Crki prezydenta RP na uchodstwie upominaj si o wasno ojca
Danuta Frey
("Rzeczpospolita", Warszawa, 09.04.2001)

W przeszoci by to paac Edwarda Raczyskiego, obecnie Akademia Sztuk Piknych

Crki hr. Edwarda Raczyskiego, w przeszoci prezydenta RP na uchodstwie, upominaj si o nalecy kiedy do ich ojca paac w Warszawie, zajmowany od kilkudziesiciu lat przez Akademi Sztuk Piknych. Ich skarga wpyna do Naczelnego Sdu Administracyjnego.

Mieszkajce za granic obywatelki polskie Katarzyna R., Wanda D. i Wirydiana R. twierdz, e rodzinny majtek, w ktrego skad wchodziy posiadoci w Maopolsce i pod Poznaniem, paace oraz kamienice w Warszawie i Krakowie, zabrano, odgrywajc si za funkcj i rol ich ojca, raco przy tym naruszajc prawo. Jako dugoletni prezydent RP na uchodstwie nie mia on te adnej moliwoci obrony swoich interesw w kraju, a nawet przybycia do Polski.

Zmary w 1993 r. i pochowany w rodowej siedzibie w Rogalinie pod Poznaniem, zapisanej w testamencie narodowi polskiemu, Edward Raczyski by przed wojn dyplomat, przedstawicielem Polski w Lidze Narodw, kierownikiem Ministerstwa Spraw Zagranicznych w rzdzie gen. Wadysawa Sikorskiego i od 1934 r. do lipca 1945 r. ambasadorem RP w Londynie. Nigdy nie utraci polskiego obywatelstwa. Od 1979 r. sprawowa przez siedem lat urzd prezydenta RP na uchodstwie.

W Polsce nalea do niego m.in. zabytkowy paac przy Krakowskim Przedmieciu, obecna siedziba ASP. Zniszczone podczas powstania warszawskiego obiekty paacowe odbudowywano z pastwowych pienidzy w latach 1945-1959, adaptujc wntrza na potrzeby ASP. Ju wtedy z mocy dekretu o gruntach warszawskich grunt sta si wasnoci gminy. Penomocnik przebywajcego w Londynie hr. Edwarda Raczyskiego zoy wprawdzie przewidziany w dekrecie wniosek o przyznanie prawa wieczystego uytkowania gruntu przy ul. Krakowskie Przedmiecie 5 w Warszawie oraz wasnoci stojcych na nim budynkw, rozpoznano go jednak dopiero w 1961 r., czyli po 13 latach. W czasach, gdy hr. Raczyski uchodzi z racji swoich przedwojennych funkcji i koneksji za "wroga ustroju", a los paacu zosta dawno przesdzony, nastpia oczywicie odmowa. W orzeczeniu Prezydium Rady Narodowej standardowo podano jako jej powd niezgodno z planem zagospodarowania przestrzennego, przeznaczajcym ten teren "pod uyteczno publiczn". Minister gospodarki komunalnej, ktre je utrzyma w mocy, doda, i "cz nieruchomoci zostaa przeznaczona pod nowe inwestycje dla Ambasady Francji, a wic dalsze korzystanie z tego gruntu przez byego waciciela nie jest moliwe". Tymczasem adna nowa inwestycja tu nie powstaa, a od przeszo p wieku obiekty paacowe bdce wasnoci skarbu pastwa zajmuje ASP.

"Nie oznacza to wcale wykorzystania na cele uytecznoci publicznej. Wysza uczelnia nie jest uytecznoci publiczn" - zarzuci penomocnik spadkobierczy E. Raczyskiego we wniosku do prezesa Urzdu Mieszkalnictwa i Rozwoju Miast o uniewanienie orzecze dekretowych. Wytkn, e za podstaw odmowy przyjto pniejsze akty zamiast oglnego planu zabudowania z 1931 r., obowizujcego dla tego rejonu w chwili wejcia w ycie dekretu. Rwnie ewentualne przeznaczenie paacowych obiektw na cele publiczne dawao si wwczas pogodzi z zachowaniem prywatnej wasnoci, a ASP moga z nich korzysta chociaby przy zastosowaniu szczeglnego trybu najmu.

W decyzjach z wrzenia 1999 r. i z czerwca 2000 r. prezes UMiRM odmwi uniewanienia orzeczenia ministra gospodarki komunalnej z 1962 r. Jego zdaniem nie nastpio race naruszenie prawa, ktre by to uzasadniao. Zaistniaa bowiem sprzeczno midzy prywatnym charakterem rezydencji a wyznaczonymi przez plan celami uytecznoci publicznej. Poza tym podstaw orzekania w 1962 r. bya ustawa z 12 marca 1958 r. o zasadach i trybie wywaszczania nieruchomoci, przewidujca odebranie prawa wasnoci gruntw warszawskich niezalenie od przyczyn wymienionych w art. 7 dekretu z 1945 r., ze wzgldu m.in. na niezbdno nieruchomoci na cele uytecznoci publicznej.

W skardze do NSA penomocnik crek prezydenta Raczyskiego polemizuje z tymi twierdzeniami. Zoy take wniosek, eby ze wzgldu na ich podeszy wiek przyspieszy termin rozprawy. Na razie go jeszcze nie wyznaczono.

Danuta Frey, Rzeczpospolita, 9 kwietnia 2001