Rozdziay: 1. Przepisy oglne (Art. 1-7);  2. Formy i sposb ochrony zabytkw (Art. 8-24);  3. Zagospodarowanie zabytkw, prowadzenie bada, prac i robt oraz podejmowanie innych dziaa przy zabytkach (Art. 25-37);  4. Nadzr konserwatorski (Art. 38-50);  5. Wywz zabytkw za granic (Art. 51-61);  6. Restytucja zabytkw wywiezionych niezgodnie z prawem z terytorium pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej (Art. 62-70);  7. Zasady finansowania opieki nad zabytkami (Art. 71-83);  8. Krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz ochrona zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych (Art. 84-88);  9. Organizacja organw ochrony zabytkw (Art. 89-101);  10. Spoeczni opiekunowie zabytkw (Art. 102-107);  11. Przepisy karne (Art. 108-120);  12. Zmiany w przepisach obowizujcych (Art. 121-138);  13. Przepisy przejciowe i kocowe (Art. 139-151)

Art. 1.
Ustawa okrela przedmiot, zakres i formy ochrony zabytkw oraz opieki nad nimi, zasady tworzenia krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz finansowania prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytkach, a take organizacj organw ochrony zabytkw.

Art. 2.
1. Ustawa nie narusza w szczeglnoci przepisw o muzeach, o bibliotekach, o jzyku polskim, Prawa ochrony rodowiska, o ochronie przyrody, o gospodarce nieruchomociami, o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, Prawa budowlanego, o ochronie danych osobowych i o ochronie informacji niejawnych.
2. Ochron materiaw archiwalnych wchodzcych w skad narodowego zasobu archiwalnego reguluj odrbne przepisy.

Art. 3.
Uyte w ustawie okrelenia oznaczaj:
1) zabytek - nieruchomo lub rzecz ruchom, ich czci lub zespoy, bdce dzieem czowieka lub zwizane z jego dziaalnoci i stanowice wiadectwo minionej epoki bd zdarzenia, ktrych zachowanie ley w interesie spoecznym ze wzgldu na posiadan warto historyczn, artystyczn lub naukow;
2) zabytek nieruchomy - nieruchomo, jej cz lub zesp nieruchomoci, o ktrych mowa w pkt 1;
3) zabytek ruchomy - rzecz ruchom, jej cz lub zesp rzeczy ruchomych, o ktrych mowa w pkt 1;
4) zabytek archeologiczny - zabytek nieruchomy, bdcy powierzchniow, podziemn lub podwodn pozostaoci egzystencji i dziaalnoci czowieka, zoon z nawarstwie kulturowych i znajdujcych si w nich wytworw bd ich ladw albo zabytek ruchomy, bdcy tym wytworem;
5) instytucja kultury wyspecjalizowana w opiece nad zabytkami - instytucj kultury w rozumieniu przepisw o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej, ktrej celem statutowym jest sprawowanie opieki nad zabytkami;
6) prace konserwatorskie - dziaania majce na celu zabezpieczenie i utrwalenie substancji zabytku, zahamowanie procesw jego destrukcji oraz dokumentowanie tych dziaa;
7) prace restauratorskie - dziaania majce na celu wyeksponowanie wartoci artystycznych i estetycznych zabytku, w tym, jeeli istnieje taka potrzeba, uzupenienie lub odtworzenie jego czci, oraz dokumentowanie tych dziaa;
8) roboty budowlane - roboty budowlane w rozumieniu przepisw Prawa budowlanego, podejmowane przy zabytku lub w otoczeniu zabytku;
9) badania konserwatorskie - dziaania majce na celu rozpoznanie historii i funkcji zabytku, ustalenie uytych do jego wykonania materiaw i zastosowanych technologii, okrelenie stanu zachowania tego zabytku oraz opracowanie diagnozy, projektu i programu prac konserwatorskich, a jeeli istnieje taka potrzeba, rwnie programu prac restauratorskich;
10) badania architektoniczne - dziaania ingerujce w substancj zabytku, majce na celu rozpoznanie i udokumentowanie pierwotnej formy obiektu budowlanego oraz ustalenie zakresu jego kolejnych przeksztace;
11) badania archeologiczne - dziaania majce na celu odkrycie, rozpoznanie, udokumentowanie i zabezpieczenie zabytku archeologicznego;
12) historyczny ukad urbanistyczny lub ruralistyczny - przestrzenne zaoenie miejskie lub wiejskie, zawierajce zespoy budowlane, pojedyncze budynki i formy zaprojektowanej zieleni, rozmieszczone w ukadzie historycznych podziaw wasnociowych i funkcjonalnych, w tym ulic lub sieci drg;
13) historyczny zesp budowlany - powizan przestrzennie grup budynkw wyodrbnion ze wzgldu na form architektoniczn, styl, zastosowane materiay, funkcj, czas powstania lub zwizek z wydarzeniami historycznymi;
14) krajobraz kulturowy - przestrze historycznie uksztatowan w wyniku dziaalnoci czowieka, zawierajc wytwory cywilizacji oraz elementy przyrodnicze;
15) otoczenie - teren wok lub przy zabytku wyznaczony w decyzji o wpisie tego terenu do rejestru zabytkw w celu ochrony wartoci widokowych zabytku oraz jego ochrony przed szkodliwym oddziaywaniem czynnikw zewntrznych.

Art. 4.
Ochrona zabytkw polega, w szczeglnoci, na podejmowaniu przez organy administracji publicznej dziaa majcych na celu:
1) zapewnienie warunkw prawnych, organizacyjnych i finansowych umoliwiajcych trwae zachowanie zabytkw oraz ich zagospodarowanie i utrzymanie;
2) zapobieganie zagroeniom mogcym spowodowa uszczerbek dla wartoci zabytkw;
3) udaremnianie niszczenia i niewaciwego korzystania z zabytkw;
4) przeciwdziaanie kradziey, zaginiciu lub nielegalnemu wywozowi zabytkw za granic;
5) kontrol stanu zachowania i przeznaczenia zabytkw;
6) uwzgldnianie zada ochronnych w planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz przy ksztatowaniu rodowiska.

Art. 5.
Opieka nad zabytkiem sprawowana przez jego waciciela lub posiadacza polega, w szczeglnoci, na zapewnieniu warunkw:
1) naukowego badania i dokumentowania zabytku;
2) prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku;
3) zabezpieczenia i utrzymania zabytku oraz jego otoczenia w jak najlepszym stanie;
4) korzystania z zabytku w sposb zapewniajcy trwae zachowanie jego wartoci;
5) popularyzowania i upowszechniania wiedzy o zabytku oraz jego znaczeniu dla historii i kultury.

Art. 6.
1. Ochronie i opiece podlegaj, bez wzgldu na stan zachowania:
1) zabytki nieruchome bdce, w szczeglnoci: a) krajobrazami kulturowymi, b) ukadami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespoami budowlanymi, c) dzieami architektury i budownictwa, d) dzieami budownictwa obronnego, e) obiektami techniki, a zwaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakadami przemysowymi, f) cmentarzami, g) parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, h) miejscami upamitniajcymi wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji;
2) zabytki ruchome bdce, w szczeglnoci: a) dzieami sztuk plastycznych, rzemiosa artystycznego i sztuki uytkowej, b) kolekcjami stanowicymi zbiory przedmiotw zgromadzonych i uporzdkowanych wedug koncepcji osb, ktre tworzyy te kolekcje, c) numizmatami oraz pamitkami historycznymi, a zwaszcza militariami, sztandarami, pieczciami, odznakami, medalami i orderami, d) wytworami techniki, a zwaszcza urzdzeniami, rodkami transportu oraz maszynami i narzdziami wiadczcymi o kulturze materialnej, charakterystycznymi dla dawnych i nowych form gospodarki, dokumentujcymi poziom nauki i rozwoju cywilizacyjnego, e) materiaami bibliotecznymi, o ktrych mowa w Art. 5 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984), f) instrumentami muzycznymi, g) wytworami sztuki ludowej i rkodziea oraz innymi obiektami etnograficznymi, h) przedmiotami upamitniajcymi wydarzenia historyczne bd dziaalno wybitnych osobistoci lub instytucji;
3) zabytki archeologiczne bdce, w szczeglnoci: a) pozostaociami terenowymi pradziejowego i historycznego osadnictwa, b) cmentarzyskami, c) kurhanami, d) reliktami dziaalnoci gospodarczej, religijnej i artystycznej.
2. Ochronie mog podlega nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej.

Art. 7.
Formami ochrony zabytkw s:
1) wpis do rejestru zabytkw;
2) uznanie za pomnik historii;
3) utworzenie parku kulturowego;
4) ustalenia ochrony w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego.

Art. 8.
Rejestr zabytkw, zwany dalej "rejestrem", dla zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa prowadzi wojewdzki konserwator zabytkw.

Art. 9.
1. Do rejestru wpisuje si zabytek nieruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw z urzdu bd na wniosek waciciela zabytku nieruchomego lub uytkownika wieczystego gruntu, na ktrym znajduje si zabytek nieruchomy.
2. W trybie okrelonym w ust. 1, do rejestru moe by rwnie wpisane otoczenie zabytku wpisanego do rejestru, a take nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna tego zabytku.
3. Wpis do rejestru historycznego ukadu urbanistycznego, ruralistycznego lub historycznego zespou budowlanego nie wycza moliwoci wydania decyzji o wpisie do rejestru wchodzcych w skad tych ukadw lub zespou zabytkw nieruchomych.
4. Wpisanie zabytku nieruchomego do rejestru ujawnia si w ksidze wieczystej danej nieruchomoci na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, na podstawie decyzji o wpisie do rejestru tego zabytku.
5. Decyzja o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, stanowi podstaw wpisu w katastrze nieruchomoci.
6. Na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw informacj o wpisie zabytku nieruchomego do rejestru ogasza si w wojewdzkim dzienniku urzdowym.
7. Wpisy, o ktrych mowa w ust. 4 i 5, s wolne od opat.

Art. 10.
1. Do rejestru wpisuje si zabytek ruchomy na podstawie decyzji wydanej przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw na wniosek waciciela tego zabytku.
2. Wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda z urzdu decyzj o wpisie zabytku ruchomego do rejestru w przypadku uzasadnionej obawy zniszczenia, uszkodzenia lub nielegalnego wywiezienia zabytku za granic.

Art. 11.
Do rejestru nie wpisuje si zabytku wpisanego do inwentarza muzeum lub wchodzcego w skad narodowego zasobu bibliotecznego.

Art. 12.
1. Starosta, w uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw, moe umieszcza na zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru znak informujcy o tym, i zabytek ten podlega ochronie.
2. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, wzr i wymiary znaku, o ktrym mowa w ust. 1.
3. Rozporzdzenie powinno okreli form graficzn znaku, wyrniajc si wrd innych znakw, z uwzgldnieniem dotychczas uywanego wzoru, a take pisemn informacj, e dany obiekt jest zabytkiem i podlega ochronie.

Art. 13.
1. Zabytek wpisany do rejestru, ktry uleg zniszczeniu w stopniu powodujcym utrat jego wartoci historycznej, artystycznej lub naukowej albo ktrego warto bdca podstaw wydania decyzji o wpisie do rejestru nie zostaa potwierdzona w nowych ustaleniach naukowych, zostaje skrelony z rejestru.
2. Przepis ust. 1 stosuje si do skrelenia z rejestru czci zabytku.
3. Z rejestru skrela si otoczenie zabytku, w przypadku skrelenia z rejestru tego zabytku.
4. Z rejestru skrela si rwnie zabytek, ktry: 1) zosta wywieziony na stae za granic zgodnie z obowizujcymi przepisami; 2) zosta wpisany do inwentarza muzeum; 3) wszed w skad narodowego zasobu bibliotecznego.
5. Skrelenie z rejestru nastpuje na podstawie decyzji ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
6. Postpowanie w sprawie skrelenia zabytku z rejestru wszczyna si z urzdu bd na wniosek waciciela zabytku lub uytkownika wieczystego gruntu, na ktrym znajduje si zabytek nieruchomy.

Art. 14.
1. Na podstawie decyzji o skreleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewdzki konserwator zabytkw wystpuje z wnioskiem o wykrelenie z ksigi wieczystej wpisu, o ktrym mowa w Art. 9 ust. 4.
2. Na podstawie decyzji o skreleniu zabytku nieruchomego z rejestru, wojewdzki konserwator zabytkw wystpuje z wnioskiem o wykrelenie z katastru nieruchomoci wpisu, o ktrym mowa w Art. 9 ust. 5.
3. Na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw informacj o skreleniu zabytku nieruchomego z rejestru ogasza si w wojewdzkim dzienniku urzdowym.
4. Wykrelenia, o ktrych mowa w ust. 1 i 2, s wolne od opat.

Art. 15.
1. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w drodze rozporzdzenia, moe uzna za pomnik historii zabytek nieruchomy wpisany do rejestru lub park kulturowy o szczeglnej wartoci dla kultury, okrelajc jego granice.
2. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego moe zoy wniosek, o ktrym mowa w ust. 1, po uzyskaniu opinii Rady Ochrony Zabytkw.
3. Cofnicie uznania zabytku nieruchomego za pomnik historii nastpuje w trybie przewidzianym dla jego uznania.
4. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego moe przedstawi Komitetowi Dziedzictwa wiatowego wniosek o wpis pomnika historii na "List dziedzictwa wiatowego" w celu objcia tego pomnika ochron na podstawie Konwencji w sprawie ochrony wiatowego dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, przyjtej w Paryu dnia 16 listopada 1972 r. (Dz. U. z 1976 r. Nr 32, poz. 190 i 191).

Art. 16.
1. Rada gminy, po zasigniciu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw, na podstawie uchway, moe utworzy park kulturowy w celu ochrony krajobrazu kulturowego oraz zachowania wyrniajcych si krajobrazowo terenw z zabytkami nieruchomymi charakterystycznymi dla miejscowej tradycji budowlanej i osadniczej.
2. Uchwaa okrela nazw parku kulturowego, jego granice, sposb ochrony, a take zakazy i ograniczenia, o ktrych mowa w Art. 17 ust. 1.
3. Wjt (burmistrz, prezydent miasta), w uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw, sporzdza plan ochrony parku kulturowego, ktry wymaga zatwierdzenia przez rad gminy.
4. W celu realizacji zada zwizanych z ochron parku kulturowego rada gminy moe utworzy jednostk organizacyjn do zarzdzania parkiem.
5. Park kulturowy przekraczajcy granice gminy moe by utworzony i zarzdzany na podstawie zgodnych uchwa rad gmin (zwizku gmin), na terenie ktrych ten park ma by utworzony.
6. Dla obszarw, na ktrych utworzono park kulturowy, sporzdza si obowizkowo miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego.

Art. 17.
1. Na terenie parku kulturowego lub jego czci mog by ustanowione zakazy i ograniczenia dotyczce: 1) prowadzenia robt budowlanych oraz dziaalnoci przemysowej, rolniczej, hodowlanej, handlowej lub usugowej; 2) zmiany sposobu korzystania z zabytkw nieruchomych; 3) umieszczania tablic, napisw, ogosze reklamowych i innych znakw niezwizanych z ochron parku kulturowego, z wyjtkiem znakw drogowych i znakw zwizanych z ochron porzdku i bezpieczestwa publicznego, z zastrzeeniem Art. 12 ust. 1; 4) skadowania lub magazynowania odpadw.
2. W razie ograniczenia sposobu korzystania z nieruchomoci na skutek ustanowienia zakazw i ogranicze, o ktrych mowa w ust. 1, stosuje si odpowiednio przepisy Art. 131-134 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46, poz. 392 i Nr 80, poz. 717 i 721).

