ZABYTKI   POWIATU   GARWOLI�KIEGO

BOROWIE
- DW�R zbudowany zosta� w 1 �w. w. XIX dla rodziny Moszy�skich. By� remontowany i cz�ciowo przebudowany w 1946 i 1956. Jest to parterowa budowla klasycystyczna, na sklepionych piwnicach, murowana z ceg�y, tynkowana, zwr�cona frontem na po�udnie. Dw�r wzniesiono na rzucie prostok�ta, posiada on portyki: od frontu mniejszy, o czterech kolumnach toska�skich, os�oni�ty trzupo�aciowym daszkiem, od wsch. szeroki, sze�ciokolumnowy, zwie�czony tr�jk�tnym szczytem z oknem p�kolistym. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, z sieni� na osi; w pomieszczeniach znajduj� si� stropy z fasetami oraz resztki parkiet�w, a w jednym z pomieszcze� �lad kominka. Dach budowli jest czterospadowy, kryty gontem. Od zach. znajduje si� budynek dawnej kuchni, murowany z 1 po�. w. XIX, na planie prostok�ta, z dachem czterospadowym krytym s�om�. Jest on zwi�zany z dworem murowanym ��cznikiem z korytarzem.
- RESZTKI PARKU za�o�onego wsp�cze�nie z dworem. Od frontu znajduj� si� �lady dawnego podjazdu z kolistym gazonem po�rodku. Na pn. r�wnolegle do dworu znajduje si� wielki, prostok�tny staw z resztkami miesznego drzewostanu, m.in. starych jesion�w i klon�w.

CELEJ�W
Zachowa�y si� tu RESZTKI PARKU za�o�onego w XVIII/XIX wok� dworu, b�d�cego w. XIX-XX w posiadaniu �askich, dzi� nie istniej�cego. Przetrwa�y koliste sadzawki oraz okazy starych d�b�w i jesion�w.

CHOTYNIA
= Klasycystyczny DW�R zosta� zbudowany w 1 po�. XIX w. 2 po�. W XIX W. stanowi� w�asno�� Grajbner�w, nast�pnie Leliwa-�nie�k�w. Zosta� przebudowany w XX. i wyremontowany w 1949 r. Jedenastoosiowa, parterowa budowla na planie prostok�ta z dob�d�wkami od pd.-zach. i pn.-wsch. jest murowana z ceg�y i tynkowana. Posiada piwnice sklepione kolebkowo. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy. W pomieszczeniach znajduj� si� resztki parkiet�w. Gzyms podokapowy, jest profilowany, dach czterospadowy, kryty eternitem; nad przybud�wkami gontowy.
- STAJNIA-WOZOWNIA zbudowana zosta�a w 1 po�. w. XIX. Jest murowana z ceg�y, tynkowana, na naro�ach boniowana. Posiada plan prostok�ta z ryzalitem na osi, w kt�rym znajduj� si� dwie bramy wjazdowe. Okna s� ma�e, prostok�tne. Okap wspiera si� na zako�czeniach belek stropowych. Stajni� przekrywa dach czterospadowy, niski, kryty blach�.

CZYSZK�W
- Murowany z ceg�y i tynkowany CZWORAK zbudowany zosta� w 1 �w. w. XIX. Uk�ad jego wn�trz jest dwutraktowy. Budynek posiada gzyms podokapowy drewniany, profilowany, czterospadowy dach z dymnikami, kryty gontem i s�om�.
- STAJNI� - WOZOWNI� zbudowano w 1 �w. w. XIX, nast�pnie przebudowano na mieszkania w 1909. Jest to budowla na rzucie prostok�ta. Jej naro�a dekoruj� boniowania. Dach jest czterospadowy, niski, z okapem wspartym na wysuni�tych zako�czeniach belek stropowych, kryty blach�. W pobli�u zabudowa� gospodarczych znajduj� sie resztki dawnego dworu murowanego, wzniesionego dla Wojkowskich zapewne w pocz�tku w. XIX, rozebranego w 1910 r. Zachowa�a si� piwnica sklepiona kolebkowo. Na pd-zach od niej znajduje si� pomnik klasycystyczny z ok. 1840, z piaskowca, w formie nagrobka rzymskiego.

G�OSK�W
Klasycystyczny DW�R zbudowano w 1 �w. w. XIX zapewne dla rodziny M�y�skich. Zosta� on zdewastowany w. XX., a nast�pnie zrekonstruowany w 1965 r. Dziwi�cioosiowy parterowy budynek jest murowany z ceg�y, tynkowany. Posiada plan prostok�ta. Uk�ad jego wn�trz jest dwutraktowy, przekszta�cony. Dw�r przekrywa dach czterospadowy, kryty dach�wk�.

GODZISZ
RESZTKI PARKU za�o�onego w 1 po�. w. XIX, przekszta�conego w. XX. stanowi� okazy starodrzewu m.in. d�b�w, wi�zu oraz dw�ch topoli po bokach alei wjazdowej.

G�RKI
Drewniany, o konstrukcji zr�bowej, otynkowany DWOREK zbudowano w 1 po�. XIX w., zapewne dla K�oczowskich. Posiada nowsz� cz�� dobudowan� od pn. Uk�ad jego wn�trz jest dwutraktowy, z sieni� na osi. W pomieszczeniach znajduj� si� stropy belkowane. Od frontu budynek urozmaica ganek o dw�ch s�upach zwie�czony tr�jk�tnym szczytem. Dach obecnie jest dwuspadowy o wysuni�tym okapie, kryty blach�.

G�RZNO
= Pierwotnie barokowy, obecnie pozbawiony cech stylowych drewniany, obmurowany ceg��, otynkowany DW�R wzniesiony zosta� w ko�cu w. XVII lub 1 �w. w. XVIII, ganek dobudowano ok. po�. w. XIX. W 1 �w. w. XIX stanowi� w�asno�� Paliszewskich, nast�pnie Wilko�skich. Budowla zosta�a zniekszta�cona przez zmian� konstrukcji dachu oraz rozebranie ryzalit�w w czasie remontu w latach 1959-60. Zwr�cona jest frontem na pd. Parterowa, na rzucie wyd�u�onego prostok�ta, dziewi�cioosiowa, pierwotnie posiada�a dwa naro�ne ryzality od ty�u. Dwutraktowy uk�ad wn�trz uleg� przebudowie. Na osi od frontu ganek uj�ty jest na naro�ach pilastrami. Dw�r przekryty zosta� dwuspadowym, blaszanym, pierwotnie �amanym dachem polskim.
- PAWILON (nie myli� z nieistniej�c� ju� OFICYN� DWORSK�) w stylu neogotyku romantycznego zbudowany zosta� ok. 1840 r. dla Wilko�skich na zach. od dworu. Jest to parterowa murowana z ceg�y, tynkowana, boniowana budowla, na wysokich piwnicach, sklepionych �ukiem odcinkowym. Posiada nieregularny plan. Od frontu jej cz�� wsch. jest zryzalitowana, zwie�czona murem z blankami, udomachiku�ami i otworami szczelinowymi, rozdzielonymi filarkami z krenela�em. W przyziemiu znajduje si� �lepy portal arkadowy z tr�jk�tnym szczytem. Dachy s� wielopo�aciowe, kryte gontem, cz�ciowo blach�.
- Drewniany, o konstrukcji zr�bowej dwukondygnacjowy SPICHLERZ na planie prostok�ta zbudowano w. XVIII., a nast�pnie restaurowano i cz�ciowo zrekonstruowano w 1959 r. W g�rnej jego kondygnacji od frontu, oraz w �cianach szczytowych w obu kondygnacjach wykonano podcienia na profilowanych s�upach, pomi�dzy kt�rymi znajduj� si� odcinkowe arkady. Na naro�ach na�o�ono drewniane boniowane. Wewn�trz stropy s� belkowane, wsparte na s�upach. Na g�rn� kondygnacj� wiod� schody od wsch. Eliptyczne okienka posiadaj�ce profilowany wykr�j, wyci�te zosta�y w belkach. Dach jest czterospadowy, kryty gontem.
- CHA�UPY nr 124 i 127. zbudowano w 1 po�. w. XIX. S� one drewniane, o konstrukcji zr�bowej z dwutraktowymi wn�trzami. Cha�upy przekrywaj� dachy nacz�kowe, kryte s�om� i pap�.
- GRODZISKO - na cmentarzu grzebalnym znajduje si� nagrobek Ignacego �ebrowskiego (zm. 1849) oraz grobowiec rodziny Wilko�skich z 1868.
- Murowan� KAPLICZK� PRZYDRO�N� zbudowano ok. po�. w. XIX.. Jest ona czworoboczna, z wn�k� zamkni�t� p�koli�cie, kryta daszkiem dwuspadowym.

IZDEBNO
- Murowany z ceg�y, parterowy DW�R na planie prostok�ta, zbudowano ok. po�. w. XIX., a nast�pnie rozbudowano w. XX. Jest on tynkowany, wr�cony frontem na pn. Jego naro�a uj�te zosta�y boniowanymi pilastrami. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy. Dw�r posiada dach nacz�kowy, kryty pap�, z wystawk� od pd.
- Drewniany SPICHLERZ, o konstrukcji zr�bowej wzniesiono w pocz�tku w. XIX. na planie prostok�ta, z podcieniem o sze�ciu profilowanych s�upach. Jego drzwi skonstruowane s� ze sko�nie uk�adanych klepek nabijanych gwo�dziami. Dach jest wysoki nacz�kowy, kryty blach�.

KAMIONKA
- RESZTKI PARKU za�o�onego 1 po�. w. XIX wok� rozebranego dworu po�o�one s� na niewielkim wzniesieniu poro�ni�tym k�pami starodrzewu, z sadzawk� i alej� kasztanow�. Obok parku znajduj� si� zabudowania gospodarcze neogotyckie z ok. po�. w. XIX.
- FIGURA Chrystusa Ukrzy�owanego z 1 po�. w. XIX, przybita zosta�a do pnia przydro�nego drzewa.

KR�PA - RESZTKI PARKU za�o�onego 1 po�. w. XIX, rozci�gaj� si� wok� dworu zbudowanego w ko�cu w. XIX wg projektu arch. Ksawerego Dionizego Makowskiego dla Zamojskich, nast�pnie nale��cego do rodziny Abakanowicz�w. Od frontu znajduje si� podjazd z owalnym gazonem po�rodku, a za dworem obszerna kolista polana z prze�witem na osi oraz kilkusetletni� lip�. Od wsch. Aleja, wysadzana wi�zami, prowadzi do grobli pomi�dzy stawami.

��T�W
Drewniany, o konstrukcji zr�bowej, oszalowany parterowy DW�R na rzucie prostok�ta wzniesiono ok. po�. w. XIX, a nast�pnie przebudowano w 1953 r. Uk�ad jego wn�trz jest dwutraktowy. Budowla przekryta zosta�a dachem dwuspadowym, krytym blach�.

�UCZNICA
Murowany z ceg�y, tynkowany, parterowy DW�R zbudowano ok. 1840 dla rodziny Potockich. Obecnie mie�ci si� w nim szko�a. Budowla zwr�cony frontem na pn., posiada od frontu ganek o czterech kolumnach toska�skich, od ogrodu za� ganek czterofilarowy. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, z korytarzem na przestrza�. Na osi znajduje si� sie� z klatk� schodow�. Dwuspadowy dach kryty jest blach�. W otoczeniu dworu znajduj� si� resztki starodrzewu m.in. kilusetletni d�b.

MACIEJOWICE
Klasycystyczny, murowany z ceg�y, tynkowany RATUSZ I KRAMY wzniesione w pocz�tku w. XIX by�y zapewne p�niej przerabiane. Korpus g��wny jest prostok�tny, pi�trowy z przylegaj�cym od ty�u tr�jskrzyd�owym parterowym blokiem kram�w, ustawionych wok� prostok�tnego dziedzi�ca. Elewacja frontowa korpusu jest pi�cioosiowa z rustykowanymi naro�ami. O� �rodkow� zaakcentowano wn�ka arkadow� przechodz�c� poprzez dwie kondygnaje, uj�t� w rystyk�. W przyziemiu znajduje si� brama zamkni�ta odcinkowo. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, z sieni� przejazdow� na dziedziniec, przykryt� belkowanym stropem. Z lewej strony znajduje si� klatka schodowa. Uk�ad pomieszcze� pi�tra jest analogiczny, z sieni� kryt� stropem belkowanym. Dachy nad korpusem i kramami s� dwuspadowe, kryte dach�wk�.

MIASTK�W KO�CIELNY
Zachowa�y si� RESZTKI PARKU za�o�onego w 1 po�. w. XIX, zapewne dla Bni�skich, wok� pa�acu zbudowanego w 1878 r. dla G�sowskich. W parku znajduje si� kilka okaz�w starodrzewu. Od frontu po�o�ony jest owalny podjazd, ze �ladem gazonu po�rodku. Na cmentarzu grzebalnym znajduj� si� nagrobki rodziny G�ssowskich z lat 1851-3 i ks. Piotra Barankiewicza, proboszcza miastkowskiego (zm. 1860).

MIASTK�W STARY
Klasycystyczny, murowany z ceg�y, tynkowany DW�R zbudowano w pocz�tku w. XIX. Dziewi�cioosiowa parterowa, podpiwniczona budowla, z mieszkalnym poddaszem, zwr�cona jest frontem na wsch. Posiada plan wyd�u�onego prostok�ta. Od frontu znajduje si� ganek o czterech s�upach, zwie�czony tr�jk�tnym frontonem z okulusem, a od ty�u trzyosiowy p�ytki ryzalit zwie�czony analogicznym szczytem. Naro�a s� boniowane. Nacz�kowy dach z dymnikami, kryty jest gontem oraz cz�ciowo pap�.

MI�TNE
= Klasycystyczny DW�R wzniesiono w 1 po�. w. XIX, by� mo�e w latach 1840-42 dla pu�kownika Staniukiewicza. Rozbudowywano go i przekszta�cano w 1940, 1957-8, i 1964. Od 1924 znajdowa�a si� tu Szko�a Rolnicza. Pierwotnie dw�r posiada� konstrukcj� zr�bowa z wymienionymi w XX w. �cianami zewn�trznymi. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, gruntownie przebudowany. Od frontu wybudowano dwa ganki o dw�ch kolumnach toska�skich, zwie�czone tr�jk�tnymi szczytami. Dwuspadowy, dach kryty by� pierwotnie gontem, obecnie blach�.
- Parterowa, prostok�tna, sze�cioosiowa OFICYNA DWORSKA zbudowana zosta�a w 1 po�. XIX w. przebudowana za� w XIX i XX w. Jest drewniana, o konstrukcji zr�bowej, otynkowana. W drugiej osi od wsch. Wybudowano ganek o dw�ch kolumnach toska�skich, zwie�czony tr�jk�tnym szczytem. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, przebudowany. Nacz�kowy dach pokryto gontem.
- Zachowa�y si� RESZTKI PARKU za�o�onego w 1 po�. w. XIX, Z alej� wysadzan� starymi d�bami i lipami, prowadz�ca do prostok�tnego stawu z wysp�.
- STODO�A zbudowana w 1 po�. w. XIX., posiada �ciany z murowanych, otynkowanych, zw�aj�cych si� szkarpowo filar�w, pomi�dzy kt�rymi wstawiono deski. Wewn�trz konstrukcja zosta�a cz�ciowo wymieniona. Dach jest czterospadowy, stromy, kryty pierwotnie gontem, obecnie eternitem.

OZIEMK�WKA
Drewniany, konstrukcji zr�bowej, otynkowany i boniowany DW�R wg niepotwierdzonej tradycji b�d�cy karczm�, zbudowano w 1 po�. w. XIX. Jest on parterowy, na planie prostok�ta, pi�cioosiowy. Od frontu posiada ganek o dw�ch kolumnach toska�skich, zwie�czony tr�jk�tnym szczytem. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, przebudowany. Dach czterospadowy z dymnikami pokryto gontem.

PILCZYN
Drewniany, o konstrukcji zr�bowej DWOREK wzniesiono w 1 po�. w. XIX. Jest on parterowy, na rzucie prostok�ta, sze�cioosiowy. Posiada dwutraktowy uk�ad wn�trz. Okna w obramieniach klasycystycznych urozmaicaja tr�jk�tne szczyciki i dekoracj� z�bkow�. Nacz�kowy dach, o wysuni�tym okapie wspartym na zako�czeniach belek stropowych, kryty jest gontem.

PODZAMCZE
= Klasycystyczny, murowany z ceg�y, tynkowany PA�AC wzniesiono w XVII w. dla Zb�skich lub Ole�nickich zapewne w miejsce zamku Maciejowskich 1557. Zosta� zniszczony w 1794 w czasie bitwy maciejowickiej i odbudowany lub wzniesiony na nowo pocz. w. XIX dla Zamoyskich, by� mo�e wg projektu arch. Fryderyka Alberta Lessla (niezrealizowany projekt wykona� Chrystian Piotr Aigner po 1798). Przebudowano go w 2 po�. w. XIX wg projektu arch. Ksawerego Dionizego Makowskiego oraz ponownie w XX. Jest pi�trowy, dziewi�cioosiowy, na piwnicach krytych stropami belkowanymi, na planie prostok�ta. Na osi posiada ganek o dw�ch parach filar�w d�wigaj�cych taras, pi�tra otoczony �elazn� balustrad�. Przyziemie, naro�a oraz �rodkowa cz�� g�rnej kondygnacji s� boniowane. Nad cz�ci� �rodkow� fasady znajduje si� szczycik attykowy. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, z sieni� na osi; w g��bi prawej klatka schodowa z podestami oraz dwiema wn�kami w �cianach, zamkni�tymi hemisferycznie. W pomieszczeniach zachowa�y si� resztki parkiet�w oraz stropy z faset�, a sali na parterze kominek w obudowie drewnianej z kolumn kanelowanych. W przyziemiu w cz�ci zach. Mie�ci si� dawna prostok�tna kaplica, z nisz� hemisferyczn�, zamkni�t� �ukiem koszowym; w �cianie naprzeciw okien znajduj� si� dwie nisze zamkni�te hemisferycznie oraz gzyms stiukowy o motywie fali jo�skiej i plakietki ze scenami figuralnymi. Czterospadowy dach pokryto eternitem.
- Murowana z ceg�y, tynkowana OFICYNA PA�ACOWA wzniesiona zosta�a dla Zamoyskich, ok. po�. w. XIX. Ta dwukondygnacjowa budowla, z portykiem na filarach od frontu, posiada dwutraktowy uk�ad wn�trz. Dach jest czterospadowy, kryty blach�.
- RZ�DC�WKA. Parterowa, z mieszkalnym poddaszem zbudowana ok. po�. w. XIX jest murowana z ceg�y, tynkowana. Posiada plan prostok�ta. Od ogrodu wzniesiono ganek drewniany, o czterech s�upach. Wej�cie oraz dwa okna po bokach zamkni�te jest ostro�ukowo. Nacz�kowy dach pokryto eternitem.
- Klasycystyczny, parterowy, murowany z ceg�y, tynkowany TZW. BUDYNEK ADMINISTRACJI zbudowany zosta� na planie podkowy jako szko�a rolnicza w 1 po�. w. XIX by� mo�e ok. 1840 kosztem Stanis�awa Kostki Zamoyskiego. Nad cz�ciami skrajnymi korpusu znajduj� si� niskie pi�terka. Piwnice s� sklepione kolebkowo. Dziewi�cioosiowy korpus g��wny, z gankiem o dw�ch parach kolumn toska�skich, wie�czony tr�jk�tny szczyt z p�kolistym oknem. Uk�ad wn�trz jest jednotraktowy, z korytarzami. Elewacje korpusu oraz elewacje skrzyde� o�ywiaj� p�ytkie wn�ki arkadowe, ponad i pomi�dzy kt�rym jest boniowanie. �ciany skrzyde� od strony dziedzi�ca posiadaj� ramowy podzia� i sa cz�ciowo boniowane. Od pn. znajduje si� wn�ka wej�ciowa uj�ta par� p�kolumn toska�skich. Dwuspadowe dachy pokryto eternitem. Cz�ci pi�trowe kryte s� blaszanymi daszkami namiotowymi.
- Murowane z ceg�y i kamienia polnego BASZT� I STAJNI� wzniesiono w 2 �w. XIX w. w stylu neogotyku romantycznego. Zosta�y one zrujnowane w XX w. Usytuowane s� w parku, na pd-zach. od pa�acu.
- Baszta posiada plan ko�a z nieregularnie rozmieszczonymi otworami okiennymi, kwadratowymi i p�kolistymi, cz�ciowo zamurowanymi. Zwie�czona jest gzymsem pseudomachiku�owym i krenela�em. Zachowane mury zewn�trzne o�ywione s� ostro�ukowymi blendami o podziale maswerkowym.
- RESZTKI PARKU za�o�onego w pocz�tku XIX w. rozci�gni�te s� na lekko falistym terenie ograniczonym od pn. i zach. rzek� Okrzejk�, op�ywaj�c� wzg�rze, na kt�rym usytuowany jest pa�ac i oficyna. Od frontu przed pa�acem znajduje si� �lad owalnego podjazdu oraz aleja dojazdowa wysadzana d�bami. W parku zachowa�y si� liczne okazy starodrzewu mieszanego.
- Neogotycka, murowana, tynkowana tr�jboczna KAPLICZKA PRZYDRO�NA na cokole zbudowana zosta�a ok. po�. w. XIX. Usytuowana jest przy drodze do Oronnego. W g�rnej cz�cijest a�urowa, zwie�czona pinaklami z herbami: Jelita Zamoyskich oraz Pilawa Potockich. Figura Matki Boskiej jest nowsza.

RUDA TALUBSKA
Drewniany, o konstrukcji zr�bowej, otynkowany, parterowy DW�R na planie wyd�u�onego prostok�ta z nowsz� dobud�wk�, zbudowany zosta� w pocz�tku XIX w. Siedmioosiowa budowla posiada�a pierwotnie ganek od frontu. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, przebudowany. Nacz�kowy dach, kryty jest dach�wk�.

SULBINY G�RNE
Parterowy, drewniany, o konstrukcji zr�bowej DWOREK zbudowano w 1 po�. XIX w. Jest to tynkowana, siedmioosiowa budowla na rzucie wyd�u�onego prostok�ta, o oknach zbli�onych parami. Od frontu znajduje si� nowszy ganek. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, w cz�ci pomieszcze� znajduj� si� stropy belkowane. Nacz�kowy dach z wysuni�tym okapem, wspartym na profilowanych zako�czeniach belek stropowych, kryty jest gontem.

SULBINY
- Murowany z ceg�y, tynkowany, dwukondygnacjowy SPICHLERZ zbudowany w 1 po�. w. XIX., na planie prostok�ta, z bram� na osi jest obecnie kostnic� szpitaln�. Przekryty jest dachem nacz�kowym, krytym dach�wk�.
- Zachowa�y si� RESZTKI PARKU za�o�onego 1 po�. XIX w., ze stawami po��czonymi grobl�, z licznymi okazami starodrzewu.

TR�BKI
- Klasycystyczny, murowany z ceg�y, otynkowany, parterowy DW�R zbudowany zosta� w 1838 r. dla Hordliczk�w, przebudowany za� w 2 po�. XIX w. i na pocz�tku XX w. Posiada z wystawk� na osi, cz�ciowo jest podpiwniczony. Dwutraktowe pomieszczenie posiada na osi sie�, w g��bi za p�koli�cie zamkni�t� arkad� jest klatka schodowa na pi�terko. Od frontu znajduje si� ganek o czterech kolumnach toska�skich, d�wigaj�cych taras. Wystawk� wie�czy tr�jk�tny szczyt z dat� 1838 oraz inicja�ami I(gnacy) H(ordliczka). Dach czterospadowy, kryty jest blach� i gontem.
- Zesp� jedenastu DOM�W OSADNIK�W zbudowano w 2 �w. XIX w. dla pracownik�w huty Czechy, kosztem Ignacego Hordliczki. Ustawione s� one szczytowo do szopsy (ul. Osadnicza). S� klasycystyczne, murowane z ceg�y, tynkowane, parterowe, na rzucie prostok�t�w, trzy- i pi�cioosiowe. Uk�ady ich wn�trz s� dwutraktowe z sieniami na osi, dachy czterospadowe z dymnikami, kryte gontem.
- Murowany z ceg�y, tynkowany, pi�trowy TZW. DOM ADMINISTRACJI (ul. Osadnicza 12)zbudowany zosta� w 2 �w. XIX w., na rzucie prostok�ta. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy. Nacz�kowy dach pokryto gontem.
- BUDYNEK HUTY wzniesiono w 1836 r. i rozbudowany ok. po�. XIX w. (i p�niej)przez budowniczego Ludwika Jab�o�skiego.

ZWOLA
POZOSTA�O�CI ZA�O�ENIA OBRONNEGO Zamek obronny zbudowano po 1526 dla Jana Zwolskiego na mocy przywileju Anny ks. mazowieckiej. Na pd od ko�cio�a, na terenie bagnistym, na gruntach zwanych �Podw�rze� zachowa� si� narys czworobocznego za�o�enia, wyznaczonego przebiegiem fosy oraz dw�ch strumieni. Wewn�trz zachowa�y si� wyrywane ceg�y gotyckie i kamienie.

�ELECH�W
= ZESPӣ PA�ACOWY sk�ada si� z pa�acu zwr�conego frontem na zach., oficyny usytuowanej na pd-zach. od niego oraz rozleg�ego parku krajobrazowego. Budow� klasycystycznego, murowanego z ceg�y i tynkowanego PA�ACU rozpocz�to w 1762 r. kosztem Jerzego Lubomirskiego genera�a majora wojsk koronnych, uko�czono j� po 1790 dla Ignacego Wyssogoty Zakrzewskiego, chor��ego pozna�skiego, prezydenta m. Warszawy. Budowla zosta�a przekszta�cona w 2 �w. XIX w. (do 1839) dla Ord�g�w. Nast�pnie uszkodzony w 1944 r. i odrestaurowana. Jest parterowa na planie wyd�u�onego prostok�ta, trzynastoosiowa, z pi�trow�, tr�josiow�. Cz�ci� �rodkowa poprzedzona jest od frontu portykiem tarasem, od ty�u wysuni�t� ryzalitem o silnie zaokr�glonych naro�ach. Posiada Piwnice sklepione kolebkowo oraz kolebkowo-krzy�owo na gurtach i wn�trza o uk�adzie dwutraktowym, z korytarzem po�rodku, nieco przekszta�cone. Na parterze po�rodku znajduje si� sie� nakryta sufitem z faset� i rozet�; za ni� klatka schodowa ze star� balustrad�. W sieni nad drzwiami przebito owalne okna oraz takie� prze�rocze na klatk�. W trakcie od ogrodu znajduje si� salon kwadratowy o zaokr�glonych naro�ach, w nim sufit z faset� i fryzem z dekoracj� sztukatorsk� z w. XVIII/XIX lub 1 �w. w. XIX o motywach waz i antytetycznych sfinks�w; nad drzwiami i oknami stiukowe fryzy o motywach ro�linnych oraz profilowane i ornamentowane gzymsy. W naro�ach znajduj� si� nisze piecowe, przesklepione koszowo. Posadzka z ozdobnie uk�adanych klepek wykonana zosta�a z kilku gatunk�w drzewa. Na pi�trze mieszcz� si� dwie sale nad sieni� i salonem, kryte sufitem z faset�. Otwory okienne posiadaj� rytmiczny uk�ad. Portyk o czterech kolumnach toska�skich d�wiga taras. Pi�terko zwie�czone jest tr�jk�tnym szczytem z gzymsem modylionowym w obramieniu. Przed portykiem znajduj� si� schody, a po bokach podjazdy. Trzy p�ytkie wn�ki arkadowe w elewacji pd. zamkni�te s� p�koli�cie. Dach czterospadowy, nad pi�terkiem dwuspadowy, wyokr�glony nad ryzalitem, kryty jest blach�. Obecnie budowala u�ytkowana jest przez Zasadnicz� Szko�� Metalow�.
- Wzniesiona 2 po�. w. XVIII, murowana z ceg�y, tynkowana OFICYNA parterowa, na planie wyd�u�onego prostok�ta o zaokr�glonych naro�ach, przekszta�cona zosta�a w 1 po�. XIX w. Uk�ad jej wn�trz jest dwutraktowy, przebudowany. Elewacje rozcz�onkowano uproszczonymi pilastrami i o�ywiono podzia�em ramowym. W cz�ci pomieszcze� znajduje si� sklepienie kolebkowe z lunetami. Czterospadowy dach, pokryto blach�.
- Za�o�ony 2 po�. w. XVIII. PARK krajobrazowy, o cz�ciowo regularnym uk�adzie posiada liczne okazy starodrzewu m.in. klony, lipy i d�by. Na osi od frontu znajduje si� owalny gazon z podjazdem oraz aleja dojazdowa wysadzana lipami, od ty�u za� obszerna prostok�tna polana z prze�witem na osi, a po obu stronach mniejsze polany przeci�te alejami i duktami widokowymi. Na pn-zach. i pn. od pa�acu utworzono dwa stawy z grobl�. Na stawie od wsch. jest niewielka owalna wyspa.

- Klasycystyczny, murowany z ceg�y, tynkowany, dwukondygnacjowy RATUSZ na planie czworoboku z dziedzi�cem po�rodku i SUKIENNICAMI wzniesiony zosta� w. XVIII/XIX lub 1 �w. XIX w. Uleg� uszkodzeniu w 1944 r. i zosta� zrekonstruowany. Od wsch. posiada naro�niki uj�te pot�nymi szkarpami. Elewacje rozcz�onkowuj� pilastry toska�skie w wielkim porz�dku. Powy�ej znajduje si� g�adki fryz z okienkami poddasza oraz gzyms koronuj�cy modylionowy. W przyziemiu w�skie prostok�tne pomieszczenia sklepowe przykryte s� kolebkowo-krzy�owo, za� pomieszczenia pi�tra stropami. Wok� dziedzi�ca biegnie ganek drewniany, z kt�rego jest dost�p do pomieszcze� pi�tra. Przej�cia na dziedziniec s�symetryczne z czterech stron, sklepione odcinkowo. Dachy sp�aszczone, dwuspadowe pokryto blach�.

- Drewniany, o konstrukcji zr�bowej, otynkowany DWOREK (al. Wojska Polskiego nr 8) zbudowano w 1 po�. w. XIX, a nast�pnie przebudowano w 1930 r. Obecnie jest w posiadaniu Zgromadzenia Si�str Opatrzno�ci Bo�ej. Jest to parterowa budowla, na rzucie prostok�ta. Od frontu posiada ganek o czterech kolumnach toska�skich, zwie�czony tr�jk�tnym szczytem. Uk�ad wn�trz jest dwutraktowy, przebudowany. Pomieszczenia kryj� stropy belkowane. Nacz�kowy dach z dymnikami pokryto gontem. Przechowuje si� tu monstrancj� z 1 po�. w. XIX.