ZABYTKI   POWIATU   OSICKIEGO

BACHORZA
Pnoklasycystyczny, murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR parterowy zbudowany zosta ok. po. w. XIX, zapewne dla Wawrowskich, na rzucie prostokta. Jest to dziewicioosiowa budowla, na naroach boniowana, z wgbnym portykiem, o dwch kolumnach toskaskich. Od ogrodu znajduje si nowszy taras. Ukad wntrz jest dwutraktowy. Dach niski, czterospadowy pokryto blach. Wok dworu zachoway si pozostaoci parku krajobrazowego z XIX w., opadajcego tarasowo ku pd., z alej wierkow na osi i dwoma stawami, symetrycznie rozmieszczonymi po bokach oraz dojazdow alej lipow od zach.

CHOTYCZE
= Murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR, o charakterze neogotyckim, zbudowany zosta w 1 po. XIX w. dla Wykw, przebudowany za w 2 po. w. XIX zapewne dla Wgliskich. Jest to parterowa budowla na planie prostokta, podpiwniczona z piterkiem nad czci rodkow. Od frontu znajduje si trzyosiowy ryzalit. Szczyty boczne oraz piterka schodkowe s neogotyckie. Ukad wntrz jest dwutraktowy, przebudowany. Dwuspadowy dach , z dymnikami pokryto pap, nad piterkiem gontem. Wok dworu zachoway si pozostaoci parku krajobrazowego z ok. po. XIX w.
- Drewniana tynkowana, parterowa DAWNA OFICYNA zbudowana zostaa ok. po. w. XIX na planie prostokta, z wejciem na osi we wnce. Ukad wntrz jest dwutraktowy. Dach dwuspadowy pokryto gontem.

DBROWA
= Pnoklasycystyczny, murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR parterowy, na piwnicach sklepionych kolebkowo-krzyowo (Na terenie folwarku Natolin we wsi zwanej w. XIX Duplewice), zbudowano 1852 dla Dobrzyskich. Ta dziewicioosiowa budowla z trjosiowym portykiem wgbnym o dwch kolumnach i dwch pkolumnach toskaskich posiada dwutraktowy ukad wntrz z sieni i salonem na osi, przebudowany w skrajnych partiach. Stolarka drzwiowa, okucia i zamki pochodz z czasu budowy. Czterospadowy dach pokryto blach. Dzwonek jest mosiny, empirowy z pocztku w. XIX.
- Klasycystyczna, Murowana z cegy i kamienia, tynkowana DAWNA OFICYNA DWORSKA, Na planie prostokta z dobudowan od pn. pniejsz czci drewnian, zbudowana zostaa ok. 1850 r. Usytuowana jest ktem prostym do dworu, na zach. od podjazdu. Parterowy budynek od frontu posiada portyk wgbny o dwch pkolumnach toskaskich, ujty pilastrami. Ukad wntrz jest dwutraktowy z sieni, przebudowany. Czterospadowy dach z dymnikami, pokryto gontem. Zachoway si pozostaoci parku krajobrazowego z okazami starodrzewu, szpalerami grabowymi i klonami oraz wielkim stawem na pn-zach. od dworu.

HRUSZNIEW
= DAWNY PAAC przebudowano i rozbudowano po 1866 dla Broell-Platerw, z dworu murowanego, wzniesionego zapewne w. XVIII dla Kuczyskich. Dawny dwr parterowy, z wystawk na osi, uposadowiony by na piwnicach sklepionych kolebkowo. Posiada rzut wyduonego prostokta i dwutraktowy ukad wntrz, przebudowany w 3 w. w. XIX. Kryty jest dachem amanym, blaszanym. Zosta rozbudowany przez dodanie na naroach czterech pitrowych pawilonw, krytych dachami mansardowymi. W kilku pomieszczeniach zachoway si dekoracyjne belkowania stiukowe. Kominek z plamistego marmuru pochodzi z 3 w. w. XIX. Obraz batalistyczny szkoy obcej datowany jest na w. XVII, pochodzi z paacu w Huszlewie.
- Murowana z cegy, tynkowana DAWNA OFICYNA PAACOWA pitrowa, na rzucie prostokta, zbudowana zostaa w 1 po. w. XIX. Jest to siedmioosiowa budowla o ukadzie wntrz dwutraktowym. Kondygnacje rozdziela wydatny gzyms kordonowy. Dach czterospadowy z dymnikami, pokryto pap. Zachoway si resztki parku krajobrazowego z 2 po. w. XIX, z alej dojazdow przez grobl pomidzy stawami oraz szpalerem wierkowym na osi za paacem.

HUSZLEW
Klasycystyczny, murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR parterowy z pitrow czci rodkow, zbudowano dla Woronieckich w. XVIII/XIX. Zosta zdewastowany po 1945 r. i zabezpieczony i czciowo restaurowany w latach 1958-60. Jest podpiwniczony, na rzucie prostokta, ziewicioosiowy z portykiem od frontu i ryzalitem od tyu. Wntrza posiadaj dwutraktowy ukad z sieni porodku i klatk schodow, za ktr znajduje sisalon o citych naronikach. Portyk o dwch parach kolumn toskaskich w wielkim porzdku, wieczy trjktny fronton z okulusem, wejcie zamknite jest pkolicie w obramieniu, nad nim przebito okno. Ryzalit jest boniowany na naroach, w przyziemiu przebito wejcie trjprzsowe typu serliany, w grnej kondygnacji mieci si porte-fentre z pilastrami toskaskimi po bokach, w zwieczeniu ryzalitu umieszczono attyk przerywan trjktnym frontonem z okulusem. Skrajne osie elewacji ujmuj boniowane pilastry. Dach jest czterospadowy, kryty gontem. Wok dworu zachoway si pozostaoci parku krajobrazowego z XIX w. z wielkim stawem od pd.

KLIMCZYCE
- DAWNA OFICYNA DWORSKA Z ORANERI zwana Kasztelem zostaa zbudowana ok. 1840 dla Podczaskich, w stylu gotyku romantycznego. Jest murowana z cegy i kamienia, tynkowana. Pitrowa budowla na planie prostokta posiada dwie czworoboczne wieyczki po bokach oraz parterowe pomieszczenia pierwotnej oranerii przylegajce od zach. W wieyczkach znajduj si wejcia oraz otwory ostroukowe, posiada pseudomachikuowy gzyms podokapowy. Ukad wntrz jest jednotraktowy z korytarzem. Dach pulpitowy pokryty pap, osonity jest od zach. ciank attykow z grzebieniem sterczynowym kryjcym kominy. Wieyczki posiadaj spaszczone daszki namiotowe.
- Zachoway si RESZTY PARKU krajobrazowego z ok. po. w. XIX, z alej na osi ruin dawnego dworu drewnianego, rozebranego w 1942 r., oraz prostoktnym stawem. Na cokole ustawiono rzeb Matki Boskiej z Dziecitkiem wystawion w 1852 r. kosztem Jzefy Podczaskiej.

KOBYLANY
- Drewniana, o konstrukcji zrbowej DAWNA RZDCWKA zbudowana zostaa w 1 po. XIX w. Jest to picioosiowa budowla na rzucie prostokta, z ukadem wntrza dwutraktowym. Czterospadowy dach pokryto gontem.
- Zachoway si RESZTY PARKU PODWORSKIEGO z 1 po. XIX w. z okazami starych jesionw (pomniki przyrody) i lip.
- FIGURA PRZYDRONA z XVIII/XI w formie supa czworobocznego, murowanego, tynkowanego, o cianach oywionych pycinami posiada u szczytu posg Matki Boskiej Niepokalanie Pocztej, z piaskowca, z tego czasu.

KORCZEW
- WIE w XVI w. bya w posiadaniu Hlebowiczw, a nastpnie Wiesioowskich, a w 1 w. w. XVII Krzysztofa Wisioowskiego, marszaka wielkiego litewskiego i jego ony Aleksandry z Sobieskich, po ktrych odziedziczyli j Chaleccy. W kocu w. XVII przesza w rce Stanisawa Lewickiego podstolego podlaskiego, od ktrego w 1712 r. kupi j Wiktoryn Kuczyski podkomorzy drohicki. Po 1888 przechodzi w rce Ostrowskich, ktrych wasnoci do 1945.

= DAWNY ZESPӣ PAACOWY zoony jest z paacu, dwch oficyn ustawionych do niego pod ktem prostym po przeciwlegych stronach podjazdu oraz dwch czcych je z korpusem gwnym galerii, ponadto dziedzica gospodarczego, kaplicy, studni oraz parku.
- Pnoklasycystyczny PAAC zbudowano w 2 w. XIX w. wg projektu arch. Franciszka Jaszczoda dla Kuczyskich, w miejscu poprzedniego dworu wzniesionego w 1734 r. dla Wiktoryna Kuczyskiego podkomorzego drohickiego. Galerie czce paac z oficynami zbudowane zostay po po. XIX w. Przeksztacenia i dekoracja wntrz, wystrj elewacji, rekonstrukcja kolumn portyku pochodzi z lat 1930-40. Jest to pitrowa budowla na planie prostokta, z ryzalitami po rodku: frontowym mieszczcym portyk oraz ogrodowym trjbocznym. W piwnicach sklepienie jest kolebkowe i posiada stropy belkowe. Ukad wntrz przyziemia zosta zmieniony: w czci wsch. Jest trzytraktowy, w zach. dwutraktowy, z korytarzem porodku. Na osi znajduje si sie prostoktna, a za ni omioboczny salon wystpujcy w ryzalicie. Sie dwukondygnacjowa uksztatowana w charakterze neobarokowym 1930-40, ze stropem belkowym, kominem okapowym, boazeri z herbem Rawicz Ostrowskich, oraz klatk schodow wiodc na nadwieszon balkonowo galeri, na ktrej dwa kominki. W salonie neorokokowe sztukaterie na suficie oraz kartusz z herbem lepowron Kuczyskich w. XX. W cianie pd. salonu dwie wnki, w jednej znajduje si okrgy piec ok. po. w. XIX. W pomieszczeniu przylegym od wsch. do salonu na cianach oraz drewnianych ocieach przejcia wykonano polichromie o charakterze klasycystycznym z 2 w. w. XIX. Na pitrze ukad pomieszcze jest dwutraktowy z korytarzem porodku, na osi mieci si okrgy salon. Naronik pn-wsch. Zajmuje dawna kaplica z dekoracj neoromask z XX w. Od frontu w opilastrowanym ryzalicie zwieczonym trjktnym frontonem umieszczono wgbny, pitrowy portyk flankowany dwiema kolumnami joskimi, z kartuszem w tympanonie, z herbem Rawicz. Skrajne osie elewacji ogrodowej uksztatowane s jako pytkie ryzality. Czterospadowy, niski, dach pokryto blach.
- Murowane, tynkowane OFICYNY wzniesiono w 2 w. XIX w. Posiadaj rzut prostokta. Pomieszczenie jest jednotraktowe z korytarzem. ciany oywiaj lizeny. Czterospadowe, dachy pokryto dachwk.
- GALERIE o charakterze neorenesansowym wzniesiono po po. XIX w. Przebudowano XX w. S murowane, tynkowane, o cianach oywionych pilastrami. Zach. zostay czciowo rozebrane, wsch. posiadaj lady zamurowanych arkad.
- Czworoboczny, otoczony murem z cegy, tynkowanym, oywionym podziaem ramowym DZIEDZINIEC GOSPODARCZY zaoono w 1 po. XIX w. Od wsch. zamknity jest cian zach. oficyny paacowej. Posiada dwie bramy od pd. i pn. Nad bram pd. wzniesiono nastaw z figur w. Floriana z blachy z XIX w.
- Murowan z cegy, tynkowan KAPLIC wzniesiono ok. 1840 jako oraneri zapewne wg projektu arch. Franciszka Jaszczoda. Usytuowana jest ona na pn.-zach. od paacu. Posiada rzut prostokta. Elewacje podzielone ramowo, zwieczone s szczytem neogotyckim. Pierwotnie w elewacji szczytowej od frontu znajdowaa si szeroka brama w formie pkolistej arkady. Dwuspadowy dach pokryto pap.
- Zachowa si barokowo-ludowy krucyfiks z XVIII w., kielich gadki z XVIII w. z punc Bunda, tacka oowiana z 2 po. XVIII w. z punc nierozwizan, dzwonek mosiny z fabryki G.A. Kuczyskiego z 1 po. XIX w., ornat o bokach z tkaniny z XVIII w., makata z tkanin i koronek z XVIII w.
- Neogotyck murowana z cegy, tynkowan STUDNI w formie kapliczki zbudowano z 2 w. XIX w. zapewne wg projektu arch. Franciszka Jaszczoda. Usytuowana jest ona na pn.-zach. od kaplicy. Czworoboczna konstrukcja posiada oszkarpowane naroa, zwieczone pinaklami. Blaszany dach zwieczono obeliskiem, z rzeb z piaskowca w. Jana Nepomucena 1 po. XIX w., We wntrzu znajduje si studnia z kamiennym ocembrowaniem, stanowica ujcie rda.
- Zachoway si RESZTY PARKU z 1 po. XIX w., od strony wsch. czcego si z lasem. Park z tarasami i przewitem pooony jest na osi paacu od pn. W przedueniu osi kaplicy na pn. wznosi si skarpa ziemna obmurowana i wzmocniona szkarpami ceglanymi, by moe pozostao umocnie usytuowanego tu pierwotnego dworu. Od wsch. Biegnie rwnolegy do niej szpaler lipowy, od zach. za fosa, do ktrej spywa strumie ze studni.
- OGRODZENIE otaczajce zaoenie paacowe od pd. i zach. pochodzi z 2 w. XIX w. oraz z XX w. Jest ono murowane i tynkowane, od zach. neogotyckie, czciowo czce si z zach. murem dziedzica gospodarczego, od pd. neobarokowe z bramami oraz kordegard z XX w.
- Drewnian, o konstrukcji zrbowej, tynkowana DAWNA KARCZMA na rzucie wyduonego prostokta zbudowana zostaa w pocztku XIX w. Usytuowano j na zach. od zespou paacowego. Zostaa przebudowana w 1927 roku. Od frontu posiada dugi wgbny portyk z podcieniem na drewnianych supach. Czterospadowy, wysoki, dach pokryto blach i pap.
- Zachoway si dwie KAPLICZKI PRZYDRONE. Pierwsz na rzucie szecioboku zbudowano ok. po. XIX w. Jest ona murowana z cegy i tynkowana, otoczona kamiennym murem. Posiada daszek szeciopoaciowy, kryty blach, otarzyk oraz obraz Ukrzyowania z ok. po. XIX w. Druga jest supowa, z krzyem i dat 1853.

KORNICA
Drewniany, o konstrukcji zrbowej, z podcieniem na dwch profilowanych supach SPICHLERZYK zbudowano w 1 po. XIX w. Posiada dach namiotowy, poszyty som.

KOWNATY
Drewniany, o konstrukcji zrbowej, otynkowany DAWNY DWR parterowy, czciowo podpiwniczony zbudowano w 1 po. XIX w. dla Rytlw. Posiada on plan prostokta. Jest dziewicioosiowy, z wystawk od frontu ujt dwoma supami, zwieczon trjktnym szczytem. Posiada dwutraktowy ukad wntrz, przebudowany. Naroniki ujmuj lizeny. Naczkowy dach pokrytosss eternitem.

YSW
= Drewniany, o konstrukcji zrbowej, czciowo obmurowany i tynkowany DAWNY DWR parterowy, na planie prostokta zbudowano w kocu XVIII w. lub w 1 w. w. XIX dla Kuczyskich lub Humnickich. Przebudowany zosta w XIX i XX w. Usytuowany jest na wzniesieniu, frontem zwrcony na pd-wsch., z dwiema prostoktnymi oficynami po bokach dziedzica, komunikuje si z nimi przejciami w dwuosiowych cznikach. Posiada jedenacie osi, ukad wntrz dwutraktowy, z sieni na osi, przebudowany. Na osi znajduj si ryzality zwieczone trjktnymi szczytami: w gbszym ryzalicie od frontu mieci si ganek na filarach, przerobiony na werand. Okna w elewacjach zblione s parami. Czterospadowy dach pokryto som.
- Drewniane, o konstrukcji zrbowej OFICYNY s prostoktne, parterowe, o wntrzach dwutraktowych. Dachami naczkowe, pokryto gontem. Przed dworem zachoway si reszty parku krajobrazowego z XIX w. oraz lad podjazdu.

MʯENIN
Zachoway si RESZTY PARKU z okazami kilkusetletnich dbw na tarasach opadajcych do doliny Bugu. Nowym budynek mieszkalny usytuowano na skarpie, w miejscu dawnego dworu Jundziw.

PATKW RUSKI
- Drewniany, o konstrukcji zrbowej, oszalowany DAWNY DWOREK na rzucie prostokta zbudowano w 1 w. XIX w. dla Grodzickich. Posiada nowszy ganek na osi. Ukad wntrz jest dwutraktowy. Czterospadowy dach, pokryto gontem.
- DAWNA drewniana OFICYNA usytuowana jest pod ktem prostym do dworu. Posiada ganek na kolumienkach. Jest silnie uszkodzona.

RUSKW
= Klasycystyczny, murowany z cegy, tynkowany DAWNY PAAC zbudowano w pocztku XIX w. dla Bdzyskich. W XIX i XX w. stanowi wasno Humnickich. Przebudowywano go w XIX w. i w latach 1938-40 (dobudowa czci pn., zmiana rytmu okien w obu kondygnacjach, dekoracja sieni, zmiana dachu). Remontowany by w 1948 r. i 1961 r. Zwrcony jest frontem na wsch. Posiada boniowane przyziemie. Jest pitrowy, na rzucie prostokta, dziewicioosiowy, przeduony ku pn. o trzy osie. Posadowiono go na piwnicach sklepionych kolebkowo. Fasad zdobi trzyosiowy portyk przycienny, o czterech kolumnach toskaskich w wielkim porzdku, zwieczony trjktnym frontonem obramionym gzymsem modylionowym, z kolist pycin porodku. Kondygnacje rozdzielone s profilowanym gzymsem kordonowym; gzyms podokapowy jest modylionowy. Pierwotny rozstaw okien zaznaczono w przyziemiu awami podokiennymi z pycinami oraz lepymi balustradkami podokiennymi w drugiej kondygnacji. Elewacja boczna pd. Jest trzyosiowa, rozczonkowana pilastrami toskaskimi, na naroach ujta takimi pkolumnami. Od pd. i zach. zachoway si pozostaoci tarasw. Ukad wntrz jest dwutraktowy z prostoktn sieni na osi o dekoracji z XX w., z korytarzem w czci pn. Za sieni znajduje si pomieszczenie z wnkami pkolistymi, z prawej strony za wejcie do salonu o zaokrglonych naroach. Dwuspadowy dach pokryto blach.
- Klasycystyczna DAWNA STAJNIA zbudowana zostaa w 1 po. w. XIX. Posiada ona dwie cianki murowane z cegy, tynkowane, oywione boniami i podziaem ramowym, kryjcym parawanowo drewnian cz rodkow, kryt daszkiem dwuspadowym, gontowym.
- W ogrodzeniu neobarokowym z w. XX, w narou pd., umieszczona zostaa kapliczka z tego czasu. Wewntrz niej znajduje si ludowa rzeba Chrystusa Frasobliwego z XVIII-XIX w.

