MUZEUM TECHNIK CERAMICZNYCH W KOLE
ul. M. Kajki 44, 62-600 Koo
tel. (0-63) 272-15-59

Aktualne ekspozycje:
1. Fajans kolski - formy, dekoracje, techniki zdobnicze - staa ekspozycja
2. Ziemia Kolska w akwareli Tadeusza Osiskiego - staa ekspozycja
3. Lampy naftowe i wieczniki ze zbiorw Muzeum Okrgowego w Koninie - do 30.09.2004
4. Koo w ikonografii - do 31.10.2004


Zamiar utworzenia placwki muzealnej w Kole powsta w okresie II Rzeczpospolitej. Wrd inicjatorw by Czesaw Freudenreich. To on wasnym sumptem dokona zabezpieczenia ruin kazimierzowskiego zamku nad Wart. W swojej Fabryce Fajansu i Majoliki utworzy i z duym pietyzmem utrzymywa co w rodzaju archiwum wyrobw dawnych i wspczesnych, pochodzcych z jego zakadu. Jako trzeci dziedzic fabryki (za. w 1842 r.) zgromadzi wcale okazay zbir rodzinnej produkcji - wyrobw z porcelany, pporcelany, fajansu i majoliki. Cz. Freudenreich by czowiekiem o wszechstronnych zainteresowaniach, zaangaowanym w miejscowe ycie spoeczne, wybitnym dziaaczem kulturalno-owiatowym. W 1930 roku wystpi z inicjatyw utworzenia muzeum w Kole. Niestety, z powodu braku wsparcia finansowego ze strony miasta i powiatu nie doszo do zrealizowania tego zamiaru, za kolekcja ceramiki Cz. Freudenreicha czciowo zagina w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, a czciowo zostaa rozkradziona po 1945 roku. Idea utworzenia muzeum powracaa jeszcze kilka razy (m.in. w 1946 r. prbowano stworzy placwk w Kocielcu, a w 1962 r. w trakcie obchodw 600-lecia miasta zorganizowano wystaw zabytkw z terenu Ziemi Kolskiej i wysunito propozycj otworzenia Izby Pamitek Regionalnych), ale najczciej braki lokalowe i finansowe uniemoliwiay jej realizacj.
W 1972 roku przy Powiatowym Domu Kultury powsta Dzia do spraw Kultury Regionalnej, ktrego celem byo gromadzenie zbiorw dla Izby Pamitek Ziemi Kolskiej. Kierownictwo obja mgr etnografii Jolanta Ruchlewicz-Oblizajek, z ktr na zawsze bdzie zwizane stworzenie Izby, a pniej Muzeum w Kole, z ktrego powstao Muzeum Technik Ceramicznych w Kole. Izba Pamitek funkcjonowaa oficjalnie w latach 1973-75 w lokalu Powiatowego Domu Kultury, cho pierwsza wystawa (rzeby ludowej) miaa miejsce ju w 1972 r. Eksponowano rnorodne zabytki z Ziemi Kolskiej, m.in. obiekty z epoki neolitu, szczeglnie z okresu kultury naczy lejkowatych, skarb srebrnych monet, znaleziony w miejscowoci Piaski niedaleko Koa. Zaczto tworzy dzia fajansu kolskiego w oparciu o produkcj fabryki Freudenreichw. W lipcu 1975 r. Izba zostaa przeniesiona do lokalu przy ul. M. Kajki 44 i od tego momentu funkcjonowaa jako Muzeum w Kole. Niestety ju w roku nastpnym placwka staa si fili Muzeum Okrgowego w Koninie, a pniej Oddziaem tego Muzeum (1979). Ostatecznie w 1984 roku. Muzeum Technik Ceramicznych w Kole zyskao status samodzielnej instytucji. Mimo wielu problemw lokalowych w latach 80-tych (m.in. wypadek budowlany i dugotrway remont) placwka nadal mieci si w budynku przy ul. M. Kajki 44. Posiada obecnie cztery sale wystawiennicze, dwa pomieszczenia biurowe itd.

