macewa, ydowski nagrobek w formie pionowo ustawionej pyty kamiennej (od XIX w. take eliwnej), zamknitej od gry dwoma odcinkami koa, zdobionej paskorzeb i pokrytej inskrypcj.

machikuy, w fortyfikacjach redniowiecznych (od XVI w.) ganek na murach obronnych, wysunity przed ich lico zewntrzne na kamiennych kroksztynach lub na sklepieniach ceglanych; w pododze znajdoway si otwory-wyrzutnie pociskw i wrzcych cieczy; niekiedy zwieczone blankami. Zob. te hurdycja. [franc. mchicoulis]

malarstwo, dziedzina sztuk plastycznych, ktrej istot jest posugiwanie si lini i barw (niekiedy tylko plam barwn) i ktrego produkt, obraz jest zasadniczo dwuwymiarowy.

mandylion &nbsp => acheiropita.

mane, &nbsp => ujedalnia.

mansarda, pomieszczenie mieszkalne znajdujce si w kondygnacji strychowej; termin pocztkowo stosowany do pomieszcze pod dachem mansardowym, take popularna nazwa takiego dachu. Zob. te facjatka. [od nazwiska F. Mansarta, architekta franc.]

marmoryzacja &nbsp => stiuk.

maswerk, dekoracja architektoniczna charakterystyczna dla sztuki gotyckiej. Maswerk skada si z elementw geometrycznych (laskowa, k, odcinkw koa, stylizowanych trj- i czterolici, rybich pcherzy) wykonanych w kamieniu i cegle. Maswerk stosowano do wypeniania gwnie aurowych otworw okiennych rozet, przeroczy, wimperg, balustrad i in. elementw architektonicznych; niekiedy take pl ciennych (zw. lepym). Maswerki przyjy si rwnie jako motyw dekoracyjny w rzemiole artystycznym (snycerstwo, zotnictwo itp.). [niem. Masswerk]

maszkaron, maskaron, motyw dekoracyjny w formie stylizowanej gowy ludzkiej lub na p zwierzcej, o zdeformowanych groteskowo rysach i czsto fantastycznej fryzurze. [franc. mascaron, w. mascherone]

mauzoleum, wielki monumentalny grobowiec; najczciej w formie wolno stojcej budowli bogato zdobionej dekoracj rzebiarsk i architektoniczn. Niekiedy nazwa nadawana kaplicy grobowej.

melchizedech &nbsp => monstrancja.

mensa, monolitowa pyta z piaskowca lub marmuru stanowica zasadnicz cz otarza, oparta na nkach (stipes) lub skrzyni, czsto o ksztacie sarkofagu lub bloku; w mensie znajduje si kwadratowe wydrenie, zw. sepulcrum (grb) na relikwie mczennikw. Zob. otarz. [ac. st]

metopa, kwadratowa lub prostoktna pyta midzy tryglifami na fryzie belkowania doryckiego. W budownictwie drewnianym metopy terakotowy wypeniay przestrze midzy wystpujcymi na zewntrz zakoczeniami belek stropowych; w budownictwie kamiennym zdobione byy najczciej paskorzebami.

mezzanino, ppitro, niska kondygnacja midzypitrowa, zwykle midzy parterem a pierwszym pitrem bd stanowica ostatni kondygnacj; przeznaczone na pokoje dla suby, dzieci lub gocinne. [w. mezzanino, od mezzano rodkowy]

miedzioryt, technika graficzna druku wklsego.

misericordia &nbsp => stalle.

mizrach, tablica znajdujca si na wschodniej cianie synagogi, wskazujca wiernym, w jakim kierunku winni zwraca si w czasie modlitwy; nosi napis hebrajski Mizrach; wykonana zazwyczaj z metalu, zdobiona figurami zwierzt (lew, jele, tygrys, orze) i motywem &nbsp => menory.

mnich: 1.&nbsp => dachwka; 2. krl, w &nbsp => wibie dachw namiotowych i hemw rodkowy sup, stanowicy o i trzon caej konstrukcji; niekiedy przeduony ponad dach, zakoczony gak, krzyem, chorgiewk itp. [staroczes. mnich, ze staroniem. munih, z ac. koc. monicus]

modylion, w architekturze staroytnej rodzaj ozdobnego kroksztynu, konsoli, profilowanej po bokach, dekorowanej zazwyczaj liciem akantu i ornamentem uski; modylion podtrzymyway gzyms koronujcy. [franc. modylion, w. modiglione]

monastyr, monaster &nbsp => klasztor.

monstrancja, naczynie liturgiczne, suce do kultowego ukazywania i procesyjnego przenoszenia hostii; monstrancja skada si ze stopy, trzonu z &nbsp => nodusem i tzw. glorii, dekoracyjnie ksztatowanej, z ma puszk krysztaow lub szklan, z metalowym pksiycem wewntrz (tzw. melchizedek), sucym do podtrzymania hostii; wykonana ze zota, srebra lub pozacana. [niem. Monstranz, starow. mo(n)stranza, od mo(n)strare pokazywa]

mozaika, technika dekoracyjna zaliczana do malarstwa monumentalnego, polega na ukadaniu wzoru z drobnych, rnego ksztatu barwnych kamieni, szka i ceramiki na odpowiednio przygotowanym podou (wiea zaprawa kamienna, cement, mastyks); poszczeglne pytki mozaika nazywa si   t e s s e r a m i.