ZABYTKI   POWIATU   SIEMIATYCKIEGO

ARBASY DUE
W poudniowej czci dawnego woj. biaostockiego ley wie Arbasy Due wczeniej zwana Harbasowo lub Harbasy od rodziny Harbaszewskich, do ktrych naleaa.
- Barokowa KAPLICZKA z II po. XVIII w. Cylindryczna, murowana, nakryta stokowym ceramicznym daszkiem z aurowym elaznym krzyem.

CZARNA CERKIEWNA
Pierwotna nazwa wsi to Maa Czarna.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. Opieki Matki Boskiej wzniesiona w 1901 r. w stylu rusko-bizantyjskim wg projektu zachowanego do dzi na plebanii. Cerkiew orientowana, murowana, nie tynkowana. Dachy kryte blach, nad gwnym korpusem cerkwi dach jest zwieczony picioma wieyczkami o cebulastych hemach. Bogate wyposaenie liturgiczne, w tym ikonostas eklektyczny z 1901 r.

CZARNA WIELKA
Wie zwana kiedys Czarn Krlewsk.
- CERKIEW CMENTARNA p. w. Matki Boskiej Kazaskiej zbudowana w 1869 r. Drewniana, konstrukcji zrbowej, oszalowana. Bogate wyposaenie liturgiczne z poowy XIX w.
- Na CMENTARZU nagrobki granitowe w formie steli z paskorzebami ludowymi z po. XIX w.

DOUBOWO
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Piotra i Pawa. Pierwotnie drewniany, obecny wzniesiony w 1902-4 murowany w stylu neogotyckim o halowym korpusie z wydzielonym prezbiterium. Sklepienia krzyowo-ebrowe. Wyposaenie kocioa w caoci neogotyckie.
- DWR zbudowany w 1912 r. drewniany, bezstylowy, obecnie szkoa.
- KAPLICZKA PRZYDRONA z pocz. XX w. murowana, supowa.

DROCHLIN
- Trzy FIGURY PRZYDRONE z koca XIX i pocz. XX w.

DROHICZYN
- ZESPӣ POJEZUICKI, obecnie katedra, siedziba Kurii Biskupiej oraz Wyszego Seminarium Duchowego. Pooony na zachd od rynku, na obszernej parceli w ksztacie litery L, w ktrej krtszym ramieniu znajduje si koci i budynek dawnego kolegium jezuickiego. Od zachodu klasztor i budynki gospodarcze.
- KATEDRA p. w. Trjcy witej, pierwotnie koci parafialny z 1392 r. fundacji Wadysawa Jagiey. W 1657 parafia przekazana zostaa jezuitom. Po kasacie jezuitw zostaa przejta w 1781 r. przez pijarw. Koci barokowy, orientowany, murowany z cegy, tynkowany. Trzynawowy, bazylikowy z pkolistym prezbiterium. Bardzo bogate wyposaenie liturgiczne (XV-XIX w.).
- KLASZTOR pierwotnie drewniany, obecny murowany, wznoszony etapami 1729-44. Na planie podkowy. Pnobarokowy, bez wyranych cech stylowych. Murowany z cegy, tynkowany. Ukad wntrz ptoratraktowy. Pomieszczenia sklepione kolebkowo z lunetami, korytarze kolebkowo-krzyowe. W Kurii zgromadzone liczne obrazy (od 1 po. XII w. do 2 w. XIX w.) i portrety trumienne.
- KOLEGIUM pnobarokowe (obecnie Wysze Seminarium Duchowne). Na planie prostokta o zaokrglonych naronikach. Pitrowe, z trjkondygnacjowym ryzalitem na osi fasady. Wntrze o symetrycznym ukadzie ptoratraktowym. We wszystkich pomieszczeniach stropy paskie. Dach kryty blach miedzian, czterospadowy z neobarokowymi lukarnami.
W kaplicy w nowym otarzu tabernakulum z kocioa parafialnego w Mirze z 4 w. XVIII w. oraz liczne cenne sprzty liturgiczne.

- KOCIӣ I KLASZTOR FRANCISZKANW zaoone ok. 1400 r. Budynki pierwotnie drewniane, obecnie murowane z ok. 1715 r. wyposaony stopniowo. Barokowy koci p. w. Wniebowzicia Najwitszej Panny Marii. Trjnawowy, bazylikowy. Dachy kryte blach, bogate wyposaenie liturgiczne - w tym otarze rokokowe i tablice epitafijne. Klasztor pozbawiony cech stylowych. Pitrowy. DZWONNICA pnobarokowa, murowana, tynkowana.