SARNAKI
- Klasycystyczny, murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR zbudowano ok. 1930 dla Podczaskich. Nastpnie stanowi wasno Przesmyckich. Jest on parterowy, na piwnicach sklepionych kolebkowo, dziewicioosiowy, z wysunitym od frontu portykiem o czterech kolumnach toskaskich oraz dwch pkolumnach przyciennych, ze szczytem schodkowym, w ktrym przebito pkoliste okno. Ukad wntrz jest dwutraktowy, przebudowany, z sieni prostoktn na osi, w ktrej umieszczono klatk schodow, eliwn, krcon z 1. po. w. XIX. Od ogrodu zachoway si pozostaoci tarasu. Czterospadowy dach, z dymnikami oraz wystawk od pn. pokryto pap.

- Klasycystyczny, murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR zbudowano w 1 po. w. XIX zapewne dla Urbaskich. Remontowano go w 1961 r. Usytuowany jest nad rzek Toczn. Frontem zwraca si na zach. Jest pitrowy, na piwnicach sklepionych kolebkowo z lunetami oraz kolebk na filarach, czteroosiowy. Wysze przyziemie jest boniowane z podziaem ramowym. Kondygnacje rozdzielono gadkim szerokim pasem ujtym w gzyms kordonowy oraz podokienny pitra. Od frontu wzniesiono nowy ganek. Ukad wntrz jest dwutraktowy, z sieni i salonem na osi. Stolarka drzwiowa pochodzi z 1 po. XIX w. Niski, czterospadowy dach pokryto blach. Obecnie znajduje si tu szkoa.
- Zachoway si RESZTY PARKU z XIX w., z alej dojazdow wysadzan lipami i topolami na grobli pomidzy stawami.

- KAPLICZKA PRZYDRONA zbudowana zostaa ok. po. w. XIX. Jest murowana, tynkowana, czworoboczna, sklepiona kolebkowo. Daszek ma kryty blach.

TOPORW
- Parterowy, na rzucie prostokta, z wystawk na osi DAWNY DWR zbudowano ok. po. w. XIX dla Wgliskich, by moe z wykorzystaniem murw starszego budynku nalecego do Wykw. Wntrze jest silnie zdewastowane. Dach dwuspadowy pokryto gontem.
- Zachoway si RESZTY PARKU rozlegego, krajobrazowego, z 1 po. w. XIX zaoonego na wyniosoci terenowej, z czytelnym od pd.-zach. zarysem fortfikacji. Wjazd wiedzie poprzez grobl pomidzy dwoma stawami, wysadzan kilkusetletnimi topolami, oraz ladami wau i fosy by moe z XVII w.

- KAPLICZKA PRZYDRONA wzniesiona zostaa w 1790 r. Jest ona supowa Na niskim czworobocznym cokole stoi filar z rzeb Matki Boskiej Niepokalanie Pocztej w zwieczeniu.

WLKA NOSOWSKA
- Murowany z cegy, tynkowany DAWNY DWR zbudowano ok. 1840 r. Przebudowywany by w XIX i XX w. Jest to dwukodygnacjowa budowla, z czci tyln, parterow z wystawk na osi, posadowiona na piwnicach sklepionych kolebk koszow. Na naroach jest boniowany. Od frontu w obu kondygnacjach znajduj si portyki wgbne o czterech kolumnach toskaskich. Przed elewacj zach. wzniesiono ganek kryty na filarach. Ukad wntrz zosta silnie przebudowany. Dach niski czterospadowy, pokryto blach. Dzi dwr jest silnie zdewastowany.
- Wok dworu zachoway si pozostaoci parku krajobrazowego z ok. po. XIX w., ze szpalerem lipowym na osi od zach.