lamus, budynek gospodarczy murowany lub drewniany, usytuowany w pobliu dworu lub chaupy, przeznaczony do przechowywania zboa, zapasw ywnoci, narzdzi itp., czasem take cennych przedmiotw. Lamus by jednym z bardziej charakterystycznych budynkw polskiego budownictwa wiejskiego. Zob. te wire.

lapidarium, miejsce, w ktrym zgromadzono okazy kamieni naturalnych lub fragmenty kamiennych rzeb, pochodzcych z zabytkowych budowli i pomnikw; lapidaria mog by urzdzane na wolnym powietrzu (parki, dziedzice) lub w pomieszczeniach zamknitych (muzea, budowle zabytkowe). [od ac. lapidarius kamienny]

latarnia,   n a d b u d w k a   w formie okrgej, owalnej lub wielobocznej wieyczki, nad dachem lub kopu (na otworze w piercieniu zwornikowym), gsto przepruta oknami, zwieczona wasnym hemem, najczciej kopulastym, owietlajca wntrze. Latarni nazywa si take zaopatrzon w okna nadbudwk ponad klatk schodow, owietlajc jej wntrze. [daw. laternia, laterna, z pnoac. laterna, ac. lanterna, przed etruski od gr. lampter]

lawaterz, lavabo, umywalnia kapaska, w kocioach zwykle w zakrystii, w klasztorach - przed wejciem do refektarza. [ac. lavabo]

lektorium, drewniana lub murowana cianka oddzielajca w kocioach (g. biskupich i klasztornych) prezbiterium od nawy; 2-5 m wysoka, zasaniajca czciowo lub cakowicie otarz gwny.

letnik &nbsp => altana.

lichtarz &nbsp => wiecznik (stojcy).

licowanie, pokrywanie zewntrzne (l. zewntrzna) lub wewntrzne (l. wewntrzne) powierzchni cian budowli warstw &nbsp => okadziny (olicwk), wykonan z odpowiednich elementw, czyli licwek. Licwki mog by z cegy okadzinowej, zwykej lub klinkierowej czy z pyt (np. terakotowych, szklanych, betonowych).

liturgiczne szaty &nbsp => duchowiestwa rzymsko-katolickiego ubir.

lizena, paski, pionowy pas muru lekko wystpujcy z jego lica; w odrnieniu od pilastra bez gowicy i na og bez bazy. [niem. Lisene]

loggia, pomieszczenie otwarte na zewntrz, zwykle przesklepione, usytuowane zazwyczaj w elewacji budynku na caej jej szerokoci lub na krtszym odcinku, na jego narou, na parterze lub pitrze, zamknite kompozycyjnie i nie bdce cigiem komunikacyjnym, suce gwnie jako miejsce dla wypoczynku i widokowe. [w]

lokacja, nadanie nowych praw istniejcej ju osadzie lub zaoenie miasta albo wsi na terenie dotychczas nie objtym osadnictwem (tzw. lokacja na surowym korzeniu, in cruda radice)

loteraski domek, maa budowla sakralna zwizana z kultem Matki Boskiej Loretaskiej, stawiana we wntrzu kocioa lub w jego pobliu, wzorowana na Santa Casa w Loreto.

loa: 1. wyodrbnione pomieszczenie na widowni w teatrach lub salach widowiskowych, przeznaczone dla wybitnych osobistoci; 2. potwarta empora, rodzaj wewntrznego balkonu. [ang. lodge]

lukarna, okno lub okienko w poaci dachowej, czsto owalne, okrge itp., o ozdobnym obramieniu (woluty, gzymsy, frontoniki, rzeby itp.). Zob. te facjatka. [franc. laucarne]

luneta: 1. odcinek sklepienia, zwykle poprzeczny w stosunku do gwnego sklepienia budynku, mieszczcy przewanie otwr okienny w zamykajcej j od zewntrz pionowej ciance zw. tarczow; wystpuje gwnie w sklepieniach kolebkowych; 2. samodzielne dzieo obronne, stanowice jeden z rodzajw szaca. [franc. lunette]