ZABYTKI   POWIATU   GRUDZIDZKIEGO

DBRWSKA KRLEWSKA
KOCIӣ gotycki, z kamienia i cegy, zbudowany ok. 1300, restaurowany w XIX w.; salowy z wie frontow.

DBIENIEC
PAAC pnoklasycystyczny, zbudowany w latach 1862-64, Arnold Haus, dla Leona Rybiskiego; parterowy z wie nadbudowan nad tarasem frontowym i z pitrowym skrzydem od poudnia, z 1910 r. W parku krajobrazowym neogotycka KAPLICA z 1864 r., Arnold Haus.

GRUDZIDZ
KOCIӣ w. Mikoaja, gotycki, z cegy, wzniesiony etapowo od 1286 r. do pocz. XV w., kilkakrotnie odbudowywany m.in. po 1659 r. i w latach 1945-48 (m.in. rekonstrukcja sklepie); pseudobazylika z wtopion wie frontow, i manierystyczn krucht od poudnia z 1632 r.
KOCIӣ Najwitszej Marii Panny, neogotycki, zbudowany w 1898 r.; z wie.
Dawne OPACTWO BENEDYKTYNEK:
KOCIӣ w. Ducha, pierwotnie gotycki, z 1. po. XIV w., gruntownie przebudowany w duchu manieryzmu po 1624 r., odbudowany ok. 1659 r., przeksztacony w latach 1751-52, odbudowany w 1928 r. i w latach 1956-59; salowy.
KLASZTOR od wschodu, barokowy, zbudowany w latach 1728-31, zapewne Heinrich Khl, rozbudowany ok. 1750-52, przeksztacany po 1836 r., odbudowany w latach 1945-54; pitrowy, dwuskrzydowy na rzucie litery L. Muzeum w Grudzidzu.
PAAC Opatek, barokowy, zbudowany w latach 1749-51, odbudowany 1949-50; pitrowy, z niszami z posgami pomidzy oknami.

ZESPӣ KOLEGIUM JEZUITW, barokowy:
KOCIӣ w. Franciszka Ksawerego, wznoszony od koca XVII w. do 1723 r., odbudowany po 1945 r.; jednonawowy z parawanow fasad. KOLEGIUM (ob. ratusz) od zach., zbudowany w latach 1647-55 i 1680-84, rozbudowane 1722-25, przeksztacone po 1920 r.; pitrowe na rzucie podkowy, z wie od wsch.

ZESPӣ KLASZTORNY POREFORMACKI, pnobarokowy, zbudowany w latach 1750-51:
KOCIӣ (d. w. Krzya ob. poza kultem); jednonawowy. Klasztor od pn.; pitrowy, czteroskrzydowy z wirydarzem.
TWIERDZA Courbire, zbudowany w latach 1776-88, Paul von Gontzenbach, rozbudowywana do 1806 r., pooona nad Wis, wzniesiona w systemie staropruskim.
ZESPӣ SPICHLERZY, z XIV-XVII w., niektre przebudowane na cele mieszkalne w XIX w., kilkakrotnie odbudowywane, m.in. w latach 1946-66. Wielokondygnacjowe, ceglane, tworzce zwarty, nieregularny cig wzdu skarpy wilanej, penicy take funkcj obronn. Oddzia Muzeum w Grudzidzu.

ZABUDOWA MIEJSKA. W obrbie starego miasta domy murowane wznoszone od XVI w., wielokrotnie przebudowywane, w obecnym ksztacie w wikszoci o cechach barokowych i klasycystycznych z 2. po. XVIII i 1. po. XIX w., spalone w 1945 r., odbudowane z ujednoliceniem charakteru stylowego, przewanie jedno- i dwupitrowe, gwnie wok Rynku i przy ssiadujcych z nim ulicach.
MURY MIEJSKIE gotyckie, z cegy, zbudowane w pocz. XIV w., zachowane fragmenty z czworobocznymi basztami oraz Brama Wodna, odbudowana po 1659 r. i w latach 1953-55; czworoboczna.

GRUTA
KOCIӣ gotycki, ceglany, z ok. 1270 r., wielokrotnie odbudowywany, m.in. po 1747 r. i po 1846 r.; jednonawowy z wie frontow z 1670 r.

GUBINY
KOCIӣ gotycki, kamienno-ceglany, zbudowany po 1342 r., odbudowany w latach 1732-33; salowy z wie frontow.