�ckowiaka" (1991),
- "Tkaniny i paramenty ko�cielne ze zbior�w Muzeum Archidiecezji Pozna�skiej" (1992),
- "Malarstwo - Maria Krauze" (1993),
- "130-sta rocznica Powstania Styczniowego na Ziemi Kolskiej" (1993),
- "Pami�tki katy�skie" (1995),
- "Polskie bitwy: Powstanie Warszawskie i operacja Burza" (1995),
- "B�ogos�awiony Bogumi�" (1996),
- "Rzeczywisto�� i mistyfikacja. W kr�gu sztuki i obyczajowo�ci sarmackiego baroku" (1997),
- "Ko�o w dokumentach" (1997).
- W 1993 roku przygotowano sta�� wystaw� "Miasto Ko�o - dokumentacja archeologiczna i pisana".
Wed�ug stanu z dn. 8 listopada 1991 r. zbiory muzeum obejmowa�y 2142 eksponaty, podzielone na trzy grupy: artystyczno-historyczne, etnograficzne i historyczne.

Muzeum prowadzi tak�e szerok� dzia�alno�� naukowo-badawcz�. W maju 1983 roku prowadzono samodzielnie tzw. archeologiczne badania powierzchniowe na terenie miasta Ko�a i gminy kolskiej. Zwr�cenie si� muzeum w tym kierunku by�o spowodowane m.in. faktem, �e �wczesny dyrektor Jerzy Rybacki by� archeologiem. Efektem tych dzia�a� by�o m.in. odkrycie kilkunastu stanowisk z epoki br�zu i okresu rzymskiego. Pracownicy merytoryczni opracowywali materia� pozyskany z grodzisk sto�kowych w Piekarach i Woli Piekarskiej w gminie Dobra oraz z zamku kolskiego, ze S�awska i z zamku w Uniejowie.
W sierpniu 1985 roku oraz w lipcu i sierpniu 1987 roku prowadzono wykopaliska archeologiczne w miejscowo�ci Okoleniec gm. K�odawa; by�o to cmentarzysko kultury pomorskiej i przeworskiej. Pozyskany z tego stanowiska materia� jest w�asno�ci� muzeum. Tak�e w 1985 roku i 1986 roku przeprowadzono badania na Starym Rynku, tu� przy p�nocnej �cianie ratusza. Prace zosta�y jednak przerwane po katastrofie wie�y ratusza w 1987 roku. Jest to bardzo du�a strata dla bada� nad pocz�tkami miasta Ko�a oraz wyja�nienia istnienia tutaj "dworu kr�lewskiego". Znaleziono znaczn� ilo�� ceramiki, wyrob�w ze sk�ry, ko�ci zwierz�t oraz dobrze zachowane fragmenty budowy drewnianej.
Od pocz�tku lat 90-tych badania naukowe muzeum zosta�y skierowane na histori� Ziemi Kolskiej. Wynika to m.in. z faktu, �e zaprzestano odbudowy ratusza - przewidywanej siedziby muzeum, a brak �rodk�w finansowych nie pozwoli� na odtworzenie linii technologicznej produkcji wyrob�w fajansowych. W 1991 roku dyrektor J�zef Mujta rozpocz�� prace dotycz�ce odnalezienia zachowanych dokument�w zwi�zanych z miastem Ko�em. W wyniku kwerendy przeprowadzonej w Archiwum G��wnym Akt Dawnych w Warszawie natrafiono na 20 pergamin�w i 2 dokumenty papierowe - przywileje bezpo�rednio zwi�zane z Ko�em i kr�lewszczyzn� kolsk� oraz innymi miejscowo�ciami Ziemi Kolskiej. Wykonano negatywy fotograficzne tych dokument�w oraz przet�umaczono z �aciny 7 pergamin�w zawieraj�cych przywileje dla miasta Ko�a i miasta Brdowa. Przeprowadzono tak�e analiz� ilustracji kr�lewszczyzny kolskiej z lat 1564-65, 1628-32, 1659-65 i z roku 1789.
Muzeum wspiera w�adze miasta Ko�a w renowacji pomnik�w (np. w 1991 r. odnowiono pomnik Bojownik�w o Wolno��), fundowaniu tablic pami�tkowych. W 1994 roku nasilone zosta�y prace naukowe dotycz�ce udzia�u mieszka�c�w Ziemi Kolskiej w II wojnie �wiatowej; ods�oni�to tablic�, na kt�rej umieszczono nazwiska mieszka�c�w Ko�a poleg�ych w latach 1939-45. Muzeum by�o tak�e wsp�inicjatorem cyklu audycji "Spacery historyczne". W jego ramach zrealizowano programy m.in.:
- "Fara kolska",
- "Zamek kolski",
- "Kolskie nekropolie",
- "Dobr�w - b�. Bogumi�".

Muzeum gromadzi w�asny ksi�gozbi�r, kt�ry w 1991 roku zawiera� 222 woluminy. Jest on systematycznie uzupe�niany; zbiera materia�y kserograficzne dotycz�ce dziej�w Ko�a i Ziemi Kolskiej, w tym zwi�zane ze zbrodni� katy�sk�, a tak�e kolejne roczniki "Gazety Kolskiej" oraz "G�osu Kolskiego".
W muzeum dost�pne s� nast�puj�ce publikacje:
- J. S. Mujta "Katalog zbior�w Muzeum Technik Ceramicznych w Kole", 2000
- J. S. Mujta "Miasto Ko�o w 200-setn� rocznic� urodzin Adama Mickiewicza", 1999
- J. S. Mujta "Z dziej�w Polskiej Organizacji Wojskowej i Zwi�zku Peowiak�w na Ziemi Kolskiej", 1999
- J. S. Mujta "Z dziej�w Powstania Styczniowego 1863-64 na Ziemi Kolskiej", 1998
- J. S. Mujta "Ko�o w dokumentach", 1998
- J. S. Mujta "Muzeum Technik Ceramicznych w Kole - 25 lat dzia�alno�ci"
- J. Dziubkowa "W kr�gu sztuki i obyczajowo�ci sarmackiego baroku"- katalog wystawy, 1997
W przysz�o�ci muzeum planuje przeprowadzk� do nowej siedziby w odbudowanym ratuszu kolskim, co pozwoli na w�a�ciw� dzia�alno�� wystawiennicz� i o�wiatow�.

Opracowanie na podstawie tekstu J. S. Mujty "Muzeum Technik Ceramicznych w Kole - 25 lat dzia�alno�ci".



MUZEUM TECHNIK CERAMICZNYCH w Kole
ul. M. Kajki 44, 62-600 Ko�o
tel. (0-63) 272-15-59
dyrektor dr J�zef Stanis�aw Mujta

Z A P R A S Z A M Y !