- KOCIӣ I KLASZTOR BENEDYKTYNEK. Koci p. w. Wszystkich witych. Zbudowany 1733-38 r. wg proj. Jakuba Fontany. Pnobarokowy. Fasad zwrcony na poudnie. Murowany, tynkowany. Na planie prostokta, w ktry wpisany jest owal nawy. Dach dwuspadowy, kryty blach. Zachowao si wiele sprztw liturgicznych z pierwotnego wyposaenia. Klasztor bez cech stylowych.

- CERKIEW PARAFIALNA p. w. w. Mikoaja Cudotwrcy, poprzednio p. w. Trjcy w. wzniesiona w 1798 r. Orientowana, klasystyczna, murowana z cegy, tynkowana. Na planie prostokta z czci otarzow zamknit, wysunit na zewntrz apsyd. Wntrze polichromowane - sceny figuralno-ornamentalne, neobizantyjskie. Bogate wyposaenie liturgiczne.

- KAPLICZKA murowana z XVIII-wieczn rzeb w. Jana Nepomucena.

DZIADKOWICE
Piewrotna nazwa wsi Dziadkowicze.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Trjcy w. Pierwotny koci drewniany p. w. Najwitszej Panny Marii, Wszystkich Switych oraz . Jakuba St. i Floriana. Obecny murowany zbudowany 1801-5. Barokowo-klasycystyczny. Trzynawowy z wydzielon apsyd. W nawie g. strop beczkowy. W nawach bocznych paski. Bogate wyposaenie kocioa, w tym rzeby otarzowe z warsztatu Bartomieja Bernatowicza.
DZWONNICA klasycystyczna, murowana, dwukondygnacjowa. Dach namiotowy kryty blach.
OGRODZENIE z bram wzniesione w 1860r. Brama zwieczona trjktnym szczytem w profilowanym obramieniu.
- KAPLICA CMENTARNA p. w. w. Anny. Wzniesiona w 1826 r. Drewniana, konstrukcji zrbowej. Dach wielopoaciowy, kryty gontem.

GRABARKA
- CERKIEW p. w. Przemienienia Paskiego, wzmiankowana od 1712 r. Obecna wzniesiona w miejscu zniszczonej w 1990 r. drewnianej z XVIII w. Na wzgrzu wok cerkwii zesp kilku tysicy wotywnych krzyy.

GRODZISK
Osada wczesnoredniowieczna z XI-XIII w. , zapewne w miejscu grodu co potwierdzaj liczne kurhany. Od 1434 r. przechodzia kolejno w rce monych rodw. Ostatnim jej wacicielem do 1939 r. by Wadysaw Brzeziski.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. w. Mikoaja. Pierwotna p. w. Narodzenia Najwitszej Panny Marii istniaa przed 1604 r. Obecna wzniesiona w latach 1887-91. Bez okralonych cech stylowych. Orientowana. Murowana z cegy, tynkowana. Interesujce wyposaenie wntrza, w tym ikonostas o cechach rosyjskiego neorenesansu z ok. 1890 r.
- KOCIӣ p. w. Wniebowzicia Najwitszej Panny Marii. Obecnie nie uytkowany. Dawna cerkiew unicka wzniesiona w 1709 r. W 1923 r. przejta przez koci rzymsko-katolicki. Orientowany, drewniany, konstrukcji zrbowej, szalowany. Korpus kocioa jest trzynawowy, podzielony na nawy supami. Dach dwuspadowy, blaszany. Bogate wyposaenie liturgiczne, w tym barokowy otarz gwnego z ok. 1700 r. przeniesiony z kaplicy bazylianw w Warszawie.

KLIKOWICZE
- DWR zbudowany w 2. po. XIX w. Klasycystyczny, drewniany, parterowy. W pobliu dworu zabudowania gospodarcze z 2. po. XIX w. o cechach ponoklasycystycznych. Murowane z kamienia.

KOPOTY-STANISAWY
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Matki Boskiej Racowej. Pierwotnie drewniany, obecny z 1939 r. murowany, o charakterze neobarokowym.