Art. 18.
1. Ochron zabytkw i opiek nad zabytkami uwzgldnia si przy sporzdzaniu i aktualizacji koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, strategii rozwoju wojewdztw, planw zagospodarowania przestrzennego wojewdztw, analiz i studiw z zakresu zagospodarowania przestrzennego powiatu, strategii rozwoju gmin, studiw uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gmin oraz miejscowych planw zagospodarowania przestrzennego.
2. W koncepcji, strategiach, analizach, planach i studiach, o ktrych mowa w ust. 1, w szczeglnoci: 1) uwzgldnia si krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 2) okrela si rozwizania niezbdne do zapobiegania zagroeniom dla zabytkw, zapewnienia im ochrony przy realizacji inwestycji oraz przywracania zabytkw do jak najlepszego stanu; 3) ustala si przeznaczenie i zasady zagospodarowania terenu uwzgldniajce opiek nad zabytkami.

Art. 19.
1. W studium uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzgldnia si, w szczeglnoci ochron: 1) zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia; 2) innych zabytkw nieruchomych, znajdujcych si w gminnej ewidencji zabytkw; 3) parkw kulturowych.
2. W przypadku gdy gmina posiada gminny program opieki nad zabytkami, ustalenia tego programu uwzgldnia si w studium i planie, o ktrych mowa w ust. 1.
3. W studium i planie, o ktrych mowa w ust. 1, ustala si, w zalenoci od potrzeb, strefy ochrony konserwatorskiej obejmujce obszary, na ktrych obowizuj okrelone ustaleniami planu ograniczenia, zakazy i nakazy, majce na celu ochron znajdujcych si na tym obszarze zabytkw.

Art. 20.
Projekty i zmiany planu zagospodarowania przestrzennego wojewdztwa oraz miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego podlegaj uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw.

Art. 21.
Ewidencja zabytkw jest podstaw do sporzdzania programw opieki nad zabytkami przez wojewdztwa, powiaty i gminy.

Art. 22.
1. Generalny Konserwator Zabytkw prowadzi krajow ewidencj zabytkw w formie zbioru kart ewidencyjnych zabytkw znajdujcych si w wojewdzkich ewidencjach zabytkw.
2. Wojewdzki konserwator zabytkw prowadzi wojewdzk ewidencj zabytkw w formie kart ewidencyjnych zabytkw znajdujcych si na terenie wojewdztwa.
3. Wczenie karty ewidencyjnej zabytku ruchomego niewpisanego do rejestru do wojewdzkiej ewidencji zabytkw moe nastpi za zgod waciciela tego zabytku.
4. Wjt (burmistrz, prezydent miasta) prowadzi gminn ewidencj zabytkw w formie zbioru kart adresowych zabytkw nieruchomych z terenu gminy, objtych wojewdzk ewidencj zabytkw.

Art. 23.
1. Generalny Konserwator Zabytkw prowadzi, w formie zbioru kart informacyjnych, krajowy wykaz zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem.
2. Wojewdzki konserwator zabytkw, organy Policji, Stray Granicznej i administracji celnej s obowizane niezwocznie przekazywa, w celu ujcia w wykazie, Generalnemu Konserwatorowi Zabytkw informacje o zabytku skradzionym lub wywiezionym za granic niezgodnie z prawem.

Art. 24.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, sposb prowadzenia rejestru zabytkw, krajowej, wojewdzkiej i gminnej ewidencji zabytkw oraz krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem.
2. Rejestr zabytkw prowadzi si w formie odrbnych ksig dla poszczeglnych rodzajw zabytkw.
3. W rozporzdzeniu naley okreli, jakie dane powinny by ujte w poszczeglnych ksigach rejestru, w karcie ewidencyjnej i adresowej zabytku oraz w karcie informacyjnej, a take sposb gromadzenia dokumentw dotyczcych zabytku.
4. Rozporzdzenie powinno wskazywa przesanki, od ktrych spenienia jest uzalenione wczenie kart ewidencyjnych i adresowych do ewidencji, a take ich wyczenie z tych ewidencji.

Art. 25.
1. Zagospodarowanie na cele uytkowe zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru wymaga posiadania przez jego waciciela lub posiadacza: 1) dokumentacji konserwatorskiej okrelajcej stan zachowania zabytku nieruchomego i moliwoci jego adaptacji, z uwzgldnieniem historycznej funkcji i wartoci tego zabytku; 2) uzgodnionego z wojewdzkim konserwatorem zabytkw programu prac konserwatorskich przy zabytku nieruchomym, okrelajcego zakres i sposb ich prowadzenia oraz wskazujcego niezbdne do zastosowania materiay i technologie; 3) uzgodnionego z wojewdzkim konserwatorem zabytkw programu zagospodarowania zabytku nieruchomego wraz z otoczeniem oraz dalszego korzystania z tego zabytku, z uwzgldnieniem wyeksponowania jego wartoci.
2. W celu spenienia wymaga, o ktrych mowa w ust. 1, wojewdzki konserwator zabytkw jest obowizany nieodpatnie udostpni do wgldu wacicielowi lub posiadaczowi zabytku nieruchomego posiadan przez siebie dokumentacj tego zabytku oraz umoliwi dokonywanie niezbdnych odpisw z tej dokumentacji.

Art. 26.
1. W umowie sprzeday, zamiany, darowizny lub dzierawy zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, stanowicego wasno Skarbu Pastwa lub jednostki samorzdu terytorialnego, przy okrelaniu sposobu korzystania z tego zabytku naley naoy, jeeli stan zachowania zabytku tego wymaga, na nabywc lub dzierawc obowizek przeprowadzenia w okrelonym terminie niezbdnych prac konserwatorskich przy tym zabytku.
2. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do decyzji o oddaniu w trway zarzd zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru.

Art. 27.
Na wniosek waciciela lub posiadacza zabytku wojewdzki konserwator zabytkw przedstawia, w formie pisemnej, zalecenia konserwatorskie, okrelajce sposb korzystania z zabytku, jego zabezpieczenia i wykonania prac konserwatorskich, a take zakres dopuszczalnych zmian, ktre mog by wprowadzone w tym zabytku.

Art. 28.
Niezalenie od obowizkw wynikajcych z opieki nad zabytkami, okrelonych w Art. 5, waciciel lub posiadacz zabytku wpisanego do rejestru lub zabytku znajdujcego si w wojewdzkiej ewidencji zabytkw zawiadamia wojewdzkiego konserwatora zabytkw o: 1) uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginiciu lub kradziey zabytku, niezwocznie po powziciu wiadomoci o wystpieniu zdarzenia; 2) zagroeniu dla zabytku, niezwocznie po powziciu wiadomoci o wystpieniu zagroenia; 3) zmianie miejsca przechowania zabytku ruchomego w terminie miesica od dnia nastpienia tej zmiany; 4) zmianach dotyczcych stanu prawnego zabytku, nie pniej ni w terminie miesica od dnia ich wystpienia lub powzicia o nich wiadomoci.

Art. 29.
1. Organy ochrony zabytkw w czasie uzgodnionym z wacicielem lub posiadaczem przedmiotu bdcego zabytkiem lub posiadajcego cechy zabytku mog prowadzi badania tego przedmiotu w miejscu, w ktrym przedmiot ten si znajduje.
2. W przypadku odmowy udostpnienia przedmiotu, o ktrym mowa w ust. 1, wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj nakazujc jego udostpnienie na czas niezbdny do wykonania bada, jednak nie duszy ni 3 miesice od dnia, w ktrym decyzja staa si ostateczna.
3. Za szkody wyrzdzone w zwizku z badaniami, o ktrych mowa w ust. 1 lub 2, przysuguje odszkodowanie na zasadach okrelonych w Kodeksie cywilnym.

Art. 30.
1. Waciciel lub posiadacz zabytku nieruchomego bd nieruchomoci o cechach zabytku jest obowizany udostpni ten zabytek bd nieruchomo wykonawcy bada w celu ich przeprowadzenia.
2. W przypadku odmowy udostpnienia zabytku nieruchomego bd nieruchomoci, o ktrych mowa w ust. 1, wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj nakazujc wacicielowi lub posiadaczowi udostpnienie tego zabytku bd nieruchomoci, na czas niezbdny do przeprowadzenia bada, jednak nie duszy ni 3 miesice od dnia, w ktrym decyzja staa si ostateczna.
3. Za szkody wyrzdzone w zwizku z badaniami, o ktrych mowa w ust. 1 lub 2, przysuguje odszkodowanie na zasadach okrelonych w Kodeksie cywilnym.

Art. 31.
1. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, ktra zamierza finansowa roboty budowlane przy zabytku nieruchomym wpisanym do rejestru lub objtym ochron konserwatorsk na podstawie ustale miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, jest obowizana pokry koszty bada archeologicznych oraz ich dokumentacji, jeeli przeprowadzenie tych bada jest niezbdne dla ochrony zabytkw archeologicznych.
2. Szczegowy zakres i rodzaj niezbdnych bada archeologicznych przy zabytku nieruchomym, o ktrym mowa w ust. 1, wojewdzki konserwator zabytkw ustala w drodze decyzji.
3. Egzemplarz dokumentacji bada, o ktrych mowa w ust. 1, podlega po ich zakoczeniu nieodpatnemu przekazaniu wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw.

Art. 32.
1. Kto, w trakcie prowadzenia robt budowlanych lub ziemnych, odkry przedmiot, co do ktrego istnieje przypuszczenie, i jest on zabytkiem, jest obowizany: 1) wstrzyma wszelkie roboty mogce uszkodzi lub zniszczy odkryty przedmiot; 2) zabezpieczy, przy uyciu dostpnych rodkw, ten przedmiot i miejsce jego odkrycia; 3) niezwocznie zawiadomi o tym waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw, a jeli nie jest to moliwe, waciwego wjta (burmistrza, prezydenta miasta).
2. Wjt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowizany niezwocznie, nie duej ni w terminie 3 dni, przekaza wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw przyjte zawiadomienie, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 3.
3. Wojewdzki konserwator zabytkw jest obowizany w terminie 5 dni od dnia przyjcia zawiadomienia, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 3 i ust. 2, dokona ogldzin odkrytego przedmiotu.
4. Jeeli w terminie, okrelonym w ust. 3, wojewdzki konserwator zabytkw nie dokona ogldzin odkrytego przedmiotu, przerwane roboty mog by kontynuowane.
5. Po dokonaniu ogldzin odkrytego przedmiotu wojewdzki konserwator zabytkw wydaje decyzj: 1) pozwalajc na kontynuacj przerwanych robt, jeeli odkryty przedmiot nie jest zabytkiem; 2) pozwalajc na kontynuacj przerwanych robt, jeeli odkryty przedmiot jest zabytkiem, a kontynuacja robt nie doprowadzi do jego zniszczenia lub uszkodzenia;
3) nakazujc dalsze wstrzymanie robt i przeprowadzenie, na koszt osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej finansujcej te roboty, bada archeologicznych w niezbdnym zakresie.
6. Roboty nie mog by wstrzymane na okres duszy ni miesic od dnia dorczenia decyzji, o ktrej mowa w ust. 5 pkt 3.
7. Jeeli w trakcie bada archeologicznych zostanie odkryty zabytek posiadajcy wyjtkow warto, wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj o przedueniu okresu wstrzymania robt. Okres wstrzymania robt nie moe by jednak duszy ni 6 miesicy od dnia dorczenia decyzji, o ktrej mowa w ust. 5 pkt 3.
8. Po zakoczeniu bada archeologicznych, o ktrych mowa w ust. 5 pkt 3, wojewdzki konserwator zabytkw wydaje decyzj pozwalajc na kontynuacj przerwanych robt.
9. W przypadku odkrycia przedmiotu, o ktrym mowa w ust. 1, z wyczeniem zabytkw archeologicznych, w sprawach wasnoci i wynagrodzenia dla znalazcy tego przedmiotu stosuje si odpowiednio Art. 189 Kodeksu cywilnego.

Art. 33.
1. Kto przypadkowo znalaz przedmiot, co do ktrego istnieje przypuszczenie, i jest on zabytkiem archeologicznym, jest obowizany, przy uyciu dostpnych rodkw, zabezpieczy ten przedmiot i oznakowa miejsce jego znalezienia oraz niezwocznie zawiadomi o znalezieniu tego przedmiotu waciwego wojewdzkiego konserwatora zabytkw, a jeli nie jest to moliwe, waciwego wjta (burmistrza, prezydenta miasta).
2. Wjt (burmistrz, prezydent miasta) jest obowizany niezwocznie, nie duej ni w terminie 3 dni, przekaza wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw przyjte zawiadomienie, o ktrym mowa w ust. 1.
3. W terminie 3 dni od dnia przyjcia zawiadomienia, o ktrym mowa w ust. 1 i 2, wojewdzki konserwator zabytkw jest obowizany dokona ogldzin znalezionego przedmiotu i miejsca jego znalezienia oraz, w razie potrzeby, zorganizowa badania archeologiczne.

Art. 34.
1. Osobom, ktre odkryy bd przypadkowo znalazy zabytek archeologiczny, przysuguje nagroda, jeeli dopeniy one obowizkw okrelonych odpowiednio w Art. 32 ust. 1 lub w Art. 33 ust. 1.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do osb zajmujcych si zawodowo badaniami archeologicznymi lub zatrudnionych w grupach zorganizowanych w celu prowadzenia takich bada.
3. Warunki i tryb przyznawania nagrd okreli, w drodze rozporzdzenia, minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, ustalajc rodzaje nagrd, rda ich finansowania i wysoko nagrd pieninych.

Art. 35.
1. Przedmioty bdce zabytkami archeologicznymi odkrytymi, przypadkowo znalezionymi albo pozyskanymi w wyniku bada archeologicznych, stanowi wasno Skarbu Pastwa.
2. Wasno Skarbu Pastwa stanowi rwnie przedmioty bdce zabytkami archeologicznymi, pozyskane w wyniku poszukiwa, o ktrych mowa w Art. 36 ust. 1 pkt 12.
3. Miejsce przechowywania zabytkw archeologicznych odkrytych, przypadkowo znalezionych albo pozyskanych w wyniku bada archeologicznych bd poszukiwa, o ktrych mowa w Art. 36 ust. 1 pkt 12, okrela wojewdzki konserwator zabytkw, przekazujc je, w drodze decyzji, w depozyt muzeum lub innej jednostce organizacyjnej, za jej zgod.
4. Przekazanie zabytkw archeologicznych muzeum lub innej jednostce organizacyjnej moe nastpi w przypadku, gdy jednostka ta zapewni: 1) ich trwae przechowanie; 2) przeprowadzenie inwentaryzacji i odpowiednich prac konserwatorskich; 3) udostpnianie tych zabytkw w celach naukowych.
5. Wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj o cofniciu oddania w depozyt zabytkw archeologicznych, jeeli muzeum lub inna jednostka organizacyjna nie zapewnia warunkw, o ktrych mowa w ust. 4.
6. Na wniosek dyrektora muzeum zabytki archeologiczne, bdce w depozycie tego muzeum, mog by przekazane na jego wasno na podstawie decyzji wojewdzkiego konserwatora zabytkw.

