|
pacyfika, relikwiarz w ksztacie krzya lub monstrancji, podawany wiernym do ucaowania (do XIII w. podczas mszy, przed komuni); wykonywany zazwyczaj ze srebra i bogato zdobiony. [pnoac. ko. pacificale, od ac. pacificus pokj czynicy]
palatium   => paac.
palazzo in fortezza   => paac.
palcwka   => cega.
palisada, czstok, ostok, w architekturze obronnej ogrodzenie z grubych i wysokich pali, wkopanych w ziemi i zaostrzonych u gry. Palisada speniaa rol osony stanowiska ogniowego, przeszkody lub pomocniczego umocnienia innych elementw obronnych; w fortyfikacji staej stosowana tylko do umocnienia waw obronnych. [franc. palissade, od palis pal]
palisadowa konstrukcja, system konstrukcyjny cian drewnianych ze szczelnie czonych pionowych elementw drewnianych (okrglakw, poowizn, dranic) wbijanych bd bezporednio w ziemi, bd osadzonych w pazowanej (=> paza) podwalinie.
paac, reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych; od XIX w. take okrelenie bardziej okazaych gmachw urzdowych i uytecznoci publicznej. W XV w. we Woszech powsta typ paacu miejskiego, ktry przyj si w caej Europie; bya to budowla o prostej bryle architektonicznej., zwykle trzykondygnacjowa, z wewntrznym czworobocznym dziedzicem (w. cortile) krugankowym, o elewacji boniowanej, podzielonej gzymsem; stopniowo wzbogacano fasady podziaami pionowymi, m.in. wielkim porzdkiem (=> porzdki architektoniczne) dekoracyjnymi obramieniami otworw, rnicowano wysoko kondygnacji (=> piano nobile, => mezzanino); poza miastami wznoszono paace otoczone fortyfikacjami, tzw. palazzo in fortezza. Najwikszy rozwj architektury paacowej nastpi w okresie baroku; szczeglnie popularny by francuski typ paacu entre cour et jardin (pomidzy dziedzicem i ogrodem), odznaczajcy si cis symetri, wielk skal, skadajcy si zazwyczaj z korpusu gwnego - czsto ze rodkowym ryzalitem - oraz z przylegajcego do niego pod ktem prostych skrzyde, midzy ktrymi znajdowa si dziedziniec reprezentacyjny, tzw. cour dhonneur; w wikszych paacach istnia te przed dziedziniec, tzw. avant-cour, obudowany  => oficynami i budynkami gospodarczymi; za dziedzicem i paacem usytuowany by ogrd; wntrze paacu miao zwykle ukad amfiladowy. W paacach wiejskich stosowano czsto dodatkowe dziedzice i boczne pawilony. W miastach przewaay paace z korpusem gwnym przylegajcym do ulicy lub oddzielonym od niej maym dziedzicem; w Polsce charakterystyczne byy paace z alkierzami na naroach. W paacach klasycystycznych schemat by upraszczany. [czes. palc, w. palazzo, z ac. palatium]
panneau: 1. element architektoniczny rozczonkowania i ozdoba ciany albo boazerii, w drewnianym, stiukowym, rzadziej kamiennym obramieniu, w postaci kwadratowej lub prostoktnej pyciny wypenionej malowidem lub reliefem; 2. sam relief lub malowido (czsto wykonane na ptnie albo drewnie) ujte w takie obramienie. Charakterystyczny element dekoracji wntrz w okresie baroku i rokoka. Panneau nad drzwiowe nosi nazw  => supraporty. [franc., od ac. pannus pachta]
panniselius   => pastora.
