MUZEUM ARCHEOLOGICZNE I ETNOGRAFICZNE W ODZI


ZESPӣ DZIAW ARCHEOLOGICZNYCH

Kierowany przez mgr Ew Niesioowsk-reniowsk (tel. 632-84-40 wew. 43), zatrudnia 15pracownikw.

Zesp Dziaw Archeologicznych zgodnie ze statutem Muzeum, pozyskuje zbiory na terenie Polski gwnie przez podejmowanie bada na wielu stanowiskach, przewanie zagroonych zniszczeniem na skutek szybkich przemian cywilizacyjnych. Jednoczenie pracownicy staraj si prowadzi prace naukowo-badawcze w wybranych przez siebie tematach, zdobywajc na to rodki poza budetem muzealnym. I tak do 2003 roku, pracownicy Muzeum, w tym gwnie pracownicy Zespou Archeologicznego, startujc w konkursach oglnopolskich wygrali 11 grantw naukowych z Komitetu Bada Naukowych. Wyniki tych bada s przewanie publikowane w czasopismach naszego Muzeum, ktrymi s Prace i Materiay Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w odzi, seria archeologiczna, etnograficzna i numizmatyczno-konserwatorska, a take w serii biblioteki archeologicznej i innych czasopismach.
Zbiory archeologiczne na koniec 2004 roku obejmoway 139 990 pozycji katalogowych. Podzielone s one wedug kryterium chronologicznego na nastpujce Dziay:

DZIA STARSZEJ I RODKOWEJ EPOKI KAMIENIA
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Ewa Niesioowska-reniowska

Dzia zajmuje si histori ludzi na ziemiach polskich od czasw najdawniejszych, co w warunkach Polski rodkowej jest powiadczone znaleziskami sprzed ok. 100.000 lat temu do ok. 4.000 lat p.n.e. W zbiorach znajduj si zabytki z 175 stanowisk archeologicznych, gwnie pozostaoci obozowisk z koca epoki lodowcowej i czasw bezporednio po niej nastpujcych. W zbiorach Dziau znajduj si bardzo ciekawe zabytki ze stanowiska w Witowie koo Pitku, ktre naleay do dwch najlepiej zbadanych obozowisk z terenu Polski, datowanych na schyek epoki lodowcowej. Odkryto tam pozostaoci 4 szaasw mieszkalnych i wiele narzdzi porzuconych przez ludzi po opuszczeniu stanowiska.
Ze rodkowej epoki kamienia naley przede wszystkim wymieni jako najcenniejsze wyniki prac wykopaliskowych na dwch stanowiskach: w Mokraczu koo Bechatowa i Aleksandrowa koo odzi. Obydwa obozowiska zostay zaoone na wydmach, nad jeziorami, wrd bujnie rozwijajcych si lasw w ciepym klimacie atlantyckim. W tym rodowisku polowano na zwierzta przy pomocy uku, owiono ryby uzupeniajc poywienie rolinami jadalnymi. Naukowcy odkryli lady szaasw, palenisk, pozostaoci pracowni, w ktrej wytwarzano narzdzia. Jako wyjtkowe znalezisko na terenie Polski, naley rwnie wymieni lady po osonie od wiatru, a take lady stp maych dzieci, zachowane pod paleniskiem.
Na koniec 2004 r. w dziale zainwentaryzowanych byo 15900 zabytkw.

DZIA MODSZEJ EPOKI KAMIENIA
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Piotr Papiernik

Dzia zajmuje si histori pobytu ludzi gwnie na terenie Polski rodkowej i Kujaw poczynajc od czasw znajomoci uprawy ziemi i hodowli zwierzt domowych, a take upowszechnienia si wielu nowych wynalazkw m.in. wyrobu naczy glinianych. Okres ten w przyblieniu obejmuje czas od okoo 4500 lat p.n.e. a do 1800 lat p.n.e. W dziale znajduj si bogate zbiory z bada przedwojennych Profesora Konrada Jadewskiego, wieloletniego Dyrektora Muzeum, gwnie z terenu Kujaw. Najciekawsze materiay dotycz osad i monumentalnych grobowcw megalitycznych kultury pucharw lejkowatych zarwno z bada przed jak i powojennych.
Profesor Konrad Jadewski rozpocz rwnie przed wojn prace nad zagadnieniem pocztkw neolitu w Polsce, co wie si z badaniem osad i cmentarzysk kultury wstgowej rytej i kultury lendzielskiej. Tematyk t kontynuuje doc. dr hab. Ryszard Grygiel, obecny Dyrektor Muzeum. Uzyskane wyniki s unikatowe nie tylko w skali caej Polski, ale jedne z ciekawszych w Europie. Bardzo rzadkie jest rwnie odkrycie dobrze zachowanych grobw ludzkich wyposaonych w rozmaite przedmioty, w tym rogowe i kociane oraz odkrycie na badanych stanowiskach wielu resztek organicznych.
Na koniec 2004 roku zainwentaryzowanych w dziale byo 26 178 zabytkw

DZIA EPOKI BRZU I WCZESNEJ EPOKI ELAZA
Opiek nad Dziaem sprawuj: mgr Ireneusz Marchelak i mgr Baej Muzolf

Znajdujce si w Dziale zbiory pochodz z ponad 400 stanowisk archeologicznych, gwnie z terenu Polski rodkowej, ale rwnie z bardziej odlegych miejsc naszego kraju i z innych krajw Europy. Obejmuj czasy midzy 1800 a 400 rokiem p.n.e. W tym czasie na naszych ziemiach dominowaa kultura uycka. Badano pozostaoci osad, grodzisk, kurhanw i cmentarzysk. Dzia posiada stosunkowo liczny zbir elaznych i brzowych ozdb ciaa i stroju w postaci szpil, bransolet, naramiennikw, ponadto narzdzia codziennego uytku, elementy uzbrojenia oraz tysice naczy glinianych. Do wyjtkowych znalezisk nale tzw. "skarby", tzn. zesp przedmiotw zakopanych w ziemi w obliczu jakiego zagroenia. Ukrywano przedmioty szczeglnie cenne dla wczesnych ludzi np. naczynia z brzu, narzdzia lub ozdoby stroju. Uzyskane podczas bada przedmioty i informacje, pozwalaj na odtworzenie caoksztatu kultury uyckiej poczwszy od zaj gospodarczych, a skoczywszy na sztuce i wierzeniach.
Na koniec 2004 r. w dziale zainwentaryzowanych byo 39 934 zabytkw.

DZIA PӬNEGO OKRESU LATESKIEGO I OKRESU RZYMSKIEGO
Opiek nad Dziaem sprawuj: mgr Wojciech Siciski, mgr Jacek Moszczyski, mgr Jerzy Matysiak

Tematyka bada Dziau obejmuje przemiany osadnicze w centralnej Polsce w modszym okresie przedrzymskim i w okresie wpyww rzymskich. Jest to przedzia czasowy pomidzy przeomem III i II wieku p.n.e. a poow V wieku n.e. Badania terenowe jakie obecnie prowadzi Dzia obejmuj prace wykopaliskowe osad i cmentarzysk ciaopalnych w dorzeczu Bzury. Do niezwykle cennych naley przebadanie zespou osadniczego skadajcego si z osad i odpowiadajcego im cmentarzyska w Zadowicach, dalej niewielkiego cmentarzyska kurhanowego grobw ksicych w gu Piekarskim, osad z pnego okresu wpyww rzymskich w Przywozie i Toporowie.
Ogem pracownicy Dziau prowadzili badania na 421 stanowiskach archeologicznych, uzyskujc kilkadziesit tysicy zabytkw pradziejowych. Do najcenniejszych nale importy z terenu cesarstwa rzymskiego, m.in. dzban brzowy z Walewic, naczynia "terra sigillata", czyli naczynia gliniane wykonywane w specjalnych formach, odkryte w miejscowociach Ciosny i Witaszewice, lampka gliniana z Walewic, czy kamienie do gry z Gledzianwka. Efektownie te prezentuj si srebrne, pozacane zapinki z grobw ksicych w gu Piekarskim.
Na koniec 2004 r. w dziale zainwentaryzowanych byo 46 517 zabytkw.