Art. 36.
1. Pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw wymaga: 1) prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru; 2) wykonywanie robt budowlanych w otoczeniu zabytku; 3) prowadzenie bada konserwatorskich zabytku wpisanego do rejestru; 4) prowadzenie bada architektonicznych zabytku wpisanego do rejestru; 5) prowadzenie bada archeologicznych; 6) przemieszczanie zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru; 7) trwae przeniesienie zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, z naruszeniem ustalonego tradycj wystroju wntrza, w ktrym zabytek ten si znajduje; 8) dokonywanie podziau zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru; 9) zmiana przeznaczenia zabytku wpisanego do rejestru lub sposobu korzystania z tego zabytku; 10) umieszczanie na zabytku wpisanym do rejestru urzdze technicznych, tablic, reklam oraz napisw, z zastrzeeniem Art. 12 ust. 1; 11) podejmowanie innych dziaa, ktre mogyby prowadzi do naruszenia substancji lub zmiany wygldu zabytku wpisanego do rejestru; 12) poszukiwanie ukrytych lub porzuconych zabytkw ruchomych, w tym zabytkw archeologicznych, przy uyciu wszelkiego rodzaju urzdze elektronicznych i technicznych oraz sprztu do nurkowania.
2. Na polskich obszarach morskich pozwolenie na podejmowanie dziaa, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 5 i 12, wydaje dyrektor urzdu morskiego w uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw waciwym dla miejsca siedziby urzdu morskiego.
3. Pozwolenia, o ktrych mowa w ust. 1, mog okrela warunki, ktre zapobiegn uszkodzeniu lub zniszczeniu zabytku.
4. Wojewdzki konserwator zabytkw moe uzaleni wydanie pozwolenia na podejmowanie dziaa, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 6, 9 i 11, od przeprowadzenia, na koszt wnioskodawcy, niezbdnych bada konserwatorskich, architektonicznych lub archeologicznych. Egzemplarz dokumentacji bada jest przekazywany nieodpatnie wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw.
5. Pozwolenia, o ktrych mowa w ust. 1, wydaje si na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadajcej tytu prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikajcy z prawa wasnoci, uytkowania wieczystego, trwaego zarzdu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowizaniowego.
6. Pozwolenie na prowadzenie bada archeologicznych wydaje si na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej posiadajcej tytu prawny do korzystania z nieruchomoci, wynikajcy z prawa wasnoci, uytkowania wieczystego, trwaego zarzdu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowizaniowego.
7. Pozwolenie na prowadzenie bada konserwatorskich i architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru albo bada archeologicznych lub poszukiwa ukrytych bd porzuconych zabytkw ruchomych, w tym zabytkw archeologicznych, wydaje si rwnie na wniosek osb fizycznych albo jednostek organizacyjnych zamierzajcych prowadzi te badania lub poszukiwania. W przypadku nieuzyskania zgody waciciela lub posiadacza nieruchomoci na przeprowadzenie tych bada lub poszukiwa przepisy Art. 30 ust. 1 i 2 stosuje si odpowiednio.
8. Uzyskanie pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw na podjcie robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru nie zwalnia z obowizku uzyskania pozwolenia na budow albo zgoszenia, w przypadkach okrelonych przepisami Prawa budowlanego.

Art. 37.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia: 1) tryb i sposb wydawania pozwole na prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych oraz bada konserwatorskich i architektonicznych, a take innych dziaa, o ktrych mowa w Art. 36 ust. 1 pkt 6-12, przy zabytku wpisanym do rejestru oraz bada archeologicznych; 2) kwalifikacje osb uprawnionych do prowadzenia prac konserwatorskich, restauratorskich, bada konserwatorskich i architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru oraz bada archeologicznych; 3) dodatkowe wymagania dla osb wykonujcych samodzielne funkcje techniczne w budownictwie przy zabytkach nieruchomych wpisanych do rejestru; 4) sposb potwierdzania posiadanych kwalifikacji i dodatkowych wymaga, o ktrych mowa w pkt 2 i 3; 5) standardy, jakim powinna odpowiada dokumentacja prowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytku ruchomym wpisanym do rejestru i bada archeologicznych.
2. W rozporzdzeniu naley okreli szczegowe wymagania, jakim powinien odpowiada wniosek i pozwolenie na prowadzenie prac, robt, bada i dziaa, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1, oraz dokumentacj niezbdn do rozpatrzenia tego wniosku.
3. Przy okrelaniu kwalifikacji i dodatkowych wymaga osb uprawnionych do prowadzenia prac, robt i bada, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1, niezbdne jest wskazanie wyksztacenia oraz wymaganej praktyki zawodowej, ktre powinny posiada te osoby.
4. Standardy, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 5, ustala si tak, aby poszczeglne etapy prowadzonych prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytkach ruchomych i bada archeologicznych byy odpowiednio udokumentowane.

Art. 38.
1. Wojewdzki konserwator zabytkw lub dziaajcy z jego upowanienia pracownicy wojewdzkiego urzdu ochrony zabytkw prowadz kontrol przestrzegania i stosowania przepisw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
2. W upowanieniu, o ktrym mowa w ust. 1, okrela si osob lub osoby upowanione do przeprowadzenia kontroli, kontrolowan osob fizyczn lub jednostk organizacyjn, miejsce i zakres kontroli oraz podstaw prawn do jej przeprowadzenia.
3. Przy wykonywaniu kontroli wojewdzki konserwator zabytkw lub osoby, o ktrych mowa w ust. 1, s uprawnione do: 1) wstpu na teren nieruchomoci, jeeli istnieje uzasadnione podejrzenie zniszczenia lub uszkodzenia zabytku; 2) oceny stanu zachowania, warunkw przechowywania i zabezpieczenia zabytkw wpisanych do rejestru, a take zabytkw znajdujcych si w muzeach, bibliotekach oraz w zbiorach lub zasobach innych pastwowych jednostek organizacyjnych i jednostek samorzdu terytorialnego, w terminie uzgodnionym z ich wacicielem lub posiadaczem; 3) sprawdzania zgodnoci wszelkich dziaa podejmowanych przy zabytkach wpisanych do rejestru oraz prowadzonych bada archeologicznych z zakresem lub warunkami okrelonymi w pozwoleniu i zatwierdzon dokumentacj; 4) dania ustnych lub pisemnych informacji w zakresie niezbdnym dla ustalenia stanu faktycznego dotyczcego zakresu kontroli; 5) dania okazania dokumentw i udostpnienia wszelkich danych majcych zwizek z zakresem kontroli; 6) dokonania wpisu w dzienniku budowy w zakresie okrelonym przepisami Prawa budowlanego.
4. Czynnoci kontrolne przeprowadza si w obecnoci kontrolowanej osoby fizycznej albo kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub upowanionej przez niego osoby, z zachowaniem przepisw o ochronie informacji niejawnych.
5. Czynnoci kontrolne dotyczce zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru, ktre s w zarzdzie pastw obcych albo s uytkowane przez przedstawicieli dyplomatycznych i konsularnych tych pastw lub przez inne osoby zrwnane z nimi na podstawie ustaw, umw lub powszechnie ustalonych zwyczajw midzynarodowych, mog by wykonywane za zgod tych przedstawicieli lub osb.

Art. 39.
1. Z czynnoci kontrolnych kontrolujcy sporzdza protok, ktrego jeden egzemplarz dorcza kontrolowanej osobie fizycznej lub kierownikowi kontrolowanej jednostki organizacyjnej.
2. Protok kontroli zawiera opis stanu faktycznego stwierdzonego w toku kontroli, w tym ustalonych nieprawidowoci, z uwzgldnieniem przyczyn powstania, zakresu i skutkw tych nieprawidowoci oraz osb za nie odpowiedzialnych.
3. Protok podpisuj kontrolujcy i kontrolowana osoba fizyczna albo kierownik kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub upowaniona przez niego osoba, ktrzy mog wnie do protokou umotywowane zastrzeenia i uwagi.
4. W razie odmowy podpisania protokou przez kontrolowan osob fizyczn albo kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub upowanion przez niego osob, kontrolujcy czyni o tym wzmiank w protokole, a odmawiajcy podpisu moe w terminie 7 dni przedstawi swoje pisemne uwagi wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw.

Art. 40.
1. Na podstawie ustale wynikajcych z kontroli wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda zalecenia pokontrolne kontrolowanej osobie fizycznej lub kierownikowi kontrolowanej jednostki organizacyjnej.
2. Wojewdzki konserwator zabytkw moe odstpi od wydania zalece pokontrolnych i wyda decyzj, o ktrej mowa w Art. 43, Art. 44 ust. 1, Art. 45 ust. 1, Art. 46 ust. 1, Art. 49 ust. 1 lub Art. 50 ust. 1.
3. W przypadku kontroli jednostki organizacyjnej wojewdzki konserwator zabytkw moe zada przeprowadzenia postpowania subowego lub innego przewidzianego prawem przeciwko osobom winnym dopuszczenia do powstania uchybie i poinformowania go w okrelonym terminie o podjtych dziaaniach zmierzajcych do usunicia tych uchybie.

Art. 41.
W razie stwierdzenia, e dziaanie lub zaniechanie kontrolowanej osoby fizycznej albo kierownika kontrolowanej jednostki organizacyjnej lub jej pracownika narusza przepisy Art. 108-118 ustawy, wojewdzki konserwator zabytkw kieruje odpowiednio do Policji, prokuratury albo sdu zawiadomienie o popenieniu przestpstwa lub wykroczenia.

Art. 42.
Generalny Konserwator Zabytkw moe podejmowa czynnoci, o ktrych mowa w Art. 38 ust. 3, Art. 39, Art. 40 ust. 1 i 3 oraz Art. 41, jeeli jest to konieczne ze wzgldu na szczegln wag sprawy. Przepisy Art. 38 ust. 4 i 5 stosuje si odpowiednio.

Art. 43.
Wojewdzki konserwator zabytkw wydaje decyzj o wstrzymaniu wykonywanych bez jego pozwolenia lub w sposb odbiegajcy od zakresu i warunkw okrelonych w pozwoleniu: 1) prac konserwatorskich, restauratorskich, bada konserwatorskich lub architektonicznych przy zabytku wpisanym do rejestru; 2) robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru lub w jego otoczeniu; 3) bada archeologicznych; 4) innych dziaa, o ktrych mowa w Art. 36 ust. 1 pkt 6-8 i 10-12.

Art. 44.
1. Decyzja, o ktrej mowa w Art. 43, wygasa po upywie 2 miesicy od dnia jej dorczenia, jeeli w tym terminie wojewdzki konserwator zabytkw nie wyda decyzji: 1) nakazujcej przywrcenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporzdkowanie terenu, z okreleniem terminu wykonania tych czynnoci, albo 2) zobowizujcej do uzyskania pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw na prowadzenie wstrzymanych bada, prac, robt lub innych dziaa przy zabytku, albo 3) nakadajcej obowizek podjcia okrelonych czynnoci w celu doprowadzenia wykonywanych bada, prac, robt lub innych dziaa przy zabytku do zgodnoci z zakresem i warunkami okrelonymi w pozwoleniu, wskazujc termin wykonania tych czynnoci.
2. W przypadku nieuzyskania pozwolenia, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 2, albo niewykonania obowizku okrelonego w ust. 1 pkt 3, wojewdzki konserwator zabytkw wydaje decyzj nakazujc przywrcenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporzdkowanie terenu, z okreleniem terminu wykonania tych czynnoci.
3. Po wykonaniu obowizku, o ktrym mowa w ust. 1 pkt 3, wojewdzki konserwator zabytkw wydaje pozwolenie na wznowienie wstrzymanych bada, prac, robt lub innych dziaa przy zabytku.
4. Osoba, ktra dopucia si naruszenia przepisw o zabytkach lub naruszya zakres i warunki okrelone w pozwoleniu, jest obowizana na swj koszt wykona czynnoci nakazane w decyzji, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 1 i 3 oraz w ust. 2.

Art. 45.
1. W przypadku gdy bez wymaganego pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw lub w sposb odbiegajcy od zakresu i warunkw okrelonych w pozwoleniu wykonano przy zabytku wpisanym do rejestru prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie, architektoniczne lub podjto inne dziaania, o ktrych mowa w Art. 36 ust. 1 pkt 6-8 i 10-12, wojewdzki konserwator zabytkw wydaje decyzj: 1) nakazujc przywrcenie zabytku do poprzedniego stanu lub uporzdkowanie terenu, okrelajc termin wykonania tych czynnoci, albo 2) zobowizujc do doprowadzenia zabytku do jak najlepszego stanu we wskazany sposb i w okrelonym terminie.
2. Przepis Art. 44 ust. 4 stosuje si odpowiednio.

Art. 46.
1. Wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj o wstrzymaniu prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku niewpisanym do rejestru, jeeli zabytek ten spenia warunki uzasadniajce dokonanie wpisu do rejestru.
2. Decyzja, o ktrej mowa w ust. 1, wygasa, jeeli w terminie 14 dni od dnia jej dorczenia nie nastpi wszczcie postpowania w sprawie wpisu zabytku do rejestru.
3. Wstrzymane prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku mog by podjte, jeeli w terminie 2 miesicy od dnia dorczenia decyzji, o ktrej mowa w ust. 1, wojewdzki konserwator zabytkw nie wpisze tego zabytku do rejestru.

Art. 47.
Wojewdzki konserwator zabytkw moe wznowi postpowanie w sprawie wydanego pozwolenia, o ktrym mowa w Art. 36 ust. 1, a nastpnie zmieni je lub cofn, w drodze decyzji, jeeli w trakcie wykonywania bada, prac, robt lub innych dziaa okrelonych w pozwoleniu wystpiy nowe fakty i okolicznoci, mogce doprowadzi do uszkodzenia lub zniszczenia zabytku.

Art. 48.
Dyrektor urzdu morskiego, w uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw waciwym dla miejsca siedziby urzdu morskiego, moe, w drodze decyzji: 1) wstrzyma prowadzone bez pozwolenia, o ktrym mowa w Art. 36 ust. 2, badania lub poszukiwania albo 2) zmieni lub cofn, w wyniku wznowienia postpowania, wydane pozwolenie, o ktrym mowa w Art. 36 ust. 2, jeeli wystpiy nowe fakty i okolicznoci, mogce doprowadzi do uszkodzenia lub zniszczenia zabytku, albo 3) cofn wydane pozwolenie, o ktrym mowa w Art. 36 ust. 2, jeeli badania lub poszukiwania s prowadzone niezgodnie z zakresem i warunkami okrelonymi w tym pozwoleniu.