panoplia, motyw dekoracyjny w postaci wizki krzyujcych si elementw uzbrojenia, jak rozmaitego rodzaju or, zbroje, a take sztandary, proporce, itp., wkomponowany najczciej w okrelony ksztat geometryczny (np. w prostoktn, kwadratow, rzadziej kolist pycin); szczeglnie charakterystyczne dla sztuki renesansu i baroku zwieczenie panopliowe. [gr. panopla]
panorama: 1. malowido (take fotografia) przedstawiajce krajobraz lub scen batalistyczn, dziki kolistemu uoeniu ptna dajce zudzenie duej gbi przestrzennej; 2. budynek mieszczcy panoram-malowido, zwykle na planie koa, kryty kopu; 3. w malarstwie, rysunku, grafice, szeroki, rozlegy krajobraz lub widok np. miasta, obserwowany ze znacznej odlegoci, czsto z wyej pooonego miejsca; 4. rodzaj malowida sklepiennego, ktrego kompozycja, a take akcja rozgrywa si dookoa, wzdu linni obramiajcej malowido "opierajce si" na niej (1 po. XVIII w.). [od gr. pn hrama cay widok]
parcela, dziaka gruntu wydzielona w terenie, oznaczona osobnym numerem hipotecznym, przeznaczona pod cakowit lub czciow zabudow albo do innego uytkowania. [niem. Parzelle, franc. parcelle]
park, zaoenie ogrodowe o charakterze krajobrazowym odznaczajce si przestrzenno-kompozycyjnym powizaniem z okolicznym krajobrazem. [franc. parc]
parter, element kompozycyjny ogrodu o ukadzie geometrycznym tworzcy paski kwietnik lub gazon ozdobiony rnego rodzaju ornamentem; w zalenoci od typu dekoracji i motywu wiodcego mog to by partery: h a f t o w e ( parterre de broderie), g a z o n o w e (parterre a langlaise), o r a n e r i o w e (parterre de lorangerie), w z o w e (parterre de knotted beds); odpowiednio do rodzaju ukadu parterw wyrnia si partery: p a r k i e t o w e, d w u k w a t e r o w e, j e d n o k w a t e r o w e; partery najczciej wystpoway w ogrodach XVII i XVIII w. w powizaniu z salonami ogrodowymi. [franc. parterre, od terre ziemia]
pasa, kryte dachem, czsto szklanym, przejcie czce budynki lub ulice; w pasau ulicznym zwykle znajduj si sklepy. [franc. passage, od passer przechodzi, od ac. passus krok]
pastoforia, w prezbiteriach kociow wczesnochrzecijaskich dwa niewielkie pomieszczenia przylegajce symetrycznie do bokw apsydy, suce jako dwudzielna zakrystia; prothesis, przeznaczone do przygotowywania przed naboestwem przedmiotw liturgicznych, i diakonikon - do przechowywania szat i naczy liturgicznych. [gr. pastophrion lp]
patron, szablon z tektury, papieru, metalu lub deseczki z wycitym deseniem, ktry przez malowanie przenosi si na cian, strop, sufit, papier albo tektur; wzr z patronu moe by przenoszony na paszczyzn dekorowan za pomoc odbijania jego konturw przez naciskanie strony zewntrznej patronu, powleczonego na odwrociu w odpowiednich miejscach np. wglem, przez wykuwanie punktw wzoru, przez prszenie (=> przeprch); przykadem malarstwa patronowego jest polichromia drewnianego stropu w Dbnie na Podhalu (kon. XV w.). Posugiwanie si patronem byo szczeglnie rozpowszechnione w XIX w. wrd ludowych i maomiasteczkowych malarzy oraz farbiarzy do zdobienia tkanin, g. pciennych. Patrona uywano take przy ukadaniu mozaiki.
pawilon: 1. niewielki budynek przewanie parterowy, o lekkiej konstrukcji, wchodzcy zazwyczaj w skad okrelonego zespou architektoniczno-przestrzennego, np. rezydencji, wystawy, fabryki; 2. cz lub boczne skrzydo budowli, g. paacowej, wyrniajce si z caoci odrbnym dachem; 3.  => kamienie ozdobne [franc. pavillon, z ac. papilio motyl]
paza, bort, w konstrukcjach drewnianych pionowy obek w tce, w ktry wchodz zwone zakoczenia sumikw, zw. palcami. Zob. te sumikowo-tkowa konstrukcja.
pazdur, pionowa nasada umieszczona na szczycie dachu chaupy, ozdobnie wycita z kawaka drewna; wystpuje gwnie w budownictwie ludowym Maopolski (najbogatsze formy na Podhalu - lilia, tulipan - i w Sdeczynie - motyw grotu, krzya); odpowiednikiem pazdur na pozostaym obszarze Polski s p a r o g i.
pendentyw   => agielek;   => kopua.
