MUZEUM ARCHEOLOGICZNE I ETNOGRAFICZNE W ODZI


ZESPӣ DZIAW ETNOGRAFICZNYCH

Kierowany przez dr Justyn Laskowsk - Otwinowsk (tel. 632-84-40 wew. 28), zatrudnia 9pracownikw

Zesp Dziaw Etnograficznych kontynuujc tradycje przedwojenne Miejskiego Muzeum Etnograficznego zasigiem swoich zainteresowa obejmuje ca Polsk, oraz kraje pozaeuropejskie. W okresie powojennym dugofalowe prace badawcze caego zespou koncentroway si gwnie wok problematyki syntezy obrazu tradycyjnej wsi Polski rodkowej, ze szczeglnym uwzgldnieniem zachodzcych tu zmian. Wyniki tych bada publikowane s w redagowanej od 1957 roku Serii Etnograficznej "Prac i Materiaw Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w odzi", w ktrej dotychczas ukazao si 30 numerw. Zesp Etnograficzny skada si z 8 dziaw merytorycznych, w ktrych zatrudnionych jest 9 pracownikw, wrd ktrych jeden posiada tytu doktorski.
Od 1931r. do koca 2004 r., gwnie poprzez wasne penetracje terenowe, zgromadzonych zostao cznie 25998 zabytkw.

DZIA PLASTYKI LUDOWEJ
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Aldona Pluciska

Podstawowe zadania tego dziau zwizane s z badaniem estetyki, wraliwoci artystycznej i umiejtnoci uzewntrzniajcych si w rnych dziedzinach twrczoci ludowej takich jak: rzeba, malarstwo, grafika, ceramika, papieroplastyka i meblarstwo.
Na koniec 2004 r. zgromadzony zbir zabytkw liczy 7836 pozycje. Niemal poow stanowi wyroby z gliny, s to: naczynia, kafle i rzeby figuralne, reprezentujce orodki garncarskie caego kraju. Niezwykle cenny jest rwnie zbir rzeby ludowej, wyrniaj si w nim pochodzce z XIX i pocztku XX wieku kolekcje Matki Boskiej Skpskiej i Chrystusa Frasobliwego. Wielorako zarwno pod wzgldem tematycznym jak i zastosowanych technik prezentuje si malarstwo ludowe, dua cz obiektw pochodzi z XIX-wiecznych warsztatw czstochowskich, przedstawia wizerunki witych i Matki Boskiej Czstochowskiej. Bogate s take kolekcje mebli i plastyki papierowej, spord ktrych wyrniaj si przede wszystkim rnorodne formy wycinanek gwnie z regionw Polski rodkowej, ale te Kurpiw i Lubelszczyzny. Zwart kolekcj zasugujc na szczeglne zainteresowanie stanowi 168 obiektw z XIX i pocztku XX wieku prezentujcych twrczo huculsk, m.in. obrazy na szkle, naczynia i kafle ceramiczne.

DZIA WIERZE OBRZDW I FOLKLORU
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Aldona Pluciska

Tematyka dziau jest bardzo rozlega, a wie si gwnie z tym co umownie zwyko okrela si kultur duchow i spoeczn. Dotyczy ona zwyczajw i obrzdw, wiedzy o otaczajcym nas wiecie, miejscu magii i religii w yciu czowieka, a take gier i zabaw dziecicych oraz folkloru sowno-muzycznego. Aktualne badania dziau zwizane s zarwno z przeszoci jak i teraniejszoci. Poprzez zabytek, opis, film rejestruje si dzisiejsze sposoby witowania, prbujc ustali formy tradycyjne jak i wspczesne, dlatego te m.in. w inwentarzach dziau znajduj si nalepki na butelki z wdk weseln, oraz ozdoby na torty. Kontekstem dla tych przedmiotw s nagrane na kasetach video wspczesne przyjcia weselne.
W kocu 2004 r. w ramach dziau zgromadzono cznie 3277 zabytkw. Prcz nich zbierane s materiay archiwalne obejmujce opisy, zapisy tekstw, fotografie, nagrania i filmy. Na szczegln uwag zasuguje kolekcja dziewitnastowiecznych pisanek pochodzcych z Lubelszczyzny, Polesia, Woynia i okolic Odessy oraz pisanki huculskie z okresu midzywojennego.