Art. 49.
1. Wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj nakazujc osobie fizycznej lub jednostce organizacyjnej posiadajcej tytu prawny do korzystania z zabytku wpisanego do rejestru, wynikajcy z prawa wasnoci, uytkowania wieczystego, trwaego zarzdu albo ograniczonego prawa rzeczowego lub stosunku zobowizaniowego, przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robt budowlanych przy tym zabytku, jeeli ich wykonanie jest niezbdne ze wzgldu na zagroenie zniszczeniem lub istotnym uszkodzeniem tego zabytku.
2. Wykonanie decyzji nakazujcej przeprowadzenie prac konserwatorskich lub robt budowlanych przy zabytku nieruchomym nie zwalnia z obowizku uzyskania pozwolenia na budow albo zgoszenia, w przypadkach okrelonych przepisami Prawa budowlanego.
3. W przypadku wykonania zastpczego prac konserwatorskich lub robt budowlanych przy zabytku nieruchomym wojewdzki konserwator zabytkw wydaje decyzj okrelajc wysoko wierzytelnoci Skarbu Pastwa z tytuu wykonania zastpczego tych prac lub robt, ich zakres oraz termin wymagalnoci tej wierzytelnoci.
4. Wierzytelno Skarbu Pastwa z tytuu wykonania zastpczego prac konserwatorskich lub robt budowlanych przy zabytku nieruchomym podlega zabezpieczeniu hipotek przymusow na tej nieruchomoci, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, na podstawie decyzji, o ktrej mowa w ust. 3. Jeeli nieruchomo nie posiada ksigi wieczystej, zabezpieczenie moe by dokonane przez zoenie wniosku i decyzji do zbioru dokumentw.
5. Przepisu ust. 4 nie stosuje si do zabytkw nieruchomych stanowicych wasno Skarbu Pastwa.
6. Wierzytelno Skarbu Pastwa z tytuu wykonania zastpczego prac konserwatorskich lub robt budowlanych przy zabytku nieruchomym wojewoda, w porozumieniu z Generalnym Konserwatorem Zabytkw, moe, w drodze decyzji, umorzy w caoci albo w czci lub rozoy na raty - jeeli stwierdzono niecigalno wierzytelnoci lub jej cignicie spowoduje znaczny uszczerbek dla sytuacji materialnej osoby lub jednostki, o ktrych mowa w ust. 1.
7. Wykrelenie hipoteki przymusowej z ksigi wieczystej nastpuje na wniosek wojewody na podstawie decyzji, o ktrej mowa w ust. 6. Jeeli nieruchomo nie posiada ksigi wieczystej, wniosek i decyzj skada si do zbioru dokumentw.

Art. 50.
1. W przypadku wystpienia zagroenia dla zabytku ruchomego wpisanego do rejestru, polegajcego na moliwoci jego zniszczenia, uszkodzenia, kradziey, zaginicia lub nielegalnego wywiezienia za granic, wojewdzki konserwator zabytkw moe wyda decyzj o zabezpieczeniu tego zabytku w formie ustanowienia czasowego zajcia do czasu usunicia zagroenia.
2. Czasowe zajcie zabytku ruchomego polega na przekazaniu go, w zalenoci od rodzaju zabytku, do muzeum, archiwum lub biblioteki.
3. W przypadku wystpienia zagroenia dla zabytku nieruchomego wpisanego do rejestru, polegajcego na moliwoci jego zniszczenia lub uszkodzenia, starosta, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, moe wyda decyzj o zabezpieczeniu tego zabytku w formie ustanowienia czasowego zajcia do czasu usunicia zagroenia. Przepisy o gospodarce nieruchomociami stosuje si odpowiednio.
4. Jeeli nie jest moliwe usunicie zagroenia, o ktrym mowa w ust. 1 lub 3: 1) zabytek ruchomy moe by przejty przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw, w drodze decyzji, na wasno Skarbu Pastwa, z przeznaczeniem na cele kultury, owiaty lub turystyki, za odszkodowaniem odpowiadajcym wartoci rynkowej tego zabytku; 2) zabytek nieruchomy moe by na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw wywaszczony przez starost na rzecz Skarbu Pastwa lub gminy waciwej ze wzgldu na miejsce pooenia tego zabytku, w trybie i na zasadach przewidzianych w przepisach o gospodarce nieruchomociami.

Art. 51.
1. Zabytki mog by wywoone za granic na stae, jeeli ich wywz nie spowoduje uszczerbku dla dziedzictwa kulturowego.
2. Zabytki mog by czasowo wywoone za granic, jeeli pozwala na to ich stan zachowania, a osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, w ktrej posiadaniu znajduje si zabytek, daje rkojmi, e nie ulegnie on zniszczeniu lub uszkodzeniu i zostanie przywieziony do kraju przed upywem terminu wanoci pozwolenia.
3. Wywz zabytkw za granic moe nastpi na podstawie: 1) jednorazowego pozwolenia na stay wywz zabytku za granic; 2) jednorazowego pozwolenia na czasowy wywz zabytku za granic; 3) wielokrotnego pozwolenia indywidualnego na czasowy wywz zabytku za granic; 4) wielokrotnego pozwolenia oglnego na czasowy wywz zabytkw za granic.

Art. 52.
1. Jednorazowe pozwolenie na stay wywz zabytku za granic wydaje minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, po zasigniciu opinii komisji zoonej ze specjalistw w okrelonych dziedzinach ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
2. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, w ktrej posiadaniu znajduje si zabytek, skada wniosek o wydanie jednorazowego pozwolenia na stay wywz zabytku za granic, za porednictwem wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
3. Jeeli wywz przedmiotu nie wymaga jednorazowego pozwolenia na stay wywz za granic, wojewdzki konserwator zabytkw wydaje zawiadczenie, o ktrym mowa w Art. 59 ust. 3.
4. Wywz zabytku za granic na podstawie pozwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, moe nastpi nie pniej ni w terminie 12 miesicy od dnia wydania tego pozwolenia.

Art. 53.
1. Jednorazowe pozwolenie na czasowy wywz zabytku za granic wydaje wojewdzki konserwator zabytkw na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej, w ktrej posiadaniu znajduje si zabytek, majcej zamiar jednorazowo wywie za granic ten zabytek w celach uytkowych lub wystawienniczych albo dla przeprowadzenia prac konserwatorskich.
2. Termin wanoci pozwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, nie moe by duszy ni 12 miesicy od dnia wydania tego pozwolenia.

Art. 54.
1. Wielokrotne pozwolenie indywidualne na czasowy wywz zabytku za granic wydaje wojewdzki konserwator zabytkw na wniosek osoby fizycznej lub jednostki organizacyjnej, w ktrej posiadaniu znajduje si zabytek, majcej zamiar wielokrotnie wywozi za granic ten zabytek w celach uytkowych lub wystawienniczych.
2. Termin wanoci pozwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, nie moe by duszy ni 3 lata od dnia wydania tego pozwolenia.

Art. 55.
1. Wielokrotne pozwolenie oglne na czasowy wywz zabytkw za granic wydaje wojewdzki konserwator zabytkw na wniosek muzeum lub innej instytucji kultury, ktra w zwizku z prowadzon dziaalnoci zamierza wielokrotnie wywozi za granic swoje zbiory, w caoci lub w czci, w celach wystawienniczych.
2. Termin wanoci pozwolenia, o ktrym mowa w ust. 1, nie moe by duszy ni 5 lat od dnia wydania tego pozwolenia.

Art. 56.
1. Wojewdzki konserwator zabytkw moe cofn pozwolenie, o ktrym mowa w Art. 51 ust. 3 pkt 2-4, w drodze decyzji.
2. Cofnicie pozwolenia moe nastpi, jeeli stan zachowania zabytku uleg pogorszeniu lub wyszy na jaw nowe fakty i okolicznoci wiadczce, e wnioskodawca nie daje rkojmi, o ktrej mowa w Art. 51 ust. 2.
3. O cofniciu pozwolenia wojewdzki konserwator zabytkw zawiadamia niezwocznie organ administracji celnej.

Art. 57.
1. Osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna, ktra otrzymaa pozwolenie, o ktrym mowa w Art. 51 ust. 3 pkt 2-4, jest obowizana po wykorzystaniu tego pozwolenia powiadomi wojewdzkiego konserwatora zabytkw o przywiezieniu zabytku do kraju w terminie nie duszym ni 14 dni od dnia jego przywozu.
2. Na wezwanie wojewdzkiego konserwatora zabytkw osoba lub jednostka organizacyjna, o ktrej mowa w ust. 1, jest obowizana udostpni zabytek w celu dokonania ogldzin.
3. W przypadku nieprzywiezienia zabytku do kraju w okresie wanoci pozwolenia, organ administracji celnej zawiadamia o tym niezwocznie wojewdzkiego konserwatora zabytkw.

Art. 58.
W odniesieniu do materiaw bibliotecznych powstaych przed dniem 1 stycznia 1949 r. pozwolenia, o ktrych mowa w Art. 51 ust. 3, wydaje Dyrektor Biblioteki Narodowej. Przepisy Art. 51 ust. 1 i 2, Art. 52 ust. 1 i 4 oraz Art. 53-57 stosuje si odpowiednio.

Art. 59.
1. Pozwolenia na wywz za granic nie wymagaj: 1) zabytki niewpisane do rejestru majce nie wicej ni 55 lat; 2) zabytki, bdce obiektami techniki, niewpisane do rejestru, majce nie wicej ni 25 lat; 3) zabytki przywiezione z zagranicy, ktre s objte procedur odprawy czasowej w rozumieniu przepisw Kodeksu celnego; 4) zabytki przywiezione z zagranicy przez osoby korzystajce z przywilejw lub immunitetw dyplomatycznych, w tym przywiezione w celu urzdzenia wntrz przedstawicielstw dyplomatycznych i urzdw konsularnych; 5) dziea twrcw yjcych; 6) materiay biblioteczne powstae po dniu 31 grudnia 1948 r.; 7) inne przedmioty o cechach zabytkw, niebdce zabytkami.
2. Przepisu ust. 1 nie stosuje si do zabytkw wpisanych do inwentarza muzeum lub wchodzcych w skad narodowego zasobu bibliotecznego.
3. Zawiadczenie stwierdzajce, e przedmioty, o ktrych mowa w ust. 1 pkt 1-5 i 7, nie wymagaj pozwolenia na wywz za granic, wydaje wnioskodawcy wojewdzki konserwator zabytkw.
4. Nie wymagaj zawiadczenia na wywz za granic materiay biblioteczne powstae po dniu 31 grudnia 1948 r., jeeli nie ma wtpliwoci co do czasu ich powstania.
5. Jeeli osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna zamierzajca wywie za granic materiay, o ktrych mowa w ust. 4, ma wtpliwoci co do czasu ich powstania, zwraca si do Dyrektora Biblioteki Narodowej o wydanie zawiadczenia stwierdzajcego, e zgoszony przedmiot powsta po dniu 31 grudnia 1948 r.

Art. 60.
Wojewdzki konserwator zabytkw przy rozpatrywaniu wnioskw w sprawach wywozu zabytkw lub innych przedmiotw za granic moe zasiga opinii instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami.

Art. 61.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb skadania wnioskw i wydawania jednorazowego pozwolenia na stay wywz zabytku za granic oraz jednorazowego i wielokrotnych pozwole na czasowy wywz zabytku za granic, a take zawiadcze w odniesieniu do zabytkw i przedmiotw o cechach zabytkw niewymagajcych pozwolenia.
2. W rozporzdzeniu naley wskaza wymagania, jakim powinien odpowiada wniosek oraz pozwolenia i zawiadczenie, o ktrych mowa w ust. 1, a take tryb rozpatrywania tych wnioskw, w tym dokonywania ogldzin przedmiotw zgoszonych do wywozu za granic.

Art. 62.
1. Restytucja zabytkw polega na podejmowaniu czynnoci przez waciwe organy pastwa czonkowskiego Unii Europejskiej, na wniosek innego pastwa czonkowskiego, z terytorium ktrego wywieziono niezgodnie z prawem zabytek, majcych na celu odnalezienie, zabezpieczenie i umoliwienie odzyskania tego zabytku.
2. Przepisy niniejszego rozdziau stosuje si do zabytkw wywiezionych niezgodnie z prawem z terytorium pastwa czonkowskiego po dniu 31 grudnia 1992 r.

Art. 63.
Za niezgodny z prawem wywz zabytku uznaje si taki wywz zabytku z terytorium pastwa czonkowskiego, ktry nastpi z naruszeniem obowizujcych w tym pastwie lub w Unii Europejskiej przepisw w zakresie ochrony zabytkw.

Art. 64.
1. Postpowanie dotyczce restytucji zabytku moe by prowadzone w odniesieniu do zabytku zaliczanego do jednej z nastpujcych kategorii: 1) zabytkw archeologicznych, ktre maj wicej ni 100 lat, wchodz w skad zbiorw archeologicznych lub zostay pozyskane w wyniku bada archeologicznych bd przypadkowych odkry; 2) elementw stanowicych integraln cz zabytkw architektury, wystroju wntrz, pomnikw, posgw i dzie rzemiosa artystycznego, ktre maj wicej ni 100 lat; 3) oryginalnych dzie malarstwa, nieobjtych kategoriami wskazanymi w pkt 4 i 5, wykonanych dowoln technik i na dowolnym materiale, ktre maj wicej ni 50 lat, ich warto jest wysza ni 150.000 euro i s dzieami twrcw nieyjcych; 4) oryginalnych akwareli, gwaszy i pasteli wykonanych na dowolnym materiale, ktre maj wicej ni 50 lat, ich warto jest wysza ni 30.000 euro i s dzieami twrcw nieyjcych; 5) oryginalnych mozaik, nieobjtych kategoriami wskazanymi w pkt 1 i 2, oraz oryginalnych rysunkw wykonanych dowoln technik i na dowolnym materiale, ktre maj wicej ni 50 lat, ich warto jest wysza ni 15.000 euro i s dzieami twrcw nieyjcych; 6) oryginalnych dzie grafiki i matryc do ich wykonania oraz oryginalnych plakatw, ktre maj wicej ni 50 lat, ich warto jest wysza ni 15.000 euro i s dzieami twrcw nieyjcych; 7) oryginalnych rzeb, posgw lub ich kopii wykonanych t sam technik co orygina, nieobjtych kategori wskazan w pkt 1, ktre maj wicej ni 50 lat, ich warto jest wysza ni 50.000 euro i s dzieami twrcw nieyjcych; 8) fotografii, filmw oraz ich negatyww, ktre maj wicej ni 50 lat, ich warto jest wysza ni 15.000 euro i s dzieami twrcw nieyjcych; 9) pojedynczych lub znajdujcych si w zbiorach inkunabuw i manuskryptw oraz liczcych wicej ni 50 lat map i partytur muzycznych; 10) pojedynczych lub znajdujcych si w zbiorach ksiek, ktre maj wicej ni 100 lat i ich warto jest wysza ni 50.000 euro; 11) map drukowanych, ktre maj wicej ni 200 lat; 12) zbiorw o znaczeniu historycznym, etnograficznym lub numizmatycznym, ktrych warto jest wysza ni 50.000 euro; 13) rodkw transportu, ktre maj wicej ni 75 lat i ich warto jest wysza ni 50.000 euro; 14) innych kategorii, niewymienionych w pkt 1-13, obejmujcych zabytki, ktre maj wicej ni 50 lat i ich warto jest wysza ni 50.000 euro.
2. Postpowaniu, o ktrym mowa w ust. 1, podlegaj rwnie zabytki: 1) wpisane do rejestru; 2) wchodzce w skad zbiorw publicznych, ktre stanowi wasno Skarbu Pastwa, jednostek samorzdu terytorialnego oraz innych jednostek organizacyjnych zaliczanych do sektora finansw publicznych; 3) znajdujce si w inwentarzach muzew lub narodowym zasobie bibliotecznym; 4) znajdujce si w inwentarzach kocielnych.
3. Zabytki, o ktrych mowa w ust. 1 lub 2, podlegaj restytucji, jeeli pastwo czonkowskie, z terytorium ktrego zostay wywiezione niezgodnie z prawem, uznao je, przed lub po dokonaniu wywozu, za zabytki o szczeglnym znaczeniu dla dziedzictwa kulturowego.