pentaptyk,  => poliptyk skadajcy si z piciu czci: szafy rodkowej, dwch nieruchomych skrzyde bocznych i dwch skrzyde ruchomych, zamykajcych cz rodkow. Zob. te dyptyk, tryptyk, otarz. [gr. pentaptychos skadany z picioro]
pergola, budowla ogrodowa skadajca si z dwch rzdw supw podtrzymujcych poziom konstrukcj kratow, na ktrej rozpinane s roliny pnce. [w., z ac. pergula ganek, altana]
perspektywa ogrodowa, prospekt, widok z okrelonego miejsca na charakterystyczne akcenty zaoenia ogrodowego lub na otaczajcy krajobraz, wyznaczany alej, szeregami rzeb, amfilad, duktem, przewitem, kanaem, rzek, drog;
piano nobile, bel tage, w architekturze paacowej wysoka kondygnacja (zwykle pierwsze pitro) zawierajca cig komnat lub sal reprezentacyjnych. [w.]
piec mieszkaniowy, urzdzenie do ogrzewania wntrz mieszkalnych. Zob. te kominek.
piedesta   => postument.
pierzeja, cig elewacji frontowych domw stojcych w jednej linni, stanowicych cian placu lub ulicy.
pilaster, paski filar przycienny, penicy funkcje podpory i dekoracyjnego rozczonkowania cian; wystpuje take jako cz obramienia otworw okiennych, drzwiowych, bramnych itp. Pilaster skada si z gowicy, gadkiego lub obkowanego trzonu, bazy i czsto rwnie cokou; wystpuje w poczeniu z belkowaniem, rzadziej z ukami (arkady pilastrowe). Czasem stosuje si tzw. w i z k pilastrw - zestawienie caych, p- i wierpilastrw, wywoujcych wraenie naoenia na siebie kilku pilastrw o wszych trzonach. [franc. pilastre, z w. pilastro, od pila filar]
pinakiel, fiala, charakterystyczny dla gotyku dekoracyjny element architektoniczny w postaci wysmukej kamiennej sterczyny, zwykle o czworobocznym trzonie, z rytmicznymi szeregami   => abek wzdu krawdzi i   => kwiatonem na szczycie. Bardziej dekoracyjny ksztatowano na wzr tabernakulum i zdobiono maswerkami. Pinakle wieczyy przypory, naroa wieyczek, wimperg, portale, szczyty itp. Stosowano je take jako element zdobniczy w rzemiole artystycznym, gwnie w wyrobach snycerskich i metalowych. [franc. pinacle, z pnoac. pinnaculumskrzydeko]
plac, wolna przestrze w miecie, zwizana najczciej z wanymi ulicami i ujta w obudow architektoniczn, rzadziej ograniczona cian zieleni lub otwarta na krajobraz. Formy placu zale od ich funkcji, wielkoci miast i czasu ich ksztatowania oraz przyjtej konwencji kompozycyjnej. Najczstsze funkcje placw: publiczne (agora, forum), sakralne (place katedralne, place przed kocioami i klasztorami), handlowe (place targowe, rynki miast redniowiecznych), reprezentacyjne (place przed paacami, przed rezydencjami krlewskimi, place broni). [niem. Platz]
plafon: 1. due pole dekoracyjne obejmujce centraln cz sufitu lub podniebienia sklepie (zwierciadlanego, spaszczonego, kolebkowego, agielkowatego, kopuy nie przebitej latarni), stanowice zamknicie wntrza do gry; 2. znajdujce si na tym miejscu malowido wykonane na tynku technikami malarstwa ciennego, m.in. freskiem i al secco, jako malowido olejne na ptnie napronym na krosnach i zaoonym pod podniebieniem, rzadziej jako dekoracja stiukowa; zwykle rozwizane jako kompozycja figuralna; moe mie charakter czysto ornamentalny; obramienie bywa wykonane w materiale i technikach innych ni pole dekoracyjne (np. malowido ujte ram ze stiuku). [franc. plafond]
plakietka wotywna, pytka metalowa wykonana zazwyczaj ze srebra, zawieszona na otarzu lub koo przedstawie witych dla uproszczenia ask lub jako wyraz dzikczynienia za aski otrzymane. Plakietki wotywne bywaj rnego ksztatu i wielkoci, przewanie maj form prostoktn z grawerowanymi lub repusowanymi przedstawieniami odnoszcymi si do konkretnej proby (dziecko w powijakach, chore czci ciaa, zwierzta domowe itp.) lub przedstawiaj donatora klczcego przed witym wizerunkiem. Najstarsze zachowane w Polsce plakietki wotywne pochodz z 1 po. XVII wieku, liczne z XVIII i XIX w. Wykonywane niekiedy bardzo nieporadnie przez odpustowych wytwrcw stanowi wiadectwo dawnej sztuki prymitywnej.
