ZABYTKI   POWIATU   DZKIEGO
(woj. dzkie)

BRZEZINY
Data zaoenia jest nieznana. Do 1792 r. byy miejscem odbywania sejmikw. W XIX w. istniay tu browary, gorzelnie, myn parowy, garbarnia, cegielnie.
- Gotycki, murowany, orientowany KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Podwyszenia witego Krzya. Koci obecny zbudowano w XIV w. Jest jednonawowy. Wielokrotnie by przebudowywany i odnawiany w 1856 i 1934 r. Korpus i przybudwki z wyjtkiem jednej z kaplic s oszkarpowane. Fasada zach. nawy oraz ciana wsch. prezbiterium zwieczone s wysokimi trjktnymi schodkowymi szczytami. Dach nad naw i prezbiterium jest dwuspadowy, pozostae pulpitowe i dwupoaciowe. Spord bogatego wyposaenia kocioa, pochodzcego z XVI i XVII w., na szczegln uwag zasuguj: XVI-to wieczna pyta nagrobna z nagrobka Stanisawa Lasockiego wykonana przez Bernardina Zanobii de Gianotis, oraz kobiecy nagrobek z ok. 1560-63, dzieo Jana Michaowicza z Urzdowa.

= KOCIӣ I KLASZTOR REFORMATW. Reformatw sprowadzono w 1627 r. Pierwotny, drewniany koci i klasztor zbudowano w 1639 r. Obecny koci ufundowali Teofil i Adam Lasoccy. Ukoczony zosta w 1700 r.
- KOCIӣ p. w. w. Franciszka jest barokowy, murowany, jednonawowy. ciany nawy we wntrzu s rozczonkowane zdwojonymi pilastrami i wnkami arkadowymi. Chr muzyczny wsparty jest na arkadach filarowych. Fasada podzielona jest parzystymi pilastrami i szerokim gzymsem. Wieczy j trjktny, dwukondygnacjowy szczyt o liniach falistych. Dach nad naw i prezbiterium jest dwuspadowy.
- KLASZTOR jest murowany, pitrowy, dobudowany do wsch. ciany kocioa. Wzniesiono go na rzucie kwadratu z wirydarzem porodku oraz skrzydem. Skrzydo zach. posiada kruganki. Dachy s dwuspadowe.

- Barokowy, murowany KOCIӣ BERNARDYNEK p. w. w. Ducha ufundowany zosta przez Jzefa Lasockiego w 1737 r., odnowiony zosta w 1861 r. Prostoktna nawa posiada wewntrz zaokrglone naroa. Jej ciany rozczonkowane s pilastrami, oywione wnkami zamknitymi pkolicie. Fasad dziel cztery pilastry i wieczy trjktny szczyt z dat 1750. Dachy s dwuspadowe, nad zakrysti i krucht trjpoaciowe.
Murowana, dwukondygnacjowa DZWONNICA zbudowana zostaa w 1. po. XVIII w. Jest to czterocienna budowla z otworami dzwonowymi w drugiej kondygnacji. Jej ciany s opilastrowane. Przekrywa j dwuspadowy dach.

- Drewniany o konstrukcji zrbowej KOCIӣ p. w. w. Anny stan na miejscu poprzedniego w 1719 r. z fundacji Stanisawa Bujakiewicza. Odnowiono go w 1861 r. i w XX w. jest jednonawowy. Dach nad naw jest dwuspadowy, gontowy. Nad szczytem frontowym znajduje si sygnaturka. Wyposaenie pochodzi z XVII w.
Drewniana o konstrukcji supowej DZWONNICA zbudowana zostaa w XVIII w. Jest czterocienna. Nakryta gontowym, czterospadowym dachem.

- Przy ul. Kociuszki znajduj si stare DOMY drewniane o konstrukcji zrbowej z 1. po. XIX w.

BYSZEWY
Murowany, parterowy DWR zbudowano zapewne na przeomie XVIII i XIX w. Od frontu posiada ganek wsparty na czterech kolumienkach. Elewacje s boniowane.
Zachoway si resztki PARKU ze starymi dbami i kasztanami.

DMOSIN
Pierwotnie barokowy, murowany, orientowany KOCIӣ PARAFIALNY p. w. . Andrzeja Apostoa i Magorzaty zbudowany zosta w 1728 r., w 1914 spon, odbudowano go po 1918 r., a nastpnie rozbudowano w latach 1927-8. Jest jednonawowy. Fasada zwieczona jest trjktnym szczytem podzielonym zdwojonymi pilastrami, ponad ktrymi znajduj si wazony na cokoach. ciana zach. zwieczona jest schodkowym szczytem ze sterczynami. Elewacje boczne dziel pilastry. Dach nad naw i prezbiterium jest dwuspadowy, nad zakrysti trjpoaciowy. Wyposaenie pochodzi z XVII, XVIII i XIX w.
Murowana z drewnian wysz kondygnacj DZWONNICA zbudowana zostaa w XVIII w. Jest czworoboczna, opita pilastrami na naroach. Druga kondygnacja z belek, aurowa jest nakryta daszkiem namiotowym.

JEW
Osada w 1272 r. zostaa przemianowana na miasto, ktre spono w 1579 r. Niegdy bya to wasno ksit mazowieckich, a nastpnie opatw benedyktyskich z Lubinia nad Wart.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Andrzeja Apostoa pierwotnie wystawiony by wraz z klasztorem przez ksit mazowieckich Konrada i Ziemowita dla benedyktynw. Rozbudowano go w okresie gotyku. Przy obecnym neogotyckim kociele z lat 1907-14 zachowaa si murowana nawa z XV w. obecnie nie uywana. Jest ona oszkarpowana. Jej wntrze rozczonkowuj grube filary przycienne, midzy ktrymi znajduj si ostroukowe wnki.. Dach nad naw jest dwuspadowy. Wyposaenie pochodzi z XVI, XVII, XVIII w.
- Drewniany o konstrukcji zrbowej, orientowany KOCIӣ CMENTARNY p.w. w. Leonarda zbudowany zosta zapewne w 2. po. XVII w. Dach jest gontowy, nad naw dwuspadowy, nad prezbiterium, zakrysti i krucht trjpoaciowy. Wyposaenie pochodzi z XVII i XVIII w.
- Przy ul. Szkolnej stoj stare DOMY drewniane, konstrukcji zrbowej. Posiadaj dachy naczkowe lub dwuspadowe, gwnie kryte gontem.
- Murowana, czworoboczna FIGURA PRZYDRONA na wysokim cokole pochodzi z przeomu XVIII i XIX w. Nakryta jest daszkiem pulpitowym. We wnce znajduje si krucyfiks ludowy.

KOACINEK
Drewniany o konstrukcji zrbowej, orientowany KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Wszystkich witych zbudowano w XVIII w. i przebudowano w 1788 i 1870 r. Jest jednonawowy. Dachy s dwuspadowe z wieyczk na sygnaturk. Wyposaenie pochodzi z XIX w.

LISOWICE
Klasycystyczny, murowany DWR zbudowano na przeomie XVIII i XIX w., a nastpnie rozbudowano w 2. po. XIX i w XX w. Jest dwukondygnacjowy z trjkondygnacjowymi ryzalitami. Fasada zach, wsparta jest na cokole i posiada boniowane naroa. Ryzalit podzielony czterema pilastrami wieczy tympanon. Dach jest dwuspadowy.
Od wsch. pooony jest krajobrazowy PARK angielski ze stawem.