Art. 65.
1. Organem uprawnionym do prowadzenia postpowania dotyczcego restytucji zabytku wywiezionego niezgodnie z prawem z terytorium pastwa czonkowskiego jest minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, dziaajcy w tym zakresie, we wsppracy z innymi ministrami, kierownikami urzdw centralnych, wojewodami i jednostkami samorzdu terytorialnego.
2. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego wspdziaa oraz prowadzi konsultacje z waciwymi krajowymi wadzami pastw czonkowskich, a w szczeglnoci: 1) na wniosek pastwa czonkowskiego, ubiegajcego si o restytucj zabytku, organizuje poszukiwania zabytku kultury narodowej, ktry zosta wywieziony niezgodnie z prawem z jego terytorium, ustalajc tosamo obecnego waciciela lub posiadacza; 2) zawiadamia pastwa czonkowskie o znalezieniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przedmiotu, co do ktrego istnieje podejrzenie, i jest on zabytkiem wywiezionym niezgodnie z prawem z terytorium innego pastwa czonkowskiego; 3) umoliwia waciwym wadzom pastwa czonkowskiego, ubiegajcego si o restytucj zabytku kultury narodowej, przeprowadzenie ogldzin w celu stwierdzenia, czy dany przedmiot jest poszukiwanym zabytkiem, w terminie 2 miesicy od dnia powiadomienia zainteresowanego pastwa czonkowskiego o jego znalezieniu; 4) podejmuje niezbdne dziaania majce na celu zabezpieczenie znalezionego zabytku; 5) zapobiega dziaaniom uniemoliwiajcym restytucj zabytku pastwu czonkowskiemu, ubiegajcemu si o restytucj tego zabytku; 6) poredniczy pomidzy obecnym wacicielem lub posiadaczem zabytku a pastwem czonkowskim ubiegajcym si o restytucj zabytku.
3. Wniosek, o ktrym mowa w ust. 2 pkt 1, powinien zawiera informacje umoliwiajce znalezienie zabytku, ze wskazaniem aktualnego lub przypuszczalnego miejsca jego przechowywania.
4. Przepisw ust. 2 pkt 4 i 5 nie stosuje si w przypadku niedochowania przez waciwe wadze zainteresowanego pastwa czonkowskiego terminu przeprowadzenia ogldzin, o ktrych mowa w ust. 2 pkt 3.

Art. 66.
1. Postpowanie dotyczce restytucji zabytku wywiezionego niezgodnie z prawem z terytorium pastwa czonkowskiego moe by prowadzone, jeeli pastwo czonkowskie ubiegajce si o jego restytucj wystpi z wnioskiem, o ktrym mowa w Art. 65 ust. 2 pkt 1, nie pniej ni w okresie 12 miesicy od dnia powzicia informacji o miejscu przechowywania tego zabytku i tosamoci jego waciciela lub posiadacza.
2. Postpowanie dotyczce restytucji zabytku nie moe by podjte, jeeli upyno 30 lat od dnia niezgodnego z prawem wywozu tego zabytku z terytorium pastwa czonkowskiego ubiegajcego si o jego restytucj. Przepisu nie stosuje si do zabytkw wymienionych w Art. 64 ust. 2.
3. Nie wszczyna si postpowania dotyczcego restytucji zabytku, jeeli wywz tego zabytku z terytorium pastwa czonkowskiego ubiegajcego si o jego restytucj przesta by niezgodny z prawem przed dniem wszczcia takiego postpowania.

Art. 67.
1. Pastwo czonkowskie ubiegajce si o restytucj zabytku moe wytoczy powdztwo o zwrot tego zabytku przeciw jego obecnemu wacicielowi lub posiadaczowi przed sd cywilny miejsca, w ktrym znajduje si zabytek.
2. Pozew powinien zawiera, w szczeglnoci, opis zabytku, potwierdzenie, i jest on objty wnioskiem o restytucj i owiadczenie, zoone przez waciwe wadze pastwa czonkowskiego wystpujcego z powdztwem, o niezgodnym z prawem wywozie tego zabytku z jego terytorium.
3. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego informuje waciwe wadze pozostaych pastw czonkowskich o wszczciu postpowania sdowego.

Art. 68.
1. W wyroku orzekajcym o zwrocie zabytku pastwu czonkowskiemu, z terytorium ktrego ten zabytek zosta niezgodnie z prawem wywieziony, sd przyznaje odszkodowanie osobie, ktra udowodni, e nabya go w dobrej wierze.
2. Odszkodowanie, o ktrym mowa w ust. 1, wypaca pastwo czonkowskie ubiegajce si o restytucj zabytku przy przekazywaniu zabytku temu pastwu.
3. Osoba, ktra otrzymaa objty pozwem zabytek w drodze spadku lub darowizny, nie moe w stosunku do tego zabytku znale si w korzystniejszej sytuacji prawnej ni spadkodawca lub darczyca.

Art. 69.
W sprawach nieuregulowanych w Art. 67 ust. 1 i 2 oraz Art. 68 ust. 1 i 2 stosuje si odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu postpowania cywilnego.

Art. 70.
1. Pastwo czonkowskie ubiegajce si o restytucj zabytku wywiezionego niezgodnie z prawem z jego terytorium obciaj koszty zwizane z poszukiwaniem i zabezpieczeniem tego zabytku oraz koszty wynikajce z wykonania orzeczenia sdu o jego zwrocie.
2. Pastwo czonkowskie ubiegajce si o restytucj zabytku zachowuje prawo do dochodzenia kosztw, o ktrych mowa w ust. 1, od osoby odpowiedzialnej za niezgodne z prawem wywiezienie tego zabytku z jego terytorium.
3. Prawo wasnoci do zabytku zwrconego pastwu czonkowskiemu reguluj przepisy tego pastwa.

Art. 71.
1. W zakresie sprawowania opieki nad zabytkami osoba fizyczna lub jednostka organizacyjna posiadajca tytu prawny do zabytku wynikajcy z prawa wasnoci, uytkowania wieczystego, trwaego zarzdu, ograniczonego prawa rzeczowego albo stosunku zobowizaniowego finansuje prowadzenie prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy tym zabytku.
2. Sprawowanie opieki nad zabytkami, w tym finansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytku, do ktrego tytu prawny, okrelony w ust. 1, posiada jednostka samorzdu terytorialnego, jest zadaniem wasnym tej jednostki.

Art. 72.
Na zasadach i w trybie okrelonych odrbnymi przepisami, prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytkach bdcych w posiadaniu jednostek organizacyjnych, zaliczanych do sektora finansw publicznych, s finansowane ze rodkw finansowych przyznanych odpowiednio przez dysponentw czci budetowych bd jednostki samorzdu terytorialnego, ktrym podlegaj te jednostki.

Art. 73.
Osoba fizyczna, jednostka samorzdu terytorialnego lub inna jednostka organizacyjna, bdca wacicielem bd posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru albo posiadajca taki zabytek w trwaym zarzdzie, moe ubiega si o udzielenie dotacji celowej z budetu pastwa na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy tym zabytku.

Art. 74.
Dotacja na dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru moe by udzielona przez: 1) ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego ze rodkw finansowych z czci budetu pastwa "Kultura i Ochrona Dziedzictwa Narodowego"; 2) wojewdzkiego konserwatora zabytkw ze rodkw finansowych z budetu pastwa w czci, ktrej dysponentem jest wojewoda.

Art. 75.
Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wojewdzki konserwator zabytkw moe udzieli dotacji osobom bd jednostkom, o ktrych mowa w Art. 73, na podstawie umowy zawartej z tymi osobami lub jednostkami.

Art. 76.
1. Dotacja moe by udzielona na dofinansowanie: 1) nakadw koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, ustalonych na podstawie kosztorysu zatwierdzonego przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw, ktre zostan przeprowadzone w roku zoenia przez wnioskodawc wniosku o udzielenie dotacji lub w roku nastpujcym po roku zoenia tego wniosku; 2) nakadw koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru, ktre zostay przeprowadzone w okresie trzech lat poprzedzajcych rok zoenia przez wnioskodawc wniosku o udzielenie dotacji.
2. Wniosek o udzielenie dotacji, o ktrej mowa w ust. 1 pkt 2, wnioskodawca moe zoy po przeprowadzeniu wszystkich prac lub robt przy zabytku wpisanym do rejestru, okrelonych w pozwoleniu wydanym przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw.

Art. 77.
Dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane moe obejmowa nakady konieczne na: 1) sporzdzenie ekspertyz technicznych i konserwatorskich; 2) przeprowadzenie bada konserwatorskich, architektonicznych lub archeologicznych; 3) wykonanie dokumentacji konserwatorskiej; 4) opracowanie programu prac konserwatorskich i restauratorskich; 5) wykonanie projektu budowlanego zgodnie z przepisami Prawa budowlanego; 6) sporzdzenie projektu odtworzenia kompozycji wntrz; 7) zabezpieczenie, zachowanie i utrwalenie substancji zabytku; 8) stabilizacj konstrukcyjn czci skadowych zabytku lub ich odtworzenie w zakresie niezbdnym dla zachowania tego zabytku; 9) odnowienie lub uzupenienie tynkw i okadzin architektonicznych albo ich cakowite odtworzenie, z uwzgldnieniem charakterystycznej dla tego zabytku kolorystyki; 10) odtworzenie zniszczonej przynalenoci zabytku, jeeli odtworzenie to nie przekracza 50 % oryginalnej substancji tej przynalenoci; 11) odnowienie lub cakowite odtworzenie okien, w tym ocienic i okiennic, zewntrznych odrzwi i drzwi, wiby dachowej, pokrycia dachowego, rynien i rur spustowych; 12) modernizacj instalacji elektrycznej w zabytkach drewnianych lub w zabytkach, ktre posiadaj oryginalne, wykonane z drewna czci skadowe i przynalenoci; 13) wykonanie izolacji przeciwwilgociowej; 14) uzupenianie narysw ziemnych dzie architektury obronnej oraz zabytkw archeologicznych nieruchomych o wasnych formach krajobrazowych; 15) dziaania zmierzajce do wyeksponowania istniejcych, oryginalnych elementw zabytkowego ukadu parku lub ogrodu; 16) zakup materiaw konserwatorskich i budowlanych, niezbdnych do wykonania prac i robt przy zabytku wpisanym do rejestru, o ktrych mowa w pkt 7-15; 17) zakup i monta instalacji przeciwwamaniowej oraz przeciwpoarowej i odgromowej.

Art. 78.
1. Dotacja moe by udzielona w wysokoci do 50 % nakadw koniecznych na wykonanie prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru.
2. Jeeli zabytek, o ktrym mowa w ust. 1, posiada wyjtkow warto historyczn, artystyczn lub naukow albo wymaga przeprowadzenia zoonych pod wzgldem technologicznym prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych, dotacja moe by udzielona w wysokoci do 100 % nakadw koniecznych na wykonanie tych prac lub robt.
3. W przypadku, jeeli stan zachowania zabytku, o ktrym mowa w ust. 1, wymaga niezwocznego podjcia prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku, dotacja moe by rwnie udzielona do wysokoci 100 % nakadw koniecznych na wykonanie tych prac lub robt.
4. czna wysoko dotacji udzielonych przez ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i wojewdzkiego konserwatora zabytkw nie moe przekracza wysokoci dofinansowania okrelonej w ust. 1-3.

Art. 79.
Dochodzenie przez organy, o ktrych mowa w Art. 74, nalenoci wraz z odsetkami w wysokoci okrelonej jak dla zalegoci podatkowych z tytuu niewykorzystania lub wykorzystania niezgodnego z przeznaczeniem udzielonej dotacji nastpuje w trybie przepisw o postpowaniu egzekucyjnym w administracji.

Art. 80.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, szczegowe warunki i tryb udzielania dotacji celowej na prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru oraz sposb prowadzenia dokumentacji w tym zakresie.
2. W rozporzdzeniu, w szczeglnoci, naley okreli tryb postpowania z wnioskami o udzielenie dotacji celowej oraz sposb jej rozliczania, a zwaszcza rodzaj dokumentw niezbdnych do rozpatrzenia wniosku i rozliczenia dotacji oraz wskaza, jakie postanowienia powinna zawiera umowa o udzielenie dotacji, a take sposb gromadzenia informacji o udzielonych dotacjach.

Art. 81.
1. W trybie okrelonym odrbnymi przepisami dotacja na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru moe by udzielona przez organ stanowicy gminy lub powiatu, na zasadach okrelonych w podjtej przez ten organ uchwale.
2. Dotacja, w zakresie okrelonym w Art. 77, moe by udzielona w wysokoci do 100 % nakadw koniecznych na wykonanie przez wnioskodawc prac konserwatorskich, restauratorskich lub robt budowlanych przy zabytku wpisanym do rejestru.

Art. 82.
1. czna kwota dotacji na prace konserwatorskie, restauratorskie lub roboty budowlane przy zabytku wpisanym do rejestru udzielonych przez ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, wojewdzkiego konserwatora zabytkw bd organ stanowicy gminy lub powiatu nie moe przekracza wysokoci 100 % nakadw koniecznych na wykonanie tych prac lub robt.
2. Dofinansowanie prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytkach wpisanych do rejestru jest zadaniem z zakresu administracji publicznej.
3. W celu zapewnienia realizacji postanowie okrelonych w ust. 1 organy uprawnione do udzielania dotacji prowadz wykazy udzielonych dotacji oraz informuj si wzajemnie o udzielonych dotacjach.

Art. 83.
Na zasadach okrelonych w przepisach o Komitecie Bada Naukowych, Przewodniczcy Komitetu Bada Naukowych moe przyzna rodki finansowe na badania konserwatorskie, architektoniczne, archeologiczne lub inne badania naukowe zwizane z prowadzeniem prac konserwatorskich i restauratorskich przy zabytkach.

Art. 84.
W celu stworzenia warunkw niezbdnych do realizacji ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego inicjuje i opracowuje, przy pomocy Generalnego Konserwatora Zabytkw, krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

Art. 85.
1. W krajowym programie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami okrela si, w szczeglnoci, cele i kierunki dziaa oraz zadania w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami, warunki i sposb finansowania planowanych dziaa, a take harmonogram ich realizacji.
2. Krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami opracowuje si na okres 4 lat.

