MUZEUM OKRGOWE W TORUNIU
Rynek Staromiejski 1 - Ratusz, 87-100 Toru,
tel. (0-56) 622-70-38, fax. 622-40-29

Pocztek gromadzenia toruskich zbiorw muzealnych przypada na koniec XVI wieku i wie si z dziaalnoci Gimnazjum Akademickiego, w ktrym przy zaoonej tam w 1594 r. bibliotece, powsta gabinet osobliwoci zwany "musaeum". W drugiej po. XIX w. zorganizowano w Toruniu dwa stowarzyszenia, a przy nich rwnie muzea, gromadzce w systematyczny sposb eksponaty, ktre stay si podstaw obecnych zbiorw. Pierwsze z nich to niemieckie towarzystwo naukowe Copernicus Verein ft Wissenschaft und Kunst, ktre doprowadzio do umieszczenia zbiorw w Ratuszu Staromiejskim i otwarcia Stdtisches Museum (1861). Drugie to polskie Towarzystwo Naukowe, dziki ktremu w 1876 r. otwarto Muzeum Towarzystwa Naukowego. W 1920 r. po wczeniu Torunia do odrodzonej Polski powstao Muzeum Miejskie, gromadzce zbiory o charakterze regionalnym.
Podczas niemieckiej okupacji w czasie II wojny wiatowej zlikwidowane zostay polskie ekspozycje, a w czasie dziaa wojennych cz cennych zbiorw wywieziono. Po zakoczeniu wojny niektre eksponaty udao si odzyska i muzeum wznowio swoj dziaalno w Ratuszu, przechodzc kolejne etapy reorganizacji : 1950 - Muzeum Pomorskie w Toruniu, 1955 - Muzeum w Toruniu, 1965 - Muzeum Okrgowe w Toruniu. W latach 70-tych zostao zaliczone do grupy muzew o specjalnym znaczeniu, a w 1998 r. wpisane do Rejestru Muzew przez Ministerstwo Kultury i Sztuki. Od 1999 r. Muzeum Okrgowe w Toruniu jest placwk o charakterze artystyczno-historycznym. Zbiory opracowywane s przez pracownikw czterech Oddziaw: Archeologii, Historii, Muzeum Mikoaja Kopernika, i Sztuki. Oprcz Oddziaw funkcjonuj Dziay: dokumentacji, Naukowo-Owiatowy i Konserwacji.

ODDZIA ARCHOLOGICZNY
Zabytki archeologiczne byy gromadzone w Toruniu ju od drugiej po. XIX w. przez towarzystwa Copernicus Verein ft Wissenschaft und Kunst i Towarzystwo Naukowe. Ich to kolekcje przejo Muzeum. Dziki intensyfikacji bada wykopaliskowych i powierzchniowych, zapocztkowanych w latach 50-tych, zbiory systematycznie powikszay si. Obecnie ich liczba wynosi ok. 180.000 eksponatw, odnalezionych na terenie ziemi chemiskiej, dobrzyskiej, Kujaw i Pomorza Gdaskiego. Zbir ten dobrze reprezentuje wszystkie epoki i kultury od koca epoki lodowcowej do redniowiecza i czasw nowoytnych. S to bogate materiay pochodzce z osad i cmentarzysk (m. in. kolekcja urn twarzowych) oraz ze skarbw. Zabytki pozyskano m. in. ze stanowisk: Toru - Rudak (paleolit), Bodzanowo (neolit),Bolumin, Oksywie, Kamieniec, Kruszwica (kultura uycka i pomorska), Kadus, Brzoza (wczesne redniowiecze), Toru (zamki krzyackie, redniowiecze, czasy nowoytne). Wyniki bada prowadzonych po wojnie przez Oddzia Archeologii znalazy swoje odbicie w przeszo 150 publikacjach, autorstwa jego pracownikw. Na bazie zbiorw muzeum powstao kilka prac magisterskich i doktorskich. Wybrane materiay udostpniane s do publikacji wielu archeologom z caej Polski oraz badaczom zagranicznym jako materia porwnawczy. W Oddziale odbywaj si zajcia dydaktyczne ze studentami archeologii UMK. Obok prac naukowo -badawczych, placwka organizuje rwnie wystawy stae i czasowe (ostatnia ekspozycja staa "Odkrywanie przeszoci" zostaa otwarta w 1999 r.). Siedziba Oddziau, od 1968 r., mieci si w trzech spichrzach przy ul. Ciasnej 4/6/8 - gdzie znajduj si magazyny, pracownie wraz z pracowni konserwacji zabytkw archeologicznych i biblioteka.