DZIA GOSPODARSTWA I PRZEMYSU WIEJSKIEGO
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Piotr Czepas

Zainteresowania dziau obejmuj w gwnej mierze rolnictwo, rzemioso z wytwrczoci domow, budownictwo oraz rodki transportu i komunikacji.
Na koniec 2004 r. zgromadzony zbir liczy 3580 obiektw, z ktrych poowa pochodzi z terenw Polski rodkowej. Do szczeglnie cennych kolekcji zaliczy trzeba reliktowe narzdzia rolnicze i urzdzenia techniczne takie jak pugi, rada, kieraty, mynki, rutowniki. Olbrzymi warto posiadaj kompletne wyposaenia warsztatw rzemielniczych np. kuni, stolarni, olejarni, tokarni etc. Na uwag zasuguj rwnie obiekty zwizane z wiejskim tkactwem, transportem i komunikacj, wrd tych ostatnich znajduje si 12 rnorodnych pojazdw konnych.

DZIA STROJU LUDOWEGO I TKANIN
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Alicja Woniak

Gwne zainteresowania dziau koncentruj si wok udokumentowania zrnicowania regionalnego stroju, tkaniny dekoracyjnej i haftu oraz uchwycenia zmian zachodzcych w nich od poowy XIX wieku do chwili obecnej.
Do koca 2004 r. dzia zgromadzi 7242 zabytki z czego 75% obiektw stanowi rnorodne elementy stroju. Najpeniej reprezentowane s kolekcje zgromadzone w Polsce rodkowej obrazujce ewolucje strojw ludowych w regionach: owickim, opoczyskim, rawskim i sieradzkim. Okazale przedstawiaj si rwnie zbiory strojw pochodzce z terenw wschodniej i poudniowej Polski, wrd ktrych szczeglnie cenne s przykady lnianych ubiorw z tkackimi zdobinami, tzw. pereborami z okolic Wodawy, a take kolekcje ywotkw cieszyskich i czepcw z okolic Koniakowa i Istebnej. Spord ludowych tkanin dekoracyjnych wyrni trzeba wielonicielnicowe tkaniny z rawskiego i opoczyskiego, owickie "nospy", lniane tkaniny z Podlasia, a take dywany dwuosnowowe ze wschodnich rejonw kraju.

DZIA KULTUR MIEJSKICH
Opiek nad Dziaem sprawuj: mgr Maria Augustyniak, mgr Marcin Kuropatwa

Jest to najmodszy dzia w Zespole Etnograficznym dziaajcy od 1971 roku. Zadaniem jego jest badanie, dokumentowanie i tworzenie kolekcji zwizanej z kultur rodowisk robotniczych i drobnomieszczaskich, ze szczeglnym uwzgldnieniem problematyki dzkiej.
W kocu 2004 r. zinwentaryzowane byy 1992 zabytki. Zasadniczym czonem kolekcji s przedmioty ilustrujce urzdzenie dzkich wntrz mieszkalnych z przeomu XIX i XX wieku, czyli meble, ozdoby, naczynia kuchenne i zastawa stoowa, zegary i instrumenty muzyczne. Odrbn kolekcj stanowi wspczesna dzka twrczo amatorska, na ktr skada si malarstwo, grafika i w mniejszym stopniu rzeba. Kompletowane s te ubiory robotnicze i drobnomieszczaskie.

DZIA KULTUR LUDOWYCH KRAJW POZAEUROPEJSKICH
Opiek nad Dziaem sprawuje mgr Barbara Chlebowska

Dzia ten kontynuuje przedwojenne tradycje Miejskiego Muzeum Etnograficznego, ktre dziki wsppracy z wieloma podrnikami, kolekcjonerami i etnografami zdoao zaledwie w przecigu 8 lat (1931-39) zgromadzi 1.460 zabytkw "egzotycznych". W czasie II wojny wiatowej zbir ten zosta niemal w caoci sprzedany bd zniszczony. W okresie powojennym rozpoczto wic jego odbudow niemal od podstaw, pocztkowo przez rewindykacje naszych obiektw odnalezionych w Muzeum fr Vlkerkunde w Lipsku, a pniej poprzez prywatne dary, zakupy i wymian zabytkw z instytucjami zagranicznymi (np. Uniwersytet Aoyama Gakuin w Tokio, James Cook University of North Queensland w Townsville).
W kocu 2004 r. Dzia posiada w swych zbiorach 2071zabytkw skadajcych si na cztery zasadnicze kolekcje:
- afrykask prezentujca sztuk, bro, stroje i przedmioty codziennego uytku, gwnie znad Zatoki Gwinejskiej, Zachodniego Sudanu, dorzecza Konga i Afryki Wschodniej. Szczeglnie interesujce s zbiory rzeby afrykaskiej.
- azjatyck z obiektami z zakresu sztuki, stroju, ozdb, elementw broni i przedmiotami codziennego uytku, z terenu Japonii, Chin, Mongolii, Indii. Szczeglnie wart uwagi jest zbir kimon japoskich.
- australijsk posiadajc przykady malarstwa i rzeby, bro, stroje i przedmioty codziennego uytku Aborygenw australijskich i mieszkacw Nowej Gwinei.
- poudniowoamerykask skadajc si z tkanin, stroju, ozdb, broni i ceramiki gownie z terenu Peru, Kolumbii i Ekwadoru.
Zabytki z tego Dziau byy wielokrotnie prezentowane na wystawach w naszym muzeum, a take w innych placwkach na terenie caego kraju, niezmiernie cieszc si duym zainteresowaniem.

BIBLIOTEKA ETNOGRAFICZNA
Kierowana przez mgr Marcina Kuropatw

Biblioteka Etnograficzna systematycznie powiksza swj ksigozbir od 1931 roku. W jego ramach znajduj si ksiki i czasopisma gwnie z zakresu etnografii Polski i wiata. Szeroko te reprezentowane s dyscypliny pokrewne takie jak: socjologia, historia (ze szczeglnym uwzgldnieniem historii wsi), historia sztuki, muzeologia i teatrologia.
W kocu 2004 r. biblioteka posiadaa w swych zbiorach 11399 ksiek i3876 woluminw czasopism. W ramach biblioteki prowadzona jest wymiana wydawnictw ze 180 instytucjami krajowymi i zagranicznymi, umoliwiajca systematyczne powikszanie zbioru, gwnie o wydawnictwa cige. Biblioteka dysponuje katalogami ksiek (topograficzny, alfabetyczny i dziaowy) i czasopism.

Z ksigozbioru mona korzysta w czytelni, bd za porednictwem wymiany midzybibliotecznej:
od poniedziaku do pitku w godzinach od 8.00 do 16.00.

ARCHIWUM ETNOGRAFICZNE
Opiek nad archiwum sprawuje mgr Anna Seweryn

Przechowuje i opracowuje materiay dokumentacyjne zwizane z dziaalnoci badawcz, kolekcjonersk, wystawiennicz i owiatow Zespou Dziaw Etnograficznych. Ponadto zbiera dokumenty zwizane z histori instytucji i jej pracownikami.
Na koniec 2004 r. zgromadzonych zostao m.in. ok. 56000 negatyww, 3000 wywiadw i 1746 poz. zespow dokumentacji rysunkowej (zawierajcych kilkanacie tysicy rysunkw), ponadto nagrania magnetofonowe i VHS. Wrd zgromadzonych archiwaliw bezcenne s materiay z bada terenowych w Polsce rodkowej rejestrujce budownictwo, strj i obrzdowo w latach 1946-60. Szczeglnie interesujce s szklane negatywy z tego okresu i imponujca inwentaryzacja rysunkowa budownictwa ludowego oraz kolekcja fotografii Jerzego Giyckiego dotyczca Afryki Zachodniej.