Art. 86.
1. Krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami uchwala Rada Ministrw na wniosek ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przedstawia Radzie Ministrw, co 2 lata, sprawozdanie z realizacji zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

Art. 87.
1. Zarzd wojewdztwa, powiatu lub wjt (burmistrz, prezydent miasta) sporzdza na okres 4 lat odpowiednio wojewdzki, powiatowy lub gminny program opieki nad zabytkami.
2. Programy, o ktrych mowa w ust. 1, maj na celu, w szczeglnoci: 1) wczenie problemw ochrony zabytkw do systemu zada strategicznych, wynikajcych z koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju; 2) uwzgldnianie uwarunkowa ochrony zabytkw, w tym krajobrazu kulturowego i dziedzictwa archeologicznego, cznie z uwarunkowaniami ochrony przyrody i rwnowagi ekologicznej; 3) zahamowanie procesw degradacji zabytkw i doprowadzenie do poprawy stanu ich zachowania; 4) wyeksponowanie poszczeglnych zabytkw oraz walorw krajobrazu kulturowego; 5) podejmowanie dziaa zwikszajcych atrakcyjno zabytkw dla potrzeb spoecznych, turystycznych i edukacyjnych oraz wspieranie inicjatyw sprzyjajcych wzrostowi rodkw finansowych na opiek nad zabytkami; 6) okrelenie warunkw wsppracy z wacicielami zabytkw, eliminujcych sytuacje konfliktowe zwizane z wykorzystaniem tych zabytkw; 7) podejmowanie przedsiwzi umoliwiajcych tworzenie miejsc pracy zwizanych z opiek nad zabytkami.
3. Wojewdzki, powiatowy i gminny program opieki nad zabytkami przyjmuje odpowiednio sejmik wojewdztwa, rada powiatu i rada gminy, po uzyskaniu opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
4. Programy, o ktrych mowa w ust. 3, s ogaszane w wojewdzkim dzienniku urzdowym.
5. Z realizacji programw zarzd wojewdztwa, powiatu i wjt (burmistrz, prezydent miasta) sporzdza, co 2 lata, sprawozdanie, ktre przedstawia si odpowiednio sejmikowi wojewdztwa, radzie powiatu lub radzie gminy.
6. Sprawozdanie z realizacji wojewdzkiego programu opieki nad zabytkami jest przekazywane Generalnemu Konserwatorowi Zabytkw i waciwemu wojewdzkiemu konserwatorowi zabytkw w celu jego wykorzystania przy opracowywaniu, aktualizacji i realizacji krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

Art. 88.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego opracowuje krajowy plan ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych oraz koordynuje realizacj zada majcych na celu zabezpieczenie zabytkw przed skutkami zagroe wynikajcych z sytuacji kryzysowych.
2. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, organizacj i sposb ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych, z uwzgldnieniem zada administracji odpowiedniego stopnia i jednostek organizacyjnych posiadajcych zabytki, wskazujc sposb prowadzenia prac zabezpieczajcych.
3. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego przedstawia Dyrektorowi Generalnemu Organizacji Narodw Zjednoczonych do spraw Wychowania, Nauki i Kultury wniosek o wpis zabytku do "Midzynarodowego Rejestru Dbr Kulturalnych Objtych Ochron Specjaln", w celu objcia tego zabytku ochron na podstawie Konwencji o ochronie dbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, podpisanej w Hadze w dniu 14 maja 1954 r. (Dz. U. z 1957 r. Nr 46, poz. 212).
4. W celu koordynacji przedsiwzi zwizanych z ochron zabytkw w razie konfliktu zbrojnego Rada Ministrw moe utworzy, w drodze rozporzdzenia, Polski Komitet Doradczy, bdcy jej organem pomocniczym.
5. W rozporzdzeniu naley okreli organizacj Polskiego Komitetu Doradczego, zakres i tryb jego dziaania oraz sposb finansowania dziaalnoci Komitetu, uwzgldniajc, w szczeglnoci, wymagania zwizane z powoywaniem i odwoywaniem przewodniczcego, sekretarza i czonkw Komitetu, zadania Komitetu, sposb gosowania oraz jego obsugi administracyjnej.

Art. 89.
Organami ochrony zabytkw s:
1) minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, w imieniu ktrego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje Generalny Konserwator Zabytkw;
2) wojewoda, w imieniu ktrego zadania i kompetencje, w tym zakresie, wykonuje wojewdzki konserwator zabytkw.

Art. 90.
1. Generalny Konserwator Zabytkw jest sekretarzem lub podsekretarzem stanu w urzdzie obsugujcym ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2. Do zada wykonywanych przez Generalnego Konserwatora Zabytkw naley, w szczeglnoci: 1) opracowywanie krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 2) realizacja zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami oraz z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju; 3) podejmowanie dziaa zwizanych z wspieraniem rozwoju regionalnego i realizacj kontraktw wojewdzkich w sprawach opieki nad zabytkami; 4) prowadzenie krajowej ewidencji zabytkw i krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem; 5) wydawanie decyzji, postanowie i zawiadcze w sprawach okrelonych w ustawie oraz w przepisach odrbnych; 6) organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie przestrzegania oraz stosowania przepisw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 7) sprawowanie nadzoru nad dziaalnoci wojewdzkich konserwatorw zabytkw; 8) promowanie bada naukowych w zakresie konserwacji zabytkw; 9) organizowanie szkole dla sub konserwatorskich; 10) organizowanie konkursw promujcych opiek nad zabytkami, w tym przyznawanie wyrnie, nagrd pieninych lub rzeczowych; 11) opiniowanie wnioskw o nadanie odznaki "Za opiek nad zabytkami"; 12) wsppraca z organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytkw; 13) organizowanie szkole w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 14) podejmowanie dziaa dotyczcych troski o zabytki zwizane z histori Polski, pozostajce poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

Art. 91.
1. Wojewdzkiego konserwatora zabytkw powouje i odwouje wojewoda, na wniosek Generalnego Konserwatora Zabytkw lub za jego zgod.
2. Wojewdzkim konserwatorem zabytkw moe zosta osoba, ktra: 1) jest obywatelem polskim; 2) posiada przynajmniej tytu zawodowy magistra w jednej z dziedzin zwizanych z ochron zabytkw oraz co najmniej 5-letni sta pracy w tym zakresie; 3) posiada wiedz w zakresie funkcjonowania administracji publicznej oraz przepisw dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 4) nie bya karana za przestpstwa popenione z winy umylnej.
3. Zastpc wojewdzkiego konserwatora zabytkw powouje i odwouje wojewoda, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
4. Do zada wykonywanych przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw naley w szczeglnoci: 1) realizacja zada wynikajcych z krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 2) sporzdzanie, w ramach przyznanych rodkw budetowych, planw finansowania ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 3) prowadzenie rejestru i wojewdzkiej ewidencji zabytkw oraz gromadzenie dokumentacji w tym zakresie; 4) wydawanie, zgodnie z waciwoci, decyzji, postanowie i zawiadcze w sprawach okrelonych w ustawie oraz w przepisach odrbnych; 5) sprawowanie nadzoru nad prawidowoci prowadzonych bada konserwatorskich, architektonicznych, prac konserwatorskich, restauratorskich, robt budowlanych i innych dziaa przy zabytkach oraz bada archeologicznych; 6) organizowanie i prowadzenie kontroli w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 7) opracowywanie wojewdzkich planw ochrony zabytkw na wypadek konfliktu zbrojnego i sytuacji kryzysowych oraz koordynacja dziaa przy realizacji tych planw; 8) upowszechnianie wiedzy o zabytkach; 9) wsppraca z innymi organami administracji publicznej w sprawach ochrony zabytkw.

Art. 92.
1. Wojewdzki konserwator zabytkw, wchodzcy w skad zespolonej administracji wojewdzkiej, kieruje wojewdzkim urzdem ochrony zabytkw.
2. Wojewdzki urzd ochrony zabytkw dziaa na podstawie regulaminu nadanego przez wojewod na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
3. Wojewoda, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, po zasigniciu opinii Generalnego Konserwatora Zabytkw, moe tworzy i likwidowa delegatury wojewdzkiego urzdu ochrony zabytkw, okrelajc w szczeglnoci terytorialny zakres dziaania tych delegatur i ich siedziby.
4. Delegatura, o ktrej mowa w ust. 3, wchodzi w skad wojewdzkiego urzdu ochrony zabytkw.
5. Delegatur wojewdzkiego urzdu ochrony zabytkw kieruje kierownik tej delegatury.
6. Kierownik delegatury, o ktrym mowa w ust. 5, z upowanienia wojewdzkiego konserwatora zabytkw, na terenie swojego dziaania prowadzi kontrole i sprawy, w tym, w szczeglnoci, wydaje decyzje administracyjne.
7. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, organizacj wojewdzkich urzdw ochrony zabytkw, uwzgldniajc w szczeglnoci stanowiska pracy, ktrych utworzenie w poszczeglnych urzdach jest obowizkowe.

Art. 93.
1. W sprawach okrelonych w ustawie i w odrbnych przepisach organem pierwszej instancji jest wojewdzki konserwator zabytkw, a organem wyszego stopnia minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
2. W sprawach, o ktrych mowa w Art. 36 ust. 2 i Art. 48, organem pierwszej instancji jest dyrektor urzdu morskiego, a organem wyszego stopnia minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
3. W sprawach o wydawanie pozwole, okrelonych w Art. 51 ust. 3, na wywz materiaw bibliotecznych powstaych przed dniem 1 stycznia 1949 r. za granic i zawiadczenia, o ktrym mowa w Art. 59 ust. 5, prowadzcym postpowanie w pierwszej instancji jest Dyrektor Biblioteki Narodowej, a organem wyszego stopnia minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
4. Zadania okrelone w Art. 12 ust. 1, Art. 16 ust. 1 i 3-5, Art. 22 ust. 4, Art. 32 ust. 2, Art. 33 ust. 2, Art. 50 ust. 3 i 4 pkt 2, Art. 87 ust. 1 oraz Art. 103 i 105 s zadaniami wasnymi organw i jednostek samorzdu terytorialnego wskazanych w tych przepisach.

Art. 94.
W postpowaniach administracyjnych dotyczcych historycznych ukadw urbanistycznych i ruralistycznych, historycznych zespow budowlanych oraz terenw, na ktrych znajduje si znaczna ilo zabytkw archeologicznych, strony tych postpowa mog by zawiadamiane o decyzjach i innych czynnociach ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wojewdzkiego konserwatora zabytkw przez obwieszczenie lub w inny zwyczajowo przyjty w danej miejscowoci sposb publicznego ogaszania.

Art. 95.
Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego lub wojewdzki konserwator zabytkw mog w sprawach ochrony zabytkw wystpowa na prawach: 1) strony - w postpowaniu administracyjnym i cywilnym; 2) oskaryciela posikowego - w postpowaniu karnym; 3) oskaryciela publicznego - w postpowaniu w sprawach o wykroczenia.

Art. 96.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, na wniosek Generalnego Konserwatora Zabytkw, moe powierzy prowadzenie niektrych spraw z zakresu swojej waciwoci, z wyjtkiem wydawania decyzji administracyjnych, kierownikom instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami, dla ktrych jest organizatorem.
2. Wojewoda, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, moe powierzy, w drodze porozumienia, prowadzenie niektrych spraw z zakresu swojej waciwoci, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, gminom i powiatom, a take zwizkom gmin i powiatw, pooonym na terenie wojewdztwa.
3. Wojewoda, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, moe powierzy, w drodze porozumienia, prowadzenie niektrych spraw z zakresu swojej waciwoci, w tym wydawanie decyzji administracyjnych, kierownikom instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami.
4. Przepisw ust. 2 i 3 nie stosuje si do spraw dotyczcych prowadzenia rejestru i wojewdzkiej ewidencji zabytkw, a take wydawania w tym zakresie decyzji administracyjnych.
5. Powierzenie spraw, w tym wydawania decyzji administracyjnych, kierownikom, o ktrych mowa w ust. 3, moe nastpi za zgod organizatora waciwego dla tych instytucji.

Art. 97.
1. Przy ministrze waciwym do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dziaa Rada Ochrony Zabytkw jako organ opiniodawczo-doradczy w sprawach realizacji polityki Rady Ministrw w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
2. Do zada Rady Ochrony Zabytkw naley wydawanie opinii w sprawach dotyczcych w szczeglnoci: 1) zaoe do projektu krajowego programu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami i projektu tego programu; 2) oceny realizacji zada wynikajcych z koncepcji polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w odniesieniu do zabytkw; 3) ochrony pomnikw historii; 4) projektw aktw prawnych dotyczcych ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
3. Czonkw Rady Ochrony Zabytkw w liczbie od 10 do 20 powouje na okres 4 lat minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego spord osb posiadajcych wybitne osignicia i zasugi w ochronie zabytkw lub w opiece nad zabytkami.
4. Rada Ochrony Zabytkw dziaa na podstawie regulaminu nadanego, w drodze zarzdzenia, przez ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
5. W posiedzeniach Rady Ochrony Zabytkw bierze udzia Generalny Konserwator Zabytkw.
6. Obsug administracyjn i finansow Rady Ochrony Zabytkw zapewnia urzd obsugujcy ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 98.
1. Przy Generalnym Konserwatorze Zabytkw dziaa Gwna Komisja Konserwatorska jako organ opiniodawczy do spraw dziaa konserwatorskich podejmowanych przy zabytkach.
2. Gwna Komisja Konserwatorska wydaje, w szczeglnoci, opinie w sprawach: 1) stosowania metod, technologii i materiaw niezbdnych dla ratowania zabytkw; 2) prawidowoci i zasadnoci planowanych oraz przeprowadzonych prac konserwatorskich, restauratorskich i robt budowlanych przy zabytkach oraz bada archeologicznych; 3) sposobu i zasad postpowania w przypadku wystpienia zagroe dla poszczeglnych zabytkw.
3. Czonkw Gwnej Komisji Konserwatorskiej powouje i odwouje Generalny Konserwator Zabytkw spord specjalistw w okrelonych dziedzinach ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
4. Gwna Komisja Konserwatorska dziaa na podstawie regulaminu nadanego, w drodze zarzdzenia, przez ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.
5. Obsug administracyjn i finansow Gwnej Komisji Konserwatorskiej zapewnia urzd obsugujcy ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego.

Art. 99.
1. Przy wojewdzkim konserwatorze zabytkw dziaa Wojewdzka Rada Ochrony Zabytkw jako organ opiniodawczy w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
2. W skad Wojewdzkiej Rady Ochrony Zabytkw wchodzi od 5 do 10 czonkw, powoywanych na okres 4 lat przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw spord specjalistw w okrelonych dziedzinach ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
3. Wojewdzka Rada Ochrony Zabytkw dziaa na podstawie regulaminu nadanego, w drodze zarzdzenia, przez wojewod, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
4. Obsug administracyjn i finansow Wojewdzkiej Rady Ochrony Zabytkw zapewnia wojewdzki urzd ochrony zabytkw.

Art. 100.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego nadaje i cofa uprawnienia rzeczoznawcy w okrelonej dziedzinie opieki nad zabytkami.
2. Rzeczoznawca ma prawo do wydawania ocen i opinii na rzecz organw ochrony zabytkw, organw wymiaru sprawiedliwoci, prokuratury, Policji, organw administracji celnej, Stray Granicznej, organw kontroli skarbowej, Najwyszej Izby Kontroli oraz Generalnej Dyrekcji Drg Krajowych i Autostrad.

Art. 101.
1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, dziedziny, w ktrych ustanawia si rzeczoznawcw, wymagania, jakie powinni spenia kandydaci na rzeczoznawcw, tryb postpowania w sprawie nadania lub cofnicia uprawnie rzeczoznawcw, zakres ich praw i obowizkw oraz organizacj obsugi rzeczoznawcw.
2. W rozporzdzeniu naley wskaza warunki, od ktrych spenienia uzalenione jest nadanie lub cofnicie uprawnie rzeczoznawcy.
3. Organ sprawujcy obsug organizacyjn rzeczoznawcw jest obowizany prowadzi list rzeczoznawcw.

Art. 102.
1. Spoeczni opiekunowie zabytkw podejmuj dziaania zwizane z zachowaniem wartoci zabytkw i utrzymaniem ich w jak najlepszym stanie oraz upowszechniaj wiedz o zabytkach.
2. Spoeczny opiekun zabytkw wspdziaa z wojewdzkim konserwatorem zabytkw i starost w sprawach ochrony zabytkw i opieki nad tymi zabytkami.
3. Spoecznym opiekunem zabytkw moe by osoba, ktra posiada pen zdolno do czynnoci prawnych, nie bya karana za przestpstwa popenione umylnie oraz posiada wiedz w zakresie ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.
4. Zadania spoecznego opiekuna zabytkw moe wykonywa rwnie osoba prawna lub inna jednostka organizacyjna nieposiadajca osobowoci prawnej.

Art. 103.
1. Spoecznego opiekuna zabytkw ustanawia, na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw, starosta waciwy dla miejsca zamieszkania (siedziby) kandydata na spoecznego opiekuna zabytkw.
2. Na wniosek wojewdzkiego konserwatora zabytkw starosta cofa ustanowienie spoecznego opiekuna zabytkw, jeeli opiekun przesta spenia wymagania okrelone w Art. 102 ust. 3 lub niewaciwie wykonuje swoje zadania.
3. O ustanowieniu spoecznego opiekuna zabytkw lub cofniciu takiego ustanowienia starosta zawiadamia wojewdzkiego konserwatora zabytkw.
4. Starosta prowadzi list spoecznych opiekunw zabytkw.

Art. 104.
Spoeczny opiekun zabytkw jest uprawniony do pouczania osb naruszajcych przepisy o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami.

Art. 105.
1. Osobie fizycznej penicej funkcj spoecznego opiekuna zabytkw starosta wydaje legitymacj spoecznego opiekuna zabytkw, ktra zawiera jego zdjcie, imi, nazwisko i miejsce zamieszkania, dat wydania legitymacji oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska, a take stanowiska subowego osoby upowanionej do wydania legitymacji.
2. Osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej nieposiadajcej osobowoci prawnej, penicej funkcj spoecznego opiekuna zabytkw, starosta wydaje zawiadczenie, ktre zawiera informacj o nadaniu uprawnie opiekuna, nazw i siedzib tej osoby lub jednostki, dat wydania zawiadczenia oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska, a take stanowiska subowego osoby upowanionej do wydania zawiadczenia.

Art. 106.
1. Osobom zasuonym w sprawowaniu ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami przyznaje si odznak "Za opiek nad zabytkami".
2. Odznak "Za opiek nad zabytkami" przyznaje minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego z wasnej inicjatywy lub na wniosek: 1) ministra; 2) kierownika urzdu centralnego; 3) organu administracji rzdowej w wojewdztwie; 4) organu jednostki samorzdu terytorialnego; 5) organizacji spoecznej, ktrej celem statutowym jest opieka nad zabytkami.
3. Wnioski o przyznanie odznaki "Za opiek nad zabytkami" s opiniowane przez Generalnego Konserwatora Zabytkw.
4. Przyznanie odznaki osobie nieposiadajcej obywatelstwa polskiego nastpuje w porozumieniu z ministrem waciwym do spraw zagranicznych.

Art. 107.
Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, tryb skadania wnioskw o przyznanie odznaki "Za opiek nad zabytkami", jej wzr rysunkowy i wymiary oraz sposb jej wrczania i noszenia, uwzgldniajc wzornictwo stosowane w polskiej falerystyce.

Art. 108.
1. Kto niszczy lub uszkadza zabytek, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
2. Jeeli sprawca czynu okrelonego w ust. 1 dziaa nieumylnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
3. W razie skazania za przestpstwo okrelone w ust. 1 sd orzeka, a w razie skazania za przestpstwo okrelone w ust. 2 sd moe orzec, nawizk na wskazany cel spoeczny zwizany z opiek nad zabytkami w wysokoci od trzykrotnego do trzydziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia.

Art. 109.
1. Kto bez pozwolenia wywozi zabytek za granic lub po wywiezieniu go za granic nie sprowadza do kraju w okresie wanoci pozwolenia, podlega karze pozbawienia wolnoci od 3 miesicy do lat 5.
2. Jeeli sprawca czynu okrelonego w ust. 1 dziaa nieumylnie, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci do lat 2.
3. W razie skazania za przestpstwo okrelone w ust. 1 sd orzeka, a w razie skazania za przestpstwo okrelone w ust. 2 sd moe orzec, nawizk na wskazany cel spoeczny zwizany z opiek nad zabytkami w wysokoci od trzykrotnego do trzydziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia.
4. Sd moe orzec przepadek zabytku, chociaby nie stanowi on wasnoci sprawcy.

Art. 110.
1. Kto bdc wacicielem lub posiadaczem zabytku nie zabezpieczy go w naleyty sposb przed uszkodzeniem, zniszczeniem, zaginiciem lub kradzie, podlega karze aresztu, ograniczenia wolnoci albo grzywny.
2. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w ust. 1 mona orzec nawizk do wysokoci dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel spoeczny zwizany z opiek nad zabytkami.

Art. 111.
1. Kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia poszukuje ukrytych lub porzuconych zabytkw, w tym przy uyciu wszelkiego rodzaju urzdze elektronicznych i technicznych oraz sprztu do nurkowania, podlega karze aresztu, ograniczenia wolnoci albo grzywny.
2. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w ust. 1 mona orzec: 1) przepadek narzdzi i przedmiotw, ktre suyy lub byy przeznaczone do popenienia wykroczenia, chociaby nie stanowiy wasnoci sprawcy; 2) przepadek przedmiotw pochodzcych bezporednio lub porednio z wykroczenia; 3) obowizek przywrcenia stanu poprzedniego lub zapaty rwnowartoci wyrzdzonej szkody.

Art. 112.
1. Kto narusza zakazy lub ograniczenia obowizujce na terenie parku kulturowego lub jego czci, podlega karze aresztu, ograniczenia wolnoci albo grzywny.
2. Jeeli sprawca czynu okrelonego w ust. 1 dziaa nieumylnie, podlega karze grzywny.
3. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w ust. 1 lub 2, mona orzec: 1) przepadek narzdzi i przedmiotw, ktre suyy lub byy przeznaczone do popenienia wykroczenia, chociaby nie stanowiy wasnoci sprawcy; 2) przepadek przedmiotw pochodzcych bezporednio lub porednio z wykroczenia; 3) obowizek przywrcenia stanu poprzedniego lub zapaty rwnowartoci wyrzdzonej szkody.

Art. 113.
1. Kto bdc wacicielem lub posiadaczem zabytku wpisanego do rejestru lub innego zabytku znajdujcego si w wojewdzkiej ewidencji zabytkw nie powiadomi wojewdzkiego konserwatora zabytkw o: 1) uszkodzeniu, zniszczeniu, zaginiciu lub kradziey zabytku niezwocznie po powziciu wiadomoci o wystpieniu zdarzenia, 2) zagroeniu dla zabytku niezwocznie po powziciu wiadomoci o wystpieniu zagroenia, 3) zmianie miejsca przechowania zabytku ruchomego, w terminie miesica od dnia nastpienia tej zmiany, 4) zmianach dotyczcych stanu prawnego zabytku, nie pniej ni w terminie miesica od dnia ich wystpienia lub powzicia o nich wiadomoci
- podlega karze grzywny.
2. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w ust. 1 mona orzec nawizk do wysokoci dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel spoeczny zwizany z opiek nad zabytkami.

Art. 114.
Kto uniemoliwia lub utrudnia dostp do zabytku organowi ochrony zabytkw, wykonujcemu uprawnienia wynikajce z ustawy, podlega karze grzywny.

Art. 115.
1. Kto niezwocznie nie powiadomi wojewdzkiego konserwatora zabytkw lub wjta (burmistrza, prezydenta miasta) o odkryciu w trakcie prowadzenia robt budowlanych lub ziemnych przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, i jest on zabytkiem, a take nie wstrzyma wszelkich robt mogcych uszkodzi lub zniszczy znaleziony przedmiot i nie zabezpieczy, przy uyciu dostpnych rodkw, tego przedmiotu i miejsca jego znalezienia, podlega karze grzywny.
2. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w ust. 1 mona orzec nawizk do wysokoci dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel spoeczny zwizany z opiek nad zabytkami.

Art. 116.
1. Kto niezwocznie nie powiadomi wojewdzkiego konserwatora zabytkw lub wjta (burmistrza, prezydenta miasta) o przypadkowym odkryciu przedmiotu, co do ktrego istnieje przypuszczenie, i jest on zabytkiem archeologicznym, a take nie zabezpieczy, przy uyciu dostpnych rodkw, tego przedmiotu i miejsca jego znalezienia, podlega karze grzywny.
2. W razie popenienia wykroczenia okrelonego w ust. 1 mona orzec nawizk do wysokoci dwudziestokrotnego minimalnego wynagrodzenia na wskazany cel spoeczny zwizany z opiek nad zabytkami.

Art. 117.
Kto bez pozwolenia albo wbrew warunkom pozwolenia prowadzi prace konserwatorskie, restauratorskie, roboty budowlane, badania konserwatorskie lub architektoniczne przy zabytku wpisanym do rejestru lub roboty budowlane w jego otoczeniu albo badania archeologiczne, podlega karze grzywny.

Art. 118.
Kto bez pozwolenia umieszcza na zabytku wpisanym do rejestru urzdzenia techniczne, tablice, reklamy oraz napisy, podlega karze grzywny.

Art. 119.
Kto nie wykonuje zalece pokontrolnych, o ktrych mowa w Art. 40 ust. 1, podlega karze grzywny.

Art. 120.
Orzekanie w sprawach okrelonych w Art. 110-119 nastpuje na podstawie przepisw Kodeksu postpowania w sprawach o wykroczenia.

Art. 121.
W ustawie z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarych (Dz. U. z 2000 r. Nr 23, poz. 295 i Nr 120, poz. 1268, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717) w Art. 6 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
"4. Uycie terenu cmentarnego na inny cel jest dopuszczalne pod warunkiem zachowania znajdujcych si na jego terenie zabytkw, ktre mog by przeniesione w inne miejsce po uzyskaniu pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw.".

Art. 122.
W ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadkw i darowizn (Dz. U. z 1997 r. Nr 16, poz. 89, Nr 137, poz. 926 i Nr 139, poz. 932, z 2000 r. Nr 22, poz. 270 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 8, poz. 64, z 2002 r. Nr 200, poz. 1681 oraz z 2003 r. Nr 137, poz. 1302) w Art. 4 w ust. 1 w pkt 9 lit. c) otrzymuje brzmienie:
"c) zabytkw ruchomych i kolekcji wpisanych do rejestru zabytkw, a take zabytkw uyczonych muzeum w celach naukowych lub wystawienniczych na okres nie krtszy ni 2 lata,".

Art. 123.
W ustawie z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz. U. z 1991 r. Nr 46, poz. 203, z 1997 r. Nr 121, poz. 769 oraz z 2000 r. Nr 120, poz. 1268) Art. 1 otrzymuje brzmienie:
"Art. 1. Fundacja moe by ustanowiona dla realizacji zgodnych z podstawowymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej celw spoecznie lub gospodarczo uytecznych, w szczeglnoci takich, jak: ochrona zdrowia, rozwj gospodarki i nauki, owiata i wychowanie, kultura i sztuka, opieka i pomoc spoeczna, ochrona rodowiska oraz opieka nad zabytkami.".

Art. 124.
W ustawie z dnia 15 listopada 1984 r. o podatku rolnym (Dz. U. z 1993 r. Nr 94, poz. 431, z 1994 r. Nr 1, poz. 3, z 1996 r. Nr 91, poz. 409, z 1997 r. Nr 43, poz. 272 i Nr 137, poz. 926, z 1998 r. Nr 108, poz. 681, z 2001 r. Nr 81, poz. 875, z 2002 r. Nr 200, poz. 1680 oraz z 2003 r. Nr 110, poz. 1039) w Art. 12 w ust. 1 pkt 11 otrzymuje brzmienie:
"11) grunty wpisane do rejestru zabytkw, pod warunkiem ich zagospodarowania i utrzymania zgodnie z przepisami o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami,".

Art. 125.
W ustawie z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne (Dz. U. z 2000 r. Nr 100, poz. 1086 i Nr 120, poz. 1268 oraz z 2001 r. Nr 110, poz. 1189, Nr 115, poz. 1229 i Nr 125, poz. 1363) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 13 w ust. 2 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
"1) przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, o ochronie rodowiska, o lasach i o drogach publicznych,";
2) w Art. 54 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
"4) ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568),".

Art. 126.
W ustawie z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717) w Art. 7 w ust. 1 pkt 9 otrzymuje brzmienie:
"9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami,".

Art. 127.
W ustawie z dnia 28 wrzenia 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2000 r. Nr 56, poz. 679, Nr 86, poz. 958 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 113, poz. 984 i Nr 200, poz. 1682 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717 i 721) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 7 ust. 3 otrzymuje brzmienie:
"3. Gospodarka lena w lasach wpisanych do rejestru zabytkw i w lasach, na terenie ktrych znajduj si zabytki archeologiczne wpisane do rejestru zabytkw, prowadzona jest w uzgodnieniu z wojewdzkim konserwatorem zabytkw, z uwzgldnieniem przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami.";
2) w Art. 40 w ust. 1 pkt 8 otrzymuje brzmienie:
"8) opieki nad zabytkami,".

Art. 128.
W ustawie z dnia 16 padziernika 1991 r. o ochronie przyrody (Dz. U. z 2001 r. Nr 99, poz. 1079, Nr 100, poz. 1085, Nr 110, poz. 1189 i Nr 145, poz. 1623, z 2002 r. Nr 130, poz. 1112 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 2a pkt 1a otrzymuje brzmienie:
"1a) drzewostanie o charakterze parkowym - rozumie si przez to zespoy drzew i innej rolinnoci uksztatowane funkcjonalnie i plastycznie, majce warto zabytkow w rozumieniu przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami, przestrzenno-plastyczn lub przyrodnicz,";
2) w Art. 34a ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Teren pokryty drzewostanem o charakterze parkowym i niepodlegajcy przepisom o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami rada gminy moe uzna za park gminny, jeeli teren ten stanowi wasno Skarbu Pastwa lub wasno jednostki samorzdu terytorialnego.".

Art. 129.
W ustawie z dnia 25 padziernika 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu dziaalnoci kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123, z 2002 r. Nr 41, poz. 364 oraz z 2003 r. Nr 96, poz. 874) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 1 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Pastwo sprawuje mecenat nad dziaalnoci kulturaln polegajcy na wspieraniu i promocji twrczoci, edukacji i owiaty kulturalnej, dziaa i inicjatyw kulturalnych oraz opieki nad zabytkami.";
2) w Art. 7b ust. 1 i 2 otrzymuj brzmienie:
"1. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, inni ministrowie i kierownicy urzdw centralnych w odniesieniu do podlegych im orodkw i instytucji kultury, a take jednostki samorzdu terytorialnego, mog przyznawa stypendia osobom zajmujcym si twrczoci artystyczn, upowszechnianiem kultury oraz opiek nad zabytkami.
2. Stypendium, o ktrym mowa w ust. 1, polega na przyznaniu rodkw finansowych osobom realizujcym okrelone przedsiwzicia w zakresie twrczoci artystycznej, opieki nad zabytkami lub upowszechniania kultury.";
3) w Art. 28 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Przychodami instytucji kultury s wpywy z prowadzonej dziaalnoci, w tym ze sprzeday skadnikw majtku ruchomego, z wyjtkiem zabytkw, oraz wpywy z najmu i dzierawy skadnikw majtkowych, dotacje z budetu, rodki otrzymane od osb fizycznych i prawnych oraz z innych rde.";
4) w Art. 32:
a) ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Instytucje kultury, a zwaszcza muzea, jednostki organizacyjne majce na celu opiek nad zabytkami, orodki bada i dokumentacji, biura wystaw artystycznych, galerie i centra sztuki, Filmoteka Narodowa, biblioteki, domy i orodki kultury, wietlice i kluby, ogniska artystyczne, domy pracy twrczej - prowadz, w szczeglnoci, dziaalno w zakresie upowszechniania kultury.",
b) w ust. 2 pkt 2 otrzymuje brzmienie: "2) sprawowanie opieki nad zabytkami,";
5) Art. 40 otrzymuje brzmienie: "
Art. 40. Przepisy ustawy nie naruszaj przepisw ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 162, poz. 1568), ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o bibliotekach (Dz. U. Nr 85, poz. 539, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2001 r. Nr 129, poz. 1440 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984) oraz ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984) w zakresie prowadzenia dziaalnoci kulturalnej w formach okrelonych w tych ustawach.".