Gwnym dziaem muzeum jest ceramika, a przede wszystkim fajans kolski. Wynika to oczywicie z warunkw lokalnych: istnienia w Kole fabryki fajansu Freudenreichw, Zakadw Wyrobw Sanitarnych (powstaych w latach 1957-59, ceramika - porcelit) i wie si z wielowiekow tradycj garncarstwa kolskiego. Ju w 1979 roku przygotowano dwie wystawy merytorycznie zwizane z charakterem placwki:
- "Muzeum Technik Ceramicznych w Kole - kierunki rozwoju"
- "Technologia fajansu".
W tym to roku uporzdkowano zbiory oraz ukierunkowano dziaalno wystawiennicz pod ktem przyjtego profilu muzeum. Przez 28 lat istnienia tej instytucji przygotowano wiele wystaw ukazujcych bardzo szeroko wyroby ceramiczne polskie i zagraniczne, histori rozwoju techniki, sposoby zdobienia, a take pojedynczych artystw zajmujcych si malarstwem na fajansie itp.
Zwiedzajcy mogli zobaczy m.in. ekspozycje:
- "Malowany fajans" (1981),
- "Ceramika bolesawiecka" (1981),
- "Wyroby z porcelany wytwrni zagranicznych" (1982),
- "Fajans kolski malowany przez Helen Majewsk" (1983),
- "Fajans kolski i ceramika polska" (1991),
- "Fajans dekoracyjny" (1993).

Wspczesny, rcznie malowany fajans kolski jest unikatem na skal krajow. Niepowtarzalne formy i dekoracja oraz mistrzowskie wykonanie zapewniaj mu staych odbiorcw, kolekcjonerw i mionikw, take wrd grona odwiedzajcych muzeum.
Jednak od samego pocztku kolska instytucja zajmowaa si rwnie innymi dziedzinami kultury i sztuki. W 1976 roku zaoono archiwum fotograficzne zabytkw budownictwa ludowego, miejskiego, sakralnego i dworkw z rejonu Koa. Organizowano wystawy o rnorodnej tematyce, m.in.:
- "Rzemioso artystyczne przeomu XIX i XX wieku" (1976),
- "Lampy naftowe z XIX i XX wieku" (1976),
- "Szko ze zbiorw Muzeum Okrgowego w Koninie - secesja" (1980),
- "Pradzieje wojewdztwa koniskiego" (1982),
- "Wystawa archeologiczna z materiaw wykopaliskowych uzyskanych na zamku w Kole" (1983),
- "Z okazji wyzwolenia Koa w 1945 roku" (1984),
- "Rzeba ludowa autorstwa Tadeusza Frckowiaka" (1991),
- "Tkaniny i paramenty kocielne ze zbiorw Muzeum Archidiecezji Poznaskiej" (1992),
- "Malarstwo - Maria Krauze" (1993),
- "130-sta rocznica Powstania Styczniowego na Ziemi Kolskiej" (1993),
- "Pamitki katyskie" (1995),
- "Polskie bitwy: Powstanie Warszawskie i operacja Burza" (1995),
- "Bogosawiony Bogumi" (1996),
- "Rzeczywisto i mistyfikacja. W krgu sztuki i obyczajowoci sarmackiego baroku" (1997),
- "Koo w dokumentach" (1997).
- W 1993 roku przygotowano sta wystaw "Miasto Koo - dokumentacja archeologiczna i pisana".
Wedug stanu z dn. 8 listopada 1991 r. zbiory muzeum obejmoway 2142 eksponaty, podzielone na trzy grupy: artystyczno-historyczne, etnograficzne i historyczne.