MIELNIK
Obecnie wie, dawniej miasto, ktrego pocztki zwizane byy z osadnictwem ruskim. Prawa miejskie utraci w 1934 r.
- Ruiny dawnego KOCIOA PARAFIALNEGO p. w. Trjcy w. zbudowanego ok. 1420 r. wielokrotnie niszczonego. Koci odbudowano w pocz. XVIII w. W 1851 r. okrelony jako opuszczony. W 1915 r. spalony. Orientowany, pnogotycki. Murowany z uyciem kamieni polnych. Zachowane ciany zewntrzne, poudniowa i wschodnia.
- Dawna PLEBANIA. Zapewne z ok. po. XIX w. pocztkowo drewniana, obecnie XX- wieczna murowana, tynkowana. Pitrowa, na planie prostokta z gankiem.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Przemienienia Paskiego. Zbudowany 1912-20, neobarokowy. Orientowany, murowany, tynkowany. Salowy. Dach dwuspadowy kryty blach. Wyposaenie liturgiczne barokowe, rokokowe i regencyjne.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. Narodzenia Najwitszej Panny Marii. Wzniesiona w 1821-23 jako klasycystyczna, w 1907-10 przeksztacona w historyzujcym stylu rusko-bizantyjskim. Orientowana, murowana z kamienia polnego i cegy. Wewntrz eklektyczny ikonostas oraz barokowe ikony.
- KAPLICA CMENTARNA p. w. Opieki Matki Boskiej. Zbudowana po 1776 r. Orientowana. Drewniana o konstrukcji zrbowej wzmocnionej lisicami.
- Dawna BONICA wzniesiona ok. po XIX w. Murowana zcegy, tynkowana.
- GRODZISKO, tzw. Gra Zamkowa z zachowanymi fragmentami murw z kamieni polnych. Na szczycie wzgrza pozostaoci murowanej kapliczki prawosawnej pw. w. Aleksandra Newskiego zbudowanej w 1865 r.

MILEJCZYCE
Wie, dawne miasto istniejce w XV w. wzmiankowane w 1510 r. jako tzw. stan krlewski. W 1516 r. Milejczyce otrzymay magdeburskie prawo miejskie. Na terenie Milejczyc dziaaa jedna z najlepiej zorganizowanych szk parafialnych prowadzona przez jezuitw. Utrata praw nastpia po I wojnie wiatowej.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Stanisawa. Pierwotny koci drewniany z 1529 r. Obecny z ok. 1740-44 r. zosta zamknity w 1861 r. i zamieniony na cerkiew p. w. w. Ducha, rewindykowany w 1919 r. Koci orientowany, drewniany, konstrukcji zrbowej, wzmocnionej lisicami, oszalowany. Na planie prostokta. Otarze barokowe zdobione obrazami z XX w.
DZWONNICA wzniesiona w 1740 r., gruntownie odnowiona w 1929 r. Drwewniana, konstrukcji supowo-ramowej, oszalowana.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. w. Barbary. Obecna zbudowana w latach 1899-1900. Orientowana. Drewniana na kamiennym podmurowaniu. Konstrukcji zrbowej wzmocnionej lisicami, szalowana, malowana olejno. Wewntrz ikonostas z ok. 1900 r. z dwiema barokowymi ikonami z XVII w. Wyposaenie cerkwi barokowo-klasycystyczne.
- CERKIEW CMENTARNA p. w. w. Mikoaja zbydowana w 1890 r. Orientowana, drewniana, na podmurowaniu. Konstrukcji zrbowej, oszalowana. Wyposaenie barokowe.

MIKOWICE-MAKI
-KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Rocha zbudowany w XVIII w. Orientowany. Drewniany, konstrukcji zrbowej, wzmocniony lisicami, oszalowany z bogatym wyposaeniem liturgicznym z XVII i XVIII w. DZWONNICA z ok. 1800 r. drewniana, konstrukcji supowej, szalowana z namiotowym dachem, krytym gontem.
- KAPLICA GROBOWA rodziny Smorczewskich zbudowana w 1822 r. dla Jana Smorczewskiego. Murowana z cegy, tynkowana.
- KAPLICZKA barokowa z 1 po. XVIII w. Murowana z cegy, tynkowana. Supowa. Czworoboczna z namiotowym daszkiem krytym dachwk.
- Na cmentaczu kocielnym liczne XIX-wieczne NAGROBKI.

NAROJKI
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. . Kosmy i Damiana. Pierwotnie drewniana, obecna z 1866 r., murowana z kamienia. Orientowana. Trjdzielna o dachach krytych blach. Wyposaenie barokowe, XIX i XX-wieczne.

NIEMRW
Wie, dawne miasto, ktrego pocztki czy si z wypraw Jarosawa Mdrego w 1041 r. na Mazowsze. Niemirw wielokrotnie niszczony utraci prawa miejskie po II wojnie wiatowej.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w.Stanisawa Bpa. Pierwotny drewniany, obecnie murowany z cegy i tynkowany z roku 1780. Barokowo-klasycystyczny. Jednonawowy o bogatym klasycystycznym wyposaeniu.
BRAMA-DZWONNICA barokowo-klasycystyczna. Murowana z cegy, tynkowana.
- GRODZISKO na wschodnim brzegu Bugu.