DZIA OKRESU REDNIOWIECZA I NOWOYTNOCI
Opiek nad Dziaem sprawuj: dr Jerzy Augustyniak i mgr Mieczysaw Gra.

Dzia prowadzi prace badawcze nad dziejami ziem polskich od VI wieku n.e. a do wspczesnoci. Badaniami terenowymi objto 340 miejscowoci.
Udzia w akcji milenijnej - nad pocztkami Pastwa Polskiego - to badania wykopaliskowe w czycy, Gdasku (o zasadniczym znaczeniu dla problematyki historii miast polskich), w Lutomiersku (synne cmentarzysko z XI w.) w Czermnie-Czerwieniu (Grody Czerwieskie). Kontynuowano prace nad pocztkami miast polskich (Rozprza, Sieradz), a take problematyk genezy i chronologii tzw. "grdkw stokowatych" (unikalne w skali europejskiej odkrycie w Siedltkowie). Prowadzone byy take badania wczesnoredniowiecznych grodw z terenu Polski rodkowej m.in. w Chemnie, Rozprzy, Rkoraju, Skoszewach Starych i Barkowicach Mokrych. Obecnie prowadzone s prace nad problemem obrony redniowiecznych przepraw na Pilicy obok zamkw w arnowcu, Przedborzu, Inowodzu, a take nad rozwojem przestrzennym cysterskiego opactwa obronnego w Sulejowie.
Na koniec 2004 r. w dziale zainwentaryzowanych byo 11 461 zabytkw.

DZIA ARCHEOLOGICZNEJ DOKUMENTACJI NAUKOWEJ
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Pawe Marosik

Dzia zajmuje si gromadzeniem i przechowywaniem materiaw zwizanych z dziaalnoci merytoryczn Zespou Archeologicznego. Materiay te obejmuj zbiory planw, fotografii, przeroczy, a take pism urzdowych. Ilustruj one badania wykopaliskowe, najcenniejsze zabytki archeologiczne, wystawy oraz inne wydarzenia kulturalno-owiatowe i naukowe. Spord zgromadzonej dokumentacji, szczeglne znaczenie archiwalne maj fotografie z lat 1928-42. Ponad 1000 zdj odzwierciedla wyniki najstarszych bada wykopaliskowych na terenie Polski rodkowej i Kujaw. Odrbny zbir stanowi mapy topograficzne w rnych skalach, obejmujce obszar niemal caego kraju. Cz z nich zostaa wydana w latach 1914-38 i posiada obecnie warto historyczn.
Caa dokumentacja jest skatalogowana i na koniec 2004 roku zajmuje 44 223 pozycji inwentarzowych. Poszczeglne jej zbiory w ujciu liczbowym przedstawiaj si nastpujco: plany z bada wykopaliskowych 1705 teczek, fotografie wraz z negatywami i pytami CD 33456 sztuk, przerocza 5948 sztuk, mapy 3111 sztuk.:
- plany z bada wykopaliskowych - 1705 teczek,
- fotografie wraz z negatywami i pytami CD - 33456 sztuk,
- przerocza - 5948 sztuk,
- mapy - 3111 sztuk.

BIBLIOTEKA ARCHEOLOGICZNA
Kierowana przez mgr Teres apisk

Na koniec 2004 roku biblioteka posiadaa 18757 ksiek i 14589 czasopism, co daje cznie liczb 33346 sztuk. W ramach biblioteki prowadzona jest wymiana z 50 instytucjami w kraju i okoo 200 instytucjami z zagranicy. Biblioteka dysponuje katalogami ksiek (topograficzny i alfabetyczny) oraz czasopism (alfabetyczny), a take zawartoci czasopism. Obecnie trwaj prace nad skatalogowaniem caej biblioteki archeologicznej w ramach komputerowego programu bibliotecznego Co-Liber.

Z ksigozbioru mona korzysta w czytelni muzealnej od poniedziaku do pitku, wgodzinach od 800 do 1500, Plac Wolnoci 14.