ODDZIA HISTORYCZNY
Oddzia ten zosta wydzielony w strukturze Muzeum 40 lat temu. Obecnie mieci si w domu Eskenw i obejmuje zbiory historii redniowiecznej i nowoytnej, historii najnowszej, militariw oraz Gabinet Numizmatyczny. W zbiorach historii redniowiecznej i nowoytnej gromadzone s przede wszystkim muzealia zwizane z Toruniem (ponad 92 tys. obiektw) : miejskie toki piecztne od XIII do XX w., toki piecztne toruskich cechw, osb prywatnych, odciski lakowe, plomby okrelajce jako sukna, chorgwie i sztandary cechowe, miejskie, organizacji kombatanckich, katolickich, take z terenw Pomorza Wschodniego; ikonografia i kartografia, zabytki archeologiczne pochodzce z bada na terenie miasta oraz detale architektoniczne z zamku krzyackiego.
W zakresie historii najnowszej gromadzone s przedmioty dokumentujce ycie polityczne, spoeczne, kulturalne i gospodarcze Torunia i jego regionu poczwszy od XIX w. Zbiory licz ponad 8 tys. eksponatw, do ktrych nale m. in. dokumenty urzdowe, organizacyjne, osobiste, listy, mapy, obwieszczenia, czasopisma, fotografie, pocztwki, odznaczenia, medale okolicznociowe, obrazy, plakaty, sztandary, mundury, sprzt onierski.
Zbir militariw obejmuje kolekcje broni europejskiej i orientalnej, w skad ktrych wchodz: bro sieczna, bro palna krtka i duga, bro obuchowa, uzbrojenie ochronne i oporzdzenie jedzieckie. Do najcenniejszych eksponatw nale : miecze redniowieczne, dwurczne i katowskie, muszkiet i pistolety z zamkami koowymi z XVI i XVII w., XIV-wieczny szyszak stokowy, pamitki l masoskich polskich, niemieckich i angielskich.
Historia zbiorw Gabinetu Numizmatycznego siga drugiej po. XIX w., kiedy to dwa toruskie towarzystwa, niemieckie - Coppernicus-Verein i polskie - Towarzystwo Naukowe w ramach swojej dziaalnoci gromadziy take numizmaty. Po odzyskaniu wolnoci przez miasto i po powrocie do Rzeczypospolitej (1931)muzealia zostay scalone w Muzeum. Wywiezione pod koniec II wojny wiatowej do Niemiec, powrciy w stanie niekompletnym. Obecnie zbir liczy prawie 55 tys. monet i banknotw. Najstarsz monet jest stater Eginy z lat 650-660 p. n. e. Reszta kolekcji skada si z monet wybijanych w mannicach wadztwa krzyackiego, a nastpnie Prus Krlewskich, gwnie w mennicy toruskiej. Wanym skadnikiem Gabinetu s skarby, ktre stanowi cenny materia do bada nad kultur materialn, yciem gospodarczym i politycznym. Wyjtkow warto posiada kolekcja sumeryjskich tabliczek glinianych z pismem klinowym, druga tego rodzaju w Polsce. Oddzia prezentuje swoje zbiory na staych ekspozycjach: "Dawny Toru. Historia i rzemioso artystyczne 1233-1793" (zorganizowanej wsplnie z Oddziaem Sztuki), "Militaria europejskie od redniowiecza do pocztkw XX w." oraz "Toru 1793-1920. Miasto pogranicza". Organizowane s rwnie wystawy czasowe (np. "Architektura w numizmatyce", "Unia brzeska 1596", "Toru - dawne widoki miasta").

ODDZIA - DOM MIKOAJA KOPERNIKA
Muzeum Mikoaja Kopernika rozpoczo swoja dziaalno w 1960 r. i jest placwk historyczno-biograficzn. Gromadzone tu zbiory dotycz przede wszystkim kultu Mikoaja Kopernika; zasigiem obejmuj wszystkie kontynenty, ze szczeglnym uwzgldnieniem Polski. Pozyskiwane drog zakupw i darw s kolekcjonowane w zespoach. Muzeum zajmuje kompleks gotyckich kamieniczek przy ul. Kopernika 15/17. W kamienicy nr 17, uchodzcej przez wiele lat za miejsce urodzin astronoma, prezentowana jest staa wystawa Mikoaj Kopernik - ycie i dzieo. Skada si ona z piciu czci, w ktrych przedstawiono m. in. przedmioty i pamitki zwizane z samym Toruniem i rodzin uczonego, zabytki kultury, nauki, literatury i ycia codziennego z XV i XVI w., tworzce to zwizane z dojrzewaniem intelektualnym Kopernika podczas studiw w kraju i za granic, dokumenty wielostronnej dziaalnoci astronoma, wykonane przez niego przyrzdy astronomiczne. We wntrzach ssiedniej kamienicy nr 15 mona zobaczy ekspozycj ilustrujc ycie rodowiska mieszczaskiego, z ktrego wywodzi si Kopernik. Znajduj si tam m. in. pamitki i dziea wybitnego astronoma Jana Heweliusza oraz rekonstrukcja pierwszego publicznego pokazu pamitek kopernikowskich z 1870 r. w Rapperswillu. W tej samej kamienicy, w oficynie C, przy modelu Torunia z ok. 1500 r prezentowana jest projekcja wiato - dwiku. Model wykonany w skali 1 :250 z drewna i tworzyw sztucznych, ukazuje dawny obraz zabudowy mieszkalnej, budynkw monumentalnych i obronnych. Projekcja przedstawia waniejsze wydarzenia z historii Torunia, pokazuje urbanistyk z drugiej po. XV w., przypomina posta Mikoaja Kopernika, itp. Obok gromadzenia i opracowywania zbiorw muzeum prowadzi dziaalno edukacyjn, organizuje odczyty, prelekcje, konkursy, przegldy filmw, wieczornice, kominki. Od 10 lat Muzeum Mikoaja Kopernika jest systematycznie wspomagane przez Fundacj Przyjaci Planetarium i Muzeum Mikoaja Kopernika w Toruniu, ktre rozpoczo swoja dziaalno w 1990 r.

ODDZIA SZTUKI
Jest to jeden z podstawowych oddziaw Muzeum i obejmuje kilka kolekcji.
Kolekcja sztuki redniowiecznej i nowoytnej skada si z malarstwa i rzeb, wykonanych przed 1800 r., a pochodzcych z terenw caej Polski, ze szczeglnym uwzgldnieniem Polski Pnocnej, w tym ziemi chemiskiej z Toruniem. Najcenniejsze zabytki gotyckiej rzeby i malarstwa z toruskich warsztatw eksponowane s w Galerii sztuki redniowiecznej, za dziea plastyki nowoytnej - na wystawie "Sztuka sakralna nowoytnego Torunia". Jedyny, w takiej iloci obiektw zachowany zbir portretw mieszczaskich, wykonanych od XVI do XIX w., eksponowany jest w Sali Mieszczaskiej Ratusza Staromiejskiego.
Kolekcja sztuki nowoczesnej obejmuje dziea malarstwa i rzeby powstaych po 1800 r. w Polsce i poza jej granicami; dominuje malarstwo polskie z XIX w., przeomu stuleci, pierwszej po. XX w. i jego schyku, ktre mona zobaczy w Galerii Malarstwa Polskiego. Szczeglne miejsce zajmuj prace autorw reprezentujcych artystyczne rodowisko Wilna i Torunia, a zbir ten mona uzna za jeden z bardziej reprezentatywnych w polskim muzealnictwie.
Kolekcja grafiki i rysunku stanowi zesp dzie polskich i europejskich, dawnych i wspczesnych (m. in. prac Jerzego Hoppena, Bronisawa Jamontta, Edmunda Piotrowicza, Edwarda Kuczyskiego), oraz wspczesnej fotografii artystycznej. Podobnie jak w kolekcji sztuki nowoczesnej duo uwagi powicono twrcom rodowiska wileskiego, tak znaczcego dla rozwoju toruskiej plastyki, oraz toruskiego.
Kolekcja sztuki Dalekiego Wschodu to dawne i wspczesne malarstwo, rzeby, grafiki, tkaniny, wyroby sztuki uytkowej, przedmioty kultu, ktre stanowi unikalny w skali polskiego muzealnictwa zesp. Wiksz jego cz muzeum otrzymao w darze w 1974 r. od Tadeusza Wierzejskiego. Eksponaty prezentowane s w kamienicy "Pod Gwiazd"
W kolekcji polskich i obcych, dawnych i wspczesnych medali wane miejsce zajmuje ikonografia zwizana z Toruniem i Pomorzem.
Najwiksz rnorodnoci, pod wzgldem materiau, techniki wykonania, formy, funkcji, miejsca i czasu powstania, charakteryzuje si kolekcja wyrobw rzemiosa artystycznego. Nale do niej dziea dawne i wspczesne, wykonane na terenie Polski i poza jej granicami, jednak podstaw stanowi przedmioty z warsztatw toruskich, z terenu ziemi chemiskiej i Pomorza. Najcenniejsze zabytki to m. in. gotyckie witrae, liczne wyroby i pamitki lokalnych cechw rzemielniczych (np. synne formy piernikowe), sakralne i wieckie dziea zotnicze, barokowe meble i sprzty. Wyjtkow warto, ze wzgldu na jako artystyczn oraz fakt pochodzenia z jednego domu szlacheckiego, posiada zesp renesansowej i manierystycznej biuterii oraz naczy stoowych, nazywany "skarbem ze Skrwilna".
Kolekcja komiksu polskiego zawiera zbir komiksu wraz z szeroko pojt dokumentacj o charakterze historycznym i socjologicznym.

DZIA DOKUMENTACJI
W skad tego, istniejcego od 1962 r., a znajdujcego si na drugim pitrze Ratusza Staromiejskiego, dziau wchodz Archiwum klisz i fotografii oraz biblioteka naukowa. Ta ostania instytucja gromadzi wydawnictwa krajowe i zagraniczne z zakresu historii sztuki, kultury, archeologii, numizmatyki, muzealnictwa, konserwacji, religii oraz kopernikana i toruniana. Specjalizuje si w zbieraniu katalogw i informatorw wystaw.
Dzia nadzoruje prawidowe prowadzenie dokumentacji zbiorw, od 1994 r. rozpocz komputeryzacj muzealiw i tworzenie bazy danych. Prowadzona jest take liczna korespondencja z muzeami, wydawnictwami i osobami prywatnymi poszukujcymi ilustracji do swych publikacji. Dziaowi podlega Pracownia Fotograficzna wykonujca zdjcia na potrzeby muzealne, jak i na kierowane do muzeum zamwienia. Zbiory Dziau Dokumentacji s udostpniane wszystkim zainteresowanym.

DZIA KONSERWACJI
Muzealna pracownia konserwatorska zostaa zorganizowana w 1957 r., a w1974 r. utworzono Dzia Konserwacji Rzemiosa Artystycznego (konserwacja zbiorw rzemiosa artystycznego, rzeby, numizmatyki, dokumentw historycznych i mebli) i Dzia Konserwacji Malarstwa, Rzeby i Grafiki (konserwacja malarstwa sztalugowego, rzeby polichromowanej, ram, muzealiw na podou papierowym - grafik, rysunkw, dokumentw, akwareli, pasteli). Obie instytucje zajmuj si take ocen stanu zachowania muzealiw, przygotowywaniem programw, prowadzeniem zabiegw i dokumentowaniem prac konserwatorskich, a ramach profilaktyki konserwatorskiej - okrelaniem warunkw optymalnego eksponowania i przechowywania obiektw.

DZIA NAUKOWO-OWIATOWY
Zadaniem tego dziau jest popularyzacja wielostronnej dziaalnoci muzeum i jego zbiorw poprzez rnorodne formy pracy edukacyjnej i kulturalnej. Organizowane s lekcje muzealne, warsztaty dla dzieci, modziey i nauczycieli, spotkania muzealne, wykady, pogadanki, prby rekonstrukcji wydarze historycznych, zajcia i konkursy plastyczne (np. Oglnopolski konkurs dla dzieci i modziey "Moja przygoda w muzeum"), historyczne, biegi tzw. "Muzealnych tropicieli". Zajcia te powicane s wybranym zagadnieniom z dziejw miasta i regionu. Przygotowywane s take spotkania dla szerszej publicznoci (np. "Wieczory galowe w toruskim Ratuszu", na ktrych gomi s znane i interesujce postacie wiata kultury).

MUZEUM OKRGOWE W TORUNIU
Rynek Staromiejski 1 - Ratusz, 87-100 Toru,
tel. (0-56) 622-70-38, fax. 622-40-29
www.muzeum.torun.pl


Z A P R A S Z A M Y !