NURZEC-STACJA
KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Matki Boskiej Czstochowskiej. Koci murowany wzniesiony w latach 1982-90 wg. proj. Jerzego Zgliczyskiego. Bogate wyposaenie liturgiczne z XVIII w.

OSMOLA
Wie zaoona zapewne w 1 w. XV w.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Matki Boskiej zbudowany w 1924-9 wg.proj. Zygmunta Wycickiego w stylu neobarokowym. Murowany z cegy, tynkowany na niskim cokole z kamienia polnego. Jednonawowy, na planie krzya. Wewntrz barokowe rzeby prowincjonalne.

OSTROANY
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Narodzenia Najwitszej Panny Marii pierwotnie Narodzenia Najwitszej Panny Marii, Piotra i Pawa oraz Marcina. Obecny orientowany, drewniany o konstrukcji zrbowej wzmocnionej lisicami, oszalowany. Dach kryty blach. Wntrze o barokowym i klasycystycznym wystroju.
DZWONNICA zbudowana w 1816 r., klasycystyczna. Murowana z cegy, tynkowana. Dwukondygnacjowa o dachu namiotowym, krytym blach. Dzwon pnogotycki z koca XVI w.
- KAPLICZKA z 1920 r. murowana zcegy, tynkowana, barokowa z 2 p. XVIII w. z rzeb w. Jana Nepomucena
- Na cmentarzu grzebalnym NAGROBEK XIX w.
- Z zaoenia dworskiego zachowa si bezstylowy murowany DWR Ciecierskich z ok. 1900 r., obecnie Szkoa Rolnicza.

ROGACZE
CERKIEW PARAFIALNA p. w. Narodzenia Najwitszej Panny Marii. Orientowana, drewniana, konstrukcji zrbowej, wzmocnionej lisicami, szalowana. Dachy blaszane. Wewntrz eklektyczny ikonostas.

ROGAWKA
- CERKIEW CMENTARNA p. w. Nie Rk Ludzk Uczynionego Obrazu i w Szymona supnika. Pierwotna p. w. Demetriusza. Obecna zbudowana w 1858 r. przez mieszkaca wsi Szumona Szuma. Orientowana, drewniana, konstrukcji zrbowej, szalowana. We wntrzu ciany szalowane, strop deskowy. Wntrze zdobi ikonostas z 2 po. XIX w. z ikonami neorenesansowymi.
DZWONNICA z ok. po. XIX w. drewniana, konstrukcji supowej, nie szalowana, kryta dachem namiotowym. Wyposaona w trzy dzwony.
- CMENTARZYSKO na poudnie od wsi ma na swym terenie wczesnoredniowieczne groby w obstawie kamiennej.

SIEMIATYCZE
= ZESPӣ POMISJONARSKI.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Wniebowzicia Najwitszej Panny Marii. Pierwotnie drewniany p. w. w. Michaa fundowany w 1456 r. Obecny murowany z lat 1626-37, z fundacji Lwa Sapiehy, kanclerza i hetmana wielkiego litewskiego. W latach 1719-27 wg. proj. Karola Antoniego Baya, pod kierunkiem Wincentego Rachettiego wzniesiony budynek klasztorny.
Koci jest przykadem architektury pnorenesansowej z pnobarokow fasad. Orientowany. Murowany z cegy, tynkowany. Trjnawowy, bazylikowy. Koci posiada bardzo bogate wyposaenie, w tym otarz g. w stylu regencyjnym wg. proj. Karola Antoniego Baya z rzebami Bartomieja Bernatowicza i Jakuba Dzierawskiego, liczne barokowe otarze boczne z obrazami wg Guido Remiego, Carla Maratty i wielu innych.
DZWONNICA i OGRODZENIE wzniesione w 1725-7, pnobarokowe, murowane z cegy tynkowane, kryte dachwk. W obrbie ogrodzenia znajduje si figura w. Jana Nepomucena z XVIII w.
- Dawny KLASZTOR misjonarzy obecnie Dom Opieki Spoecznej. Wzniesiony w latach 1719-27 pod kierunkiem Wincentego Rachettiego wg. proj. Karola Antoniego Baya. Pnobarokowy, murowany z cegy, tynkowany, dwukondygnacjowy. Dachy kryte dachwk.
- SZPITAL wzniesiony w 1726 r. przez Wincentego Rachettiego. Pozbawiony cech stylowych skutkiem remontu w 1850 r. Parterowy, murowany.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. Trjcy witej, Piotra i Pawa oraz w. Proksedy. Pierwotnie prawosawna, w latach 1614-1839 unicka, nastpnie ponownie prawosawna. Obecna wzniesiona na miejscu kolejnych drewnianych, murowana, orientