MUZEUM KULTURY LUDOWEJ POGRZA SUDECKIEGO W PSTRNEJ

Wie Pstrna, na terenie ktrej zlokalizowano Muzeum-Skansen Kultury Ludowej Pogrza Sudeckiego, wchodzi w obrb administracyjny miejscowoci kuracyjno-uzdrowiskowej Kudowa Zdrj. Pooona u stp Gr Stoowych zaliczana jest do mikroregionu historycznego zwanego Zaktkiem Czeskim, oddzielonym od lska pasem Wzgrz Lewiskich, a od Czech granic pastwow. W okresie wojny trzydziestoletniej wie prawdopodobnie zostaa dotknita godem i zaraz. Z pierwszych i najstarszych mieszkacw przetrway jedynie trzy rodziny, wrd ktrych wymienia si rodziny Hauschke, Zwikirsch i Kubetschek.

Wedug relacji spisanej w I poowie XIX w. przez pastora Bergmana z Czermnej, wie mieli zaoy w kocu XV wieku "husyci" (1461). Najstarsza nazwa wsi "Pstrzuzny" wskazuje na pochodzenie od sowa "pstrg" (czeskie "pstruch"). W 1813 roku wybudowano w Pstrnej kociek drewniany. Teren pod budow kocika i cmentarza podarowa kolonista Jzef Benesch, ktry by zarazem jego gwnym budowniczym. Plebani i szko wybudowano w 1817 roku. Drewniany kociek grocy zawaleniem zastpiono nowym, murowanym wzniesionym w 1848 roku. W 1865 roku zainstalowano nowe organy i wybudowano wie. Powstanie w 1830 roku gminy ewangelickiej reformowanej w Pstrnej, nadawao wsi rol lokalnego orodka religijno-narodowego. Pstrej zostaje podporzdkowany filialny koci ewangelicki w Kudowie, a take w Dusznikach.
Pocztkowo podstawowym jzykiem gminy bya "gwara czeska". Jednak ju w latach szedziesitych XIX wieku naboestwa odprawiano w jzykach czeskim i niemieckim. Podobnie funkcjonujca na wsi szkoa nosia pocztkowo charakter czeski, z czasem przewagi w nauczaniu nabra jzyk niemiecki. Po drugiej wojnie wiatowej Czesi opucili rodzinn wie, a zastpili ich osadnicy polscy. Zmiany ekonomiczno-spoeczne zachodzce w latach powojennych pocigny za sob znaczne wyludnienie wsi, a take ruin i zanik znacznej liczby budynkw mieszkalnych i gospodarczych.
W poowie XIX wieku gwnym zajciem ludnoci byo tkactwo. Pracowao tu wwczas 156 krosien. Rzemioso to przetrwao w Pstrnej do drugiej wojny wiatowej. Od dawna te wydobywano tu metodami redniowiecznymi wgiel kamienny. Wydobywany t drog wgiel zuywano na potrzeby wsi, niekiedy za nadwyki wysyano do pobliskiego Nachodu. W okresie lata, poza tkactwem, najmowano si do prac polowych. Cz mieszkacw szukaa zatrudnienia take poza wsi. Jedni pracowali w cegielni jeleniowskiej, inni w tkalni mechanicznej w Czermnej, a kilku mieszkacw w pobliskich kamienioomach piaskowca.

Muzeum Kultury Ludowej Pogrza Sudeckiego w Pstrnej, Oddzia Muzeum Okrgowego w Wabrzychu zaoone zostao w 1984 roku. Zadaniem tej placwki jest ratowanie i ochrona tradycyjnej kultury ludowej ze szczeglnym uwzgldnieniem drewnianej architektury wiejskiej. Istnienie okoo 2700 zabytkowych obiektw wiejskich, w tym w wikszoci chaup drewnianych, ktrych najwiksze skupisko wystpowao w Kotlinie Kodzkiej, zwrcio uwag mionikw kultury ludowej na potrzeb utworzenia muzeum budownictwa ludowego (skansenu), w ktrym przeniesione do budynki byyby odtworzone, uratowane przed zniszczeniem i udostpnione zwiedzajcym.
Decyzj Naczelnika Miasta i Gminy Kudowa Zdrj z 1984 roku przekazano na rzecz Muzeum Okrgowego w Wabrzychu teren zabudowany w Kudowie-Pstrnej 14, tj. teren wraz z budynkiem dawnej kuni z 1856 roku oraz dziak gruntowa o powierzchni 5.57 ha. W tej sytuacji bez przeszkd przystpiono do opracowania planu realizacyjnego skansenu. W pierwszym etapie przystpiono do odremontowania budynku kuni, przygotowujc poszczeglne jej pomieszczenia na cele magazynowo-konserwatorskie. Rwnolegle przystpiono do rozbirki i zabezpieczenia obiektw przeznaczonych dla przyszego muzeum. Zaoenia projektowe opracowane dla muzeum-skansenu przewiduj zgromadzenie na dziace o powierzchni 3.57 ha o stoku pnocnym i ostrym nachyleniu okoo 17 zabytkowych obiektw drewnianej architektury wiejskiej wzniesionych w konstrukcji zrbowej (wiecowej), zrbowo-murowanej i supowe-szkieletowej (ryglowej). Do koca 1991 roku rozebrano, przeniesiono i zabezpieczono cznie 8 obiektw m.in.:
- chaupa zrbowa z Kudowy z ul. 22 Lipca 36,
- wiatrak z Jabowa,
- chaupa z Kudowy z ul. Kociuszki 22,
- chaupa zrbowa z Nowej omnicy 29.
Rwnolegle z pracami rozbirkowymi prowadzono prace rekonstrukcyjne.

Prace budowlano-remontowe rozpoczto w 1985 roku. Objy one murowany budynek kuni z 1856 roku, ktry wraz z dziak zosta przekazany muzeum przez Naczelnika Miasta i Gminy w Kudowie Zdroju. Pierwszym przeniesionym i postawionym w skansenie obiektem w latach 1985-90 by budynek "zajazdu" z Szalejowa Dolnego, udostpniony zwiedzajcym w lipcu 1991 roku. W 1989 roku zrekonstruowano dziewitnastowieczn dzwonnic alarmow z Goaczotach rodkowych. Nastpnie w 1992 roku udostpniono wntrze zabytkowej kuni, w ktrej urzdzono wystaw rzemiosa kowalskiego i lusarskiego z okresu XVII-XIX wieku, a take uruchomiono urzdzenie do rozniecania ognia w paleniskiu kowalskim. Prawie w peni zrekonstruowano wieyczk alarmow z Goaczowa, czciowo - stodo z Kudowy z ul.Kociuszki 175. Rozpoczto te prace przy odbudowie chaupy z Kudowy - ul. Kociuszki 22 i Nowej omnicy 29. W przejtym w pniejszym czasie budynku w Pstrnej 13 urzdzono galeri wystawiennicz. Najbliej ley rezerwat skalny Bdne Skay, gdzie zachodzce procesy geomorfologiczne i erozyjne doprowadziy do powstania oryginalnych skupisk skalnych, labiryntw i form w postaci wie, ambon, grzybw itp. Znacznie dalej znajduje si rezerwat skalny Szczeliniec Wielki. Naley nadmieni, i w miar natajcego si ruchu turystycznego sama wie Pstrna, a take jej okolice powiksz swoj ofert, czynic ten teren atrakcyjniejszym i godnym odwiedzenia.



MUZEUM KULTURY LUDOWEJ POGRZA SUDECKIEGO
w Kudowie Zdroju-Pstrnej (skansen)

Muzeum czynne:
- w sezonie turystycznym (od 1 maja do 31 padziernika)
od wtorku do niedzieli w godzinach od 10.00 do 18.00.
W poniedziaek Muzeum jest nieczynne dla zwiedzajcych.

Ceny biletw: 2 z - normalne, 1 z - ulgowe

Dojazd do Muzeum: z Kudowy Zdroju zielonym szlakiem (ok. 7 km)