planty, publiczne zaoenia ogrodowe, urzdzane na miejscu dawnych fortyfikacji miejskich; stanowi zazwyczaj cigi spacerowe z miejscami do wypoczynku, nieraz obszerne, tworzce w planie miasta charakterystyczny ukad piercieniowy; rozpowszechnione od koca XVIII w. [od plantacje]
paskorzeba   => relief.
patew, lee, patwia, pozioma belka prostopada do wizarw, podpierajca krokwie; wystpuje te w innych miejscach   => wiby.
pycina, pole lekko wgbione i zwykle oprofilowane, w cianie, jej cokole, w paszczynie czoowej pilastra itp.; moe by gadkie lub wypenione dekoracj, zwykle paskorzebion; ksztat pola jest najczciej prostoktny, ale trafiaj si formy bardziej skomplikowane. Zob. te panneau i supraporta.
pochylnia, poterna, podziemny, pochyy chodnik w dzieach fortyfikacji staej, czy wntrze twierdzy z fos; pochylnie budowano z drewna lub jako sklepione korytarze murowane.
podcie, otwarte wewntrzne pomieszczenie w przyziemiu budynku, nie wystpujce z lica muru, ograniczone supami, filarami lub kolumnami, usytuowane wzdu elewacji budynku albo odbiegajce dookoa; w chaupach podcieni (zw. te p o d s i e n i e m) zajmuje czasem naroe, stanowic rodzaj otwartego przedsionka.
podest, spocznik: 1. pozioma paszczyzna dzielca biegi schodw; umieszczony midzy kondygnacjami przerywa dugi cig stopni i uniemoliwia zaamanie ich pod ktem prostym lub przerywa wachlarze stopni na zakrtach; 2. przy kilku poziomych tarasach - krtkie odcinki powierzchni tarasowej. [niem. Podest, od pnoac. podium cok]
podgrodzie   => grd.
podium, podwyszenie stae lub przenone nad poziomem ziemi, posadzki czy podogi. [niem. Podium, ang., franc. podium, pnoac. podium podstawa kolumny, cok]
poducze   => uk.
podwalina: 1. bal (mura, podrb), w budownictwie drewnianym dolna belka cian wiecowych (wtedy zw. take p r z y c i e s i ) lub szkieletowych, na ktrej stoj ciany i supy; podwaliny kadzione s bd wprost na ziemi czy podmurwce, bd na kamieniach (zw. peckami) czy palach wbitych w ziemi, najczciej pod wgami (zw. s z t a n d a r a m i); podwalin nazywa si niekiedy wypenienie (najczciej ziemi) przestrzeni pod podwalin waciw; 2.  => fundament.
podzamcze   => zamek.
polichromia: 1. wielobarwne malowida zdobice ciany, stropy lub sklepienia budowli; naleaa do najczciej stosowanych dekoracji wntrz budowli sakralnych i wieckich, niekiedy zdobia te fasady budowli. 2. dekoracja malarska rzeby i wyrobw rzemiosa artystycznego. [od gr. polchromos wieloktny]
poliptyk, wieloskrzydowy otarz szafiasty, charakterystyczny dla gotyku. W zalenoci od liczby skrzyde rozrnia si   => tryptyk (dwa skrzyda) i   => pentaptyk (cztery skrzyda). Zob. otarz. [gr. polptychos wielokrotnie zoony]
pomaraczarnia, oraneria, ozdobna budowla ogrodowa, parterowa, wolno stojca lub wbudowana w taras, owietlona jednostronnie wysokimi i szerokimi oknami eksponowanymi na pd., ogrzewana; bya przeznaczona do uprawy lub przechowywania w okresie zimy egzotycznych rolin, jak pomaracze, cytryny, granaty itd.; pomaracze peniy te rol ogrodw zimowych; popularny gwnie w ogrodach barokowych od XVII w.; wystpuje - czc czsto funkcje palmiarni - take w ogrodach XIX w. [w. pomarancia]
pomnik, monument, dzieo rzebiarskie lub architektoniczno-rzebiarskie wzniesione dla upamitnienia osoby lub zdarzenia historycznego, najczciej w postaci posgu lub grupy rzebiarskiej, take kolumny, obelisku, budowli, sztucznie usypanego wzgrza (kopiec) czy naturalnego gazu. Odmienn form pomnika jest pomnik nagrobny (=> grobowiec,  => nagrobek).
popiersie, w rzebie i malarstwie figuratywnym pposta; termin uywany najczciej na okrelenie portretu rzebiarskiego, zw. take b i u s t e m.
portal, ozdobne obramienie otworu wejciowego, na ktre skadaj si elementy architektoniczne i rzebiarskie. [niem. Portal, w. portale, od porta drzwi]
portatyl   => otarz.
porte-fenetre, zwyke okno sigajce do podogi i zazwyczaj oddzielone od niej progiem, zaopatrzone czasem w balustrad zewntrzn; charakterystyczne dla architektury paacowej XVII-XIX w. [franc. porte drzwi, fenetre okno]
portyk, zewntrzna cz budynku, otwarta przynajmniej z jednej strony kolumnad lub rzdem filarw, sigajcych jednej lub dwu kondygnacji, osaniajca najczciej gwne wejcie, czsto (w architekturze nawizujcej do antyku) zwieczona trjktnym frontonem; wysunita ku przodowi lub wgbiona (portyk wgbny). Portyk p o z o r n y   => kryptoportyk. [ac. porticus]
porzdki architektoniczne, systemy konstrukcyjno-kompozycyjne, ktrych elementy s powizane okrelonymi proporcjami - obliczanymi wg jednostki zw. moduem - i odznaczaj si jednolit form. Najbardziej charakterystycznym elementem kadego porzdku architektonicznego jest   => kolumna, a zw.   => gowica. Podstawowe rodzaje porzdkw architektonicznych wyksztaciy si w staroytnoci, w krgu kultury klasycznej. W kocu VII w. p. n. e. ustaliy si w Grecji zasady p o r z d k u d o r y c k i e g o i j o s k i e g o, bdcych odpowiednikami stylw tej samej nazwy. Odmian porzdku joskiego jest k o r y n c k i, rnicy si dekoracj gowicy, majcej ksztat kosza okolonego dwoma rzdami lici akantu, na ktrych opieraj si cztery woluty dwigajce abakus. W architekturze rzymskiej stosowano obok porzdku joskiego i wariantu korynckiego, p o r z d e k t o s k a s k i - italsk odmian porzdku doryckiego (kolumna z baz i gadkim trzonem), oraz stworzony w Rzymie p o r z d e k k o m p o z y t o w y - o gowicy czcej cechy porzdku joskiego (woluty) i kapitolu korynckiego (licie akantu).
postument, piedesta, podstawa zwykle przenona, suca do umieszczania rzeby, wazonu, wyrobw rzemiosa artystycznego itp.; wykonywana z kamienia, drewna itp.; gadka lub zdobiona. Potocznie okrelana czsto terminem   => cok, majcym o wiele szerszy zakres pojciowy. [niem. Postament, hol. postament]
powaa, warstwa desek uoona na belkach stropu drewnianego.
pkolumna   => kolumna.
predella, cz  => otarza spoczywajca na mensie, stanowica podstaw retabulum; czsto rzebiona lub zdobiona malowidem. [w.]
prezbiterium, chr, przestrze kocioa przeznaczona dla duchowiestwa, zazwyczaj wydzielona od nawy gwnej lekkim podwyszeniem, balustrad i tcz; wyodrbniona take w bryle zewntrznej. Prezbiterium zamykaa zwykle ciana prostoktna, pkolista (=> apsyda) lub wieloboczna; rzut i bry prezbiterium wzbogacay (gwnie w architekturze redniowiecznej) apsydiole, obejcie, wieniec kaplic. W prezbiterium znajduje si sanktuarium z otarzem gwnym, stalle dla kleru oraz wyposaenie suce do obrzdw liturgicznych. [niem. Presbyterium, w. presbiterio, ac. presbyterium]
promenada: 1. w 2 po. XVIII w., zwana take panoram dzik, krajobrazowa cz ogrodu, przylegajca do ogrodu regularnego; 2. aleja spacerowa z miejscami do wypoczynku, pojedyncza lub podwjna, urzdzona w parkach publicznych, w uzdrowiskach i kpieliskach, a take na bulwarach wielkomiejskich. [franc. promenade]
przeciwskarpa, w fortyfikacji mur oporowy otaczajcy rw forteczny od zewntrz, mniej naraony na ostrza nieprzyjacielski; wyposaony czsto w kazamaty: przeciwskarpy stosowano do I wojny wiatowej.
przedmiecie, w urbanistyce historyczne osiedle poza murami miasta (tzw. suburbium), cile od niego uzalenione, penice funkcje usugowe, sytuowane zwykle przy gwnych traktach wylotowych i placach przedbramnych. Obecnie dzielnica pooona na skraju miasta, zwykle o charakterze mieszkalnym, czsto take usugowym i przemysowym.
przedpiersie, nadwaek, parapet, w dzieach obronnych mur lub nasyp, biegncy szczytem waw od strony zewntrznej, osaniajcy chodnik stray lub drog waow poczon z przedpiersiami pochyymi ziemnymi wjazdami, tzw. apparelami; na przedpiersiu miecia si awa dziaowa lub strzelecka, miejsce przeznaczone dla dziaobitni i stanowiska strzeleckie; grna powierzchnia przedpiersia bya lekko pochylona, umoliwiajc strzelanie w d po linii pochyej; w fortyfikacji redniowiecznej przedpiersia wieczce mur wyposaano w blanki.
przedsionek, pomieszczenie przejciowe midzy wejciem a wntrzem waciwym (lub sieni czy halem). W zaoeniach paacowych rodzajem przedsionka jest   => antykamera; w architekturze sakralnej   => kruchta; w bazylikach wczesnochrzecijaskich rol przedsionka peni   => narteks.
przedwa, fosbreja, w fortyfikacjach przestrze przed waem, suca jako droga wzdu obwodu waw lub jako wysunite stanowisko strzeleckie; w fortyfikacji ziemnej zamiast przedwa stosowano b e r m , tj. uskok umoliwiajcy zsypywanie odstrzelonej ziemi do fosy.
przso: 1. we wntrzu budowli przestrze midzy par podpr dwigajcych odrbn konstrukcyjnie cz sklepienia; 2. wyodrbniona rytmicznie powtarzanymi elementami podziau pionowego czci paszczyzny elewacji (przso cienne); 3. przso sklepienne   => sklepienie.
przycie   => podwalina.
przyczek   => fronton.
przypora, skarpa, pionowy element konstrukcyjny w formie prostego lub uskokowego (przypora dwu-, trjskokowa) filara przyciennego o citej pochyo grnej czci. Przypora wzmacnia ciany budynku lub wolno stojcego muru oraz przenosi cz ciaru sklepie na fundament; podstawowy element konstrukcji filarowo-skarpowej (=> przyporowy system).
przyporowy system, system konstrukcyjny charakterystyczny dla sakralnej architektury gotyckiej, umoliwiajcy przesklepianie duych przestrzeni na znacznej wysokoci; w systemie przyporowym ciar sklepienia krzyowo-ebrowego nawy gwnej jest przenoszony czciowo za porednictwem suek na filary midzynawowe, czciowo - dziki zastosowaniu u k w p r z y p o r o w y c h (odporowych lub oporowych), przewieszonych ponad dachami naw bocznych lub ukrytych w poddaszach - na zewntrz   => przypory (skarpy); uproszczon odmian systemu przyporowego jest k o n s t r u k c j a f i l a r o w o-s k a r p o w a, w ktrej mury nawy gwnej s opite skarpami przebijajcymi dachy naw bocznych i czcymi si z filarami.
przysupowa konstrukcja, przysup, system konstrukcyjny uniezaleniajcy ciany budynku od dachu opartego na zespole patwi i supw ( => stolec,   => supowo-ramowa konstrukcja).
pseudobazylika   => bazylika.
ptaszarnia, woliera, pawilon lub dua klatka do hodowli ptactwa; w redniowieczu wystpujca czsto w powizaniu ze zwierzycem, od renesansu zazwyczaj w formie ozdobnej budowli w ogrodach; chtnie wprowadzana do ogrodw krajobrazowych, romantycznych i klasycystycznych XVIII i 1 po. XIX w.
puap, warstwa desek przybita do spodu belek stropu drewnianego.
pustelnia   => ermita.
|