ZABYTKI   POWIATU   CHEMISKIEGO

CHEMNO
KOCIӣ Wniebowzicia Najwitszej Marii Panny, gotycki, ceglany, z detalem ze sztucznego kamienia, zbudowany ok. 1280-1320, regotycyzowany w latach 1883-84 i 1925-28. Halowy ze sklepieniami krzyowo-ebrowymi i par kaplic przy prezbiterium: pn. 1560-przed 1620 i pd. 1685-95; fasada dwuwieowa, wiea pd. nieukoczona. We wntrzu polichromie gotyckie, z koca XIV w. i barokowe, z 1. po. XVIII w.

KOCIӣ w. Ducha (poduchacki), gotycki, ceglany, zbudowany ok. 1280-1311; salowy z wie od frontu.

KOCIӣ w. Jakuba Starszego (pofranciszkaski), gotycki, ceglany, wznoszony etapowo od 3. w. XIII w. do 3 w. XIV w., ze sklepieniami z XV w., regotycyzowany ok. 1867; pseudobazylika z wie od pd., w narou korpusu i prezbiterium

ZESPӣ KLASZTORNY PODOMINIKASKI:
KOCIӣ . Piotra i Pawa, gotycki, ceglany, budowany od 3. w. XIII w. do 3 w. XIV w., wntrze zbarokizowane, z 2. po. XVII w.; bazylikowy z bogatym szczytem schodkowym od frontu. Od pnocy relikty gotyckiego klasztoru.

Dawne OPACTWO CYSTERSEK, potem benedyktynek, (ob. Sistr Miosierdzia):

KOCIӣ w. Jana Chrzciciela i Jana Ewangelisty, gotycki, ceglany, zbudowany ok. 1290-1330, wielokrotnie remontowany m.in. na przeomie XVI/XVII w. i w latach 1888-95; korpus dwukondygnacjowy, doem dwunawowy, z barokowymi kaplicami bocznymi z 1598 i 1603 r. oraz wie frontow.

ZABUDOWANIA KLASZTORNE od poudnia i zachodu, gotyckie, ceglane, wzniesione etapowo od 1267 do 1. w. XIV w., przebudowane i rozbudowane w XVII w. i w latach 1888-95, zoone z piciu budynkw, w obrbie ktrych od zachodu WIEA MCIWOJA (pierwotnie stranica krzyacka), zbudowana przed 1242 r.

KAPLICA w. Marcina, gotycka, z cegy, z ok. po. XIV w., odnowiona w latach 1936-38; salowa.

RATUSZ renesansowy, zbudowany w latach 1567-72, z wykorzystaniem murw budowli z koca XIII w., nadbudowany midzy 1884 a 1887 r., T. W. Hermann, restaurowany w latach 1956-59; na rzucie prostokta, pierwotnie pitrowy, z attyk grzebieniast dzielon rzdem kolumn, w ktrej wtrnie przebite okna nadbudowanej trzeciej kondygnacji, z wie porodku korpusu 1584-96, nakryt barokowym hemem z 1721 r. Wewntrz wystrj XVI-XVIII w. Jeden z najciekawszych ratuszy renesansowych w Polsce. Muzeum Ziemi Chemiskiej.

SEMINARIUM Ks. MISJONARZY (ul. Toruska 3), pierwotnie barokowe, zbudowane w 4. w. XVII w., przeksztacone w duchu klasycyzmu po 1822 r.

AKADEMIA CHEMISKA, ul. Szkolna 6, barokowa, zbudowana na przeomie XVII/XVIII w., powikszona o dodatkowy budynek ok. po. XVIII w., remontowana od 1996 r.

KOSZARY KORPUSU KADETW, ul. 22 Stycznia 16, barokowo-klasycystyczne, zbudowane 1776r.; pitrowe z mieszkalnym poddaszem.

ZABUDOWA MIEJSKA w obrbie murw: domy przewanie o cechach klasycystycznych z koca XVIII i 1. po. XIX w., niektre wzniesione z wykorzystaniem piwnic i murw budowli z XV-XVII w., przewanie przebudowane w 2. po. XIX i pocz. XX w.; pitrowe, kalenicowe, zachowane m.in. przy Rynku i ul. Biskupiej, Dominikaskiej, w. Ducha, Grudzidzkiej, Rybackiej, Rycerskiej.

MURY MIEJSKIE gotyckie, z cegy, zbudowane ok. po. XIII - XV w., kilkukrotnie odnawiane, czciowo rozebrane ok. 1860-70. Zachowany niemal peny obwd, z 23 basztami oraz BRAMA GRUDZCKA, gotycko-manierystyczna, z 4. w. XIII w., przeksztacona na kaplic w 1620 r., przebudowana w 2. po. XIX w.

GRZYBNO
KOCIӣ gotycki, kamienno-ceglany, wznoszony od 3. w. XIII do 1 w. XIV w.; salowy, z wie frontow z ostatni kondygnacj drewnian, nadbudowan w 1699 r.

KIJEWO KRLEWSKIE
KOCIӣ gotycki, kamiennno-ceglany, wznoszony od 4. w. XIII do 1. po. XIV w., przebudowany w latach 1666-74; jednonawowy z drewnian wie frontow, zapewne w 1757 r.

KLCZKOWO [k. Chemna]
PAAC klasycystyczny, zapewne z koca XVIII w., rozbudowany ok. po. XIX w. i w 1929 r.; pitrowy z parterowymi oficynami, z pozornym ryzalitem na osi, zamknitym trjktnym naczkiem.

KOKOCKO
KOCIӣ poewangelicki, o konstrukcji szachulcowej, zbudowany w 1829 r.; na rzucie prostokta, z emporami, i drewnian wie.

JELENIEC
PAAC neogotycki, w duchu architektury Friedricha Augusta Stlera, zbudowany w 3. w. XIX w., remontowany z gruntownym przeksztaceniem wntrz w 1955 i 1968 r.; pitrowy, z wyszym, trjbocznym ryzalitem frontowym i wie od pnocy.