Art. 130.
W ustawie z dnia 27 padziernika 1994 r. o autostradach patnych (Dz. U. z 2001 r. Nr 110, poz. 1192, z 2002 r. Nr 25, poz. 253 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 721 i Nr 139, poz. 1325) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 22 w ust. 1 pkt 4 otrzymuje brzmienie:
"4) warunki wynikajce z potrzeb ochrony rodowiska i ochrony zabytkw,";
2) w Art. 57 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
"3) przestrzegania przepisw techniczno-budowlanych i eksploatacyjnych dotyczcych autostrad, przepisw dotyczcych ochrony rodowiska oraz o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami,".

Art. 131.
W ustawie z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntw rolnych i lenych (Dz. U. Nr 16, poz. 78, z 1997 r. Nr 60, poz. 370, Nr 80, poz. 505 i Nr 160, poz. 1079, z 1998 r. Nr 106, poz. 668, z 2000 r. Nr 12, poz. 136 i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 81, poz. 875 i Nr 100, poz. 1085, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717) Art. 34 otrzymuje brzmienie: "Art. 34. W stosunku do gruntw, na ktrych znajduj si zabytki archeologiczne, wojewdzki konserwator zabytkw moe okreli, w drodze decyzji, zakres i sposb eksploatacji takich gruntw.".

Art. 132.
W ustawie z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 oraz z 2002 r. Nr 113, poz. 984) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 1 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Muzeum jest jednostk organizacyjn, nienastawion na osiganie zysku, ktrej celem jest sprawowanie opieki nad zabytkami, informowanie o wartociach i treciach gromadzonych zbiorw, upowszechnianie podstawowych wartoci historii, nauki i kultury polskiej oraz wiatowej, ksztatowanie wraliwoci poznawczej i estetycznej oraz umoliwianie kontaktu ze zbiorami przez dziaania okrelone w Art. 2.";
2) Art. 2 otrzymuje brzmienie:
"Art. 2. Muzeum realizuje cele okrelone w Art. 1, w szczeglnoci przez: 1) gromadzenie zabytkw w statutowo okrelonym zakresie, 2) katalogowanie i naukowe opracowywanie zgromadzonych muzealiw, 3) przechowywanie gromadzonych zabytkw, w warunkach zapewniajcych im waciwy stan zachowania i bezpieczestwo, oraz magazynowanie ich w sposb dostpny do celw naukowych, 4) zabezpieczanie i konserwacj muzealiw oraz, w miar moliwoci, zabezpieczanie zabytkw archeologicznych nieruchomych oraz innych nieruchomych obiektw kultury materialnej i przyrody, 5) urzdzanie wystaw, 6) organizowanie bada i ekspedycji naukowych, w tym archeologicznych, 7) prowadzenie dziaalnoci edukacyjnej, 8) udostpnianie zbiorw dla celw edukacyjnych, 9) zapewnianie waciwych warunkw zwiedzania i korzystania ze zbiorw, 10) prowadzenie dziaalnoci wydawniczej.";
3) Art. 20 otrzymuje brzmienie:
"Art. 20. Muzeum rejestrowanemu przy nabywaniu zabytkw przysuguje: 1) prawo pierwszestwa zakupu od podmiotw prowadzcych dziaalno polegajc na oferowaniu do sprzeday zabytkw - w terminie 14 dni od dnia zgoszenia przez muzeum zamiaru zakupu, 2) prawo pierwokupu bezporednio na aukcjach, po cenie wylicytowanej.";
4) w Art. 21 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego okreli, w drodze rozporzdzenia, zakres, formy i sposb ewidencjonowania zabytkw w muzeach, wskazujc, w szczeglnoci, rodzaj dokumentacji ewidencyjnej, wymagania, jakim powinno odpowiada prowadzenie tej dokumentacji, sposb oznakowania muzealiw oraz tryb ich dokumentowania w przypadku przenoszenia poza siedzib muzeum oraz skrelania z inwentarza muzeum.".

Art. 133.
W ustawie z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515, Nr 124, poz. 1152, Nr 130, poz. 1190, Nr 137, poz. 1302 i Nr 149, poz. 1451 i 1452) w Art. 2 pkt 39 otrzymuje brzmienie:
"39) "pojazd zabytkowy" - pojazd, ktry na podstawie odrbnych przepisw zosta wpisany do rejestru zabytkw lub znajduje si w wojewdzkiej ewidencji zabytkw;".

Art. 134.
W ustawie z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomociami (Dz. U. z 2000 r. Nr 46, poz. 543, z 2001 r. Nr 129, poz. 1447 i Nr 154, poz. 1800, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 126, poz. 1070, Nr 130, poz. 1112, Nr 153, poz. 1271, Nr 200, poz. 1682 i Nr 240, poz. 2058 oraz z 2003 r. Nr 1, poz. 15, Nr 80, poz. 717, 720 i 721, Nr 96, poz. 874 i Nr 124, poz. 1152) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 6 pkt 5 otrzymuje brzmienie:
"5) opieka nad nieruchomociami stanowicymi zabytki w rozumieniu przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami,";
2) w Art. 13 ust. 4 otrzymuje brzmienie:
"4. Sprzeda, zamiana, darowizna lub oddanie w uytkowanie wieczyste nieruchomoci wpisanych do rejestru zabytkw, stanowicych wasno Skarbu Pastwa lub jednostki samorzdu terytorialnego, a take wnoszenie tych nieruchomoci jako wkadw niepieninych (aportw) do spek, wymaga pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw.";
3) w Art. 45 po ust. 2 dodaje si ust. 2a w brzmieniu:
"2a. W przypadku nieruchomoci wpisanej do rejestru zabytkw, w decyzji o ustanowieniu trwaego zarzdu mona naoy, w miar potrzeby, na jednostk organizacyjn obowizek odbudowy lub remontu pooonych na tej nieruchomoci zabytkowych obiektw budowlanych, w terminie okrelonym w decyzji.";
4) w Art. 96:
a) po ust. 1 dodaje si ust. 1a w brzmieniu:
"1a. W odniesieniu do nieruchomoci wpisanej do rejestru zabytkw decyzj, o ktrej mowa w ust. 1, wydaje si po uzyskaniu pozwolenia wojewdzkiego konserwatora zabytkw na podzia tej nieruchomoci.",
b) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. W przypadku gdy o podziale orzeka sd, nie wydaje si decyzji, o ktrej mowa w ust. 1 i 1a. Jeeli podzia jest uzaleniony od ustale planu miejscowego, sd zasiga opinii wjta (burmistrza, prezydenta miasta), a w odniesieniu do nieruchomoci wpisanej do rejestru zabytkw take opinii wojewdzkiego konserwatora zabytkw. Do opinii tych nie stosuje Art. 93 ust. 5.".

Art. 135.
W ustawie z dnia 4 wrzenia 1997 r. o dziaach administracji rzdowej (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1548) w Art. 14 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Dzia kultura i ochrona dziedzictwa narodowego obejmuje sprawy rozwoju i opieki nad materialnym i niematerialnym dziedzictwem narodowym oraz sprawy dziaalnoci kulturalnej, w tym mecenatu pastwowego nad t dziaalnoci, w szczeglnoci w zakresie: 1) podtrzymywania i rozpowszechniania tradycji narodowej i pastwowej; 2) ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami; 3) dziaalnoci muzew; 4) miejsc pamici narodowej, grobw i cmentarzy wojennych, pomnikw zagady i ich stref ochronnych; 5) dziaalnoci twrczej, artystycznej, kultury ludowej i rkodziea artystycznego oraz ich ochrony; 6) wydawnictw, ksigarstwa, bibliotek i czytelnictwa; 7) edukacji kulturalnej; 8) wystaw artystycznych; 9) polityki audiowizualnej; 10) amatorskiego ruchu artystycznego, organizacji i stowarzysze regionalnych oraz spoeczno-kulturalnych; 11) wymiany kulturalnej z zagranic; 12) dziaalnoci widowiskowej i rozrywkowej.".

Art. 136.
W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie wojewdztwa (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 153, poz. 1271 i Nr 214, poz. 1806) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) w Art. 11 w ust. 2 pkt 7 otrzymuje brzmienie:
"7) wspieranie rozwoju kultury oraz sprawowanie opieki nad dziedzictwem kulturowym i jego racjonalne wykorzystywanie,";
2) w Art. 14 w ust. 1 pkt 3 otrzymuje brzmienie:
"3) kultury i ochrony zabytkw,".

Art. 137.
W ustawie z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorzdzie powiatowym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 oraz z 2002 r. Nr 23, poz. 220, Nr 62, poz. 558, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271, Nr 200, poz. 1688 i Nr 214, poz. 1806) w Art. 4 w ust. 1 pkt 7 otrzymuje brzmienie:
"7) kultury oraz ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami,".

Art. 138.
W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony rodowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957 oraz z 2003 r. Nr 46, poz. 392 i Nr 80, poz. 717 i 721) wprowadza si nastpujce zmiany:
1) uyte w Art. 19 ust. 3 pkt 3, Art. 47 pkt 1 lit. c, Art. 52 ust. 1 pkt 5, Art. 96 i Art. 101 pkt 7 w rnych przypadkach wyrazy "dobra kultury" zastpuje si uytym w odpowiednim przypadku wyrazem "zabytki";
2) w Art. 238 w pkt 1 lit. e otrzymuje brzmienie:
"e) istniejce w ssiedztwie lub bezporednim zasigu oddziaywania instalacji zabytki chronione na podstawie przepisw o ochronie zabytkw i opiece nad zabytkami,".

Art. 139.
1. Do spraw wszcztych i niezakoczonych decyzj ostateczn przed dniem wejcia w ycie ustawy stosuje si przepisy niniejszej ustawy.
2. Waciwo organw do zaatwiania spraw, o ktrych mowa w ust. 1, okrela si na podstawie przepisw ustawy.

Art. 140.
1. Decyzje ostateczne wydane na podstawie przepisw ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dbr kultury (Dz. U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717) zachowuj wano.
2. Porozumienia zawarte na podstawie Art. 12 ust. 1 i 3 ustawy, o ktrej mowa w ust. 1, zachowuj wano, nie duej jednak ni przez 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy.

Art. 141.
Osoby posiadajce uprawnienia rzeczoznawcy ministra waciwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego, powoane na podstawie Art. 10 ust. 1 ustawy, o ktrej mowa w Art. 140 ust. 1, trac te uprawnienia po upywie 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy.

Art. 142.
1. Dobra kultury uznane za zabytek na podstawie rozporzdzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 6 marca 1928 r. o opiece nad zabytkami (Dz. U. Nr 29, poz. 265, z 1933 r. Nr 10, poz. 62 i Nr 82, poz. 599, z 1934 r. Nr 110, poz. 976 oraz z 1949 r. Nr 25, poz. 180), a take wpisane do rejestru na podstawie ustawy, o ktrej mowa w Art. 140 ust. 1, staj si zabytkami wpisanymi do rejestru w rozumieniu niniejszej ustawy.
2. Zabytki nieruchome uznane za pomniki historii na podstawie dotychczasowych przepisw staj si pomnikami historii w rozumieniu niniejszej ustawy.

Art. 143.
1. W terminie 3 lat od dnia wejcia w ycie ustawy Generalny Konserwator Zabytkw, wojewdzcy konserwatorzy zabytkw i wjt (burmistrz, prezydent miasta) zao odpowiednio krajow, wojewdzk i gminn ewidencj zabytkw.
2. Wczenie karty zabytku ruchomego znajdujcego si w dotychczasowej centralnej ewidencji dbr kultury do wojewdzkiej ewidencji zabytkw nie wymaga zgody waciciela zabytku.

Art. 144.
W terminie 6 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego dostosuje do przepisw niniejszej ustawy statuty instytucji kultury wyspecjalizowanych w opiece nad zabytkami, dla ktrych jest organizatorem, w celu realizacji przez te instytucje zada zwizanych z zaoeniem i prowadzeniem krajowej ewidencji zabytkw i krajowego wykazu zabytkw skradzionych lub wywiezionych za granic niezgodnie z prawem.

Art. 145.
Do czasu zaoenia gminnej ewidencji zabytkw, w studiach uwarunkowa i kierunkw zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w ustaleniach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego uwzgldnia si, oprcz zabytkw nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia oraz ustale planw ochrony parkw kulturowych, inne zabytki nieruchome wskazane przez wojewdzkiego konserwatora zabytkw.

Art. 146.
W terminie 12 miesicy od dnia wejcia w ycie ustawy minister waciwy do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego opracuje krajowy program ochrony zabytkw i opieki nad zabytkami.

Art. 147.
1. Z dniem wejcia w ycie ustawy dotychczasowe wojewdzkie oddziay Suby Ochrony Zabytkw i ich delegatury staj si odpowiednio wojewdzkimi urzdami ochrony zabytkw i delegaturami tych urzdw.
2. Z dniem wejcia w ycie ustawy dotychczasowi wojewdzcy konserwatorzy zabytkw oraz ich zastpcy staj si odpowiednio wojewdzkimi konserwatorami zabytkw oraz ich zastpcami w rozumieniu ustawy.
3. Pracownicy dotychczasowych wojewdzkich oddziaw Suby Ochrony Zabytkw i ich delegatur z dniem wejcia w ycie ustawy staj si odpowiednio pracownikami wojewdzkich urzdw ochrony zabytkw i ich delegatur.
4. Dotychczasowe zobowizania i wierzytelnoci wojewdzkich oddziaw Suby Ochrony Zabytkw i ich delegatur staj si zobowizaniami i wierzytelnociami waciwych wojewdzkich urzdw ochrony zabytkw i ich delegatur.
5. Nieruchomoci pozostajce dotychczas w trwaym zarzdzie wojewdzkich oddziaw Suby Ochrony Zabytkw i ich delegatur przechodz, z mocy prawa, w trway zarzd waciwych wojewdzkich urzdw ochrony zabytkw i ich delegatur.
6. Ustanowienie trwaego zarzdu, o ktrym mowa w ust. 5, stwierdza wojewoda w drodze decyzji.

Art. 148.
Do czasu wydania przepisw wykonawczych, przewidzianych w ustawie, nie duej jednak ni przez 6 miesicy od dnia jej wejcia w ycie, zachowuj moc przepisy wykonawcze wydane na podstawie ustawy, o ktrej mowa w Art. 140 ust. 1, jeeli nie s sprzeczne z przepisami niniejszej ustawy. akty wykonawcze

Art. 149.
Przepisy rozdziau 6 stosuje si z dniem uzyskania przez Rzeczpospolit Polsk czonkostwa w Unii Europejskiej.

Art. 150.
Traci moc ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. o ochronie dbr kultury (Dz. U. z 1999 r. Nr 98, poz. 1150, z 2000 r. Nr 120, poz. 1268, z 2002 r. Nr 25, poz. 253 i Nr 113, poz. 984 oraz z 2003 r. Nr 80, poz. 717).

Art. 151.
Ustawa wchodzi w ycie po upywie 60 dni od dnia ogoszenia.