Muzeum prowadzi take szerok dziaalno naukowo-badawcz. W maju 1983 roku prowadzono samodzielnie tzw. archeologiczne badania powierzchniowe na terenie miasta Koa i gminy kolskiej. Zwrcenie si muzeum w tym kierunku byo spowodowane m.in. faktem, e wczesny dyrektor Jerzy Rybacki by archeologiem. Efektem tych dziaa byo m.in. odkrycie kilkunastu stanowisk z epoki brzu i okresu rzymskiego. Pracownicy merytoryczni opracowywali materia pozyskany z grodzisk stokowych w Piekarach i Woli Piekarskiej w gminie Dobra oraz z zamku kolskiego, ze Sawska i z zamku w Uniejowie.
W sierpniu 1985 roku oraz w lipcu i sierpniu 1987 roku prowadzono wykopaliska archeologiczne w miejscowoci Okoleniec gm. Kodawa; byo to cmentarzysko kultury pomorskiej i przeworskiej. Pozyskany z tego stanowiska materia jest wasnoci muzeum. Take w 1985 roku i 1986 roku przeprowadzono badania na Starym Rynku, tu przy pnocnej cianie ratusza. Prace zostay jednak przerwane po katastrofie wiey ratusza w 1987 roku. Jest to bardzo dua strata dla bada nad pocztkami miasta Koa oraz wyjanienia istnienia tutaj "dworu krlewskiego". Znaleziono znaczn ilo ceramiki, wyrobw ze skry, koci zwierzt oraz dobrze zachowane fragmenty budowy drewnianej.
Od pocztku lat 90-tych badania naukowe muzeum zostay skierowane na histori Ziemi Kolskiej. Wynika to m.in. z faktu, e zaprzestano odbudowy ratusza - przewidywanej siedziby muzeum, a brak rodkw finansowych nie pozwoli na odtworzenie linii technologicznej produkcji wyrobw fajansowych. W 1991 roku dyrektor Jzef Mujta rozpocz prace dotyczce odnalezienia zachowanych dokumentw zwizanych z miastem Koem. W wyniku kwerendy przeprowadzonej w Archiwum Gwnym Akt Dawnych w Warszawie natrafiono na 20 pergaminw i 2 dokumenty papierowe - przywileje bezporednio zwizane z Koem i krlewszczyzn kolsk oraz innymi miejscowociami Ziemi Kolskiej. Wykonano negatywy fotograficzne tych dokumentw oraz przetumaczono z aciny 7 pergaminw zawierajcych przywileje dla miasta Koa i miasta Brdowa. Przeprowadzono take analiz ilustracji krlewszczyzny kolskiej z lat 1564-65, 1628-32, 1659-65 i z roku 1789.
Muzeum wspiera wadze miasta Koa w renowacji pomnikw (np. w 1991 r. odnowiono pomnik Bojownikw o Wolno), fundowaniu tablic pamitkowych. W 1994 roku nasilone zostay prace naukowe dotyczce udziau mieszkacw Ziemi Kolskiej w II wojnie wiatowej; odsonito tablic, na ktrej umieszczono nazwiska mieszkacw Koa polegych w latach 1939-45. Muzeum byo take wspinicjatorem cyklu audycji "Spacery historyczne". W jego ramach zrealizowano programy m.in.:
- "Fara kolska",
- "Zamek kolski",
- "Kolskie nekropolie",
- "Dobrw - b. Bogumi".

Muzeum gromadzi wasny ksigozbir, ktry w 1991 roku zawiera 222 woluminy. Jest on systematycznie uzupeniany; zbiera materiay kserograficzne dotyczce dziejw Koa i Ziemi Kolskiej, w tym zwizane ze zbrodni katysk, a take kolejne roczniki "Gazety Kolskiej" oraz "Gosu Kolskiego".
W muzeum dostpne s nastpujce publikacje:
- J. S. Mujta "Katalog zbiorw Muzeum Technik Ceramicznych w Kole", 2000
- J. S. Mujta "Miasto Koo w 200-setn rocznic urodzin Adama Mickiewicza", 1999
- J. S. Mujta "Z dziejw Polskiej Organizacji Wojskowej i Zwizku Peowiakw na Ziemi Kolskiej", 1999
- J. S. Mujta "Z dziejw Powstania Styczniowego 1863-64 na Ziemi Kolskiej", 1998
- J. S. Mujta "Koo w dokumentach", 1998
- J. S. Mujta "Muzeum Technik Ceramicznych w Kole - 25 lat dziaalnoci"
- J. Dziubkowa "W krgu sztuki i obyczajowoci sarmackiego baroku"- katalog wystawy, 1997
W przyszoci muzeum planuje przeprowadzk do nowej siedziby w odbudowanym ratuszu kolskim, co pozwoli na waciw dziaalno wystawiennicz i owiatow.

Opracowanie na podstawie tekstu J. S. Mujty "Muzeum Technik Ceramicznych w Kole - 25 lat dziaalnoci".



MUZEUM TECHNIK CERAMICZNYCH w Kole
ul. M. Kajki 44, 62-600 Koo
tel. (0-63) 272-15-59
dyrektor dr Jzef Stanisaw Mujta

Z A P R A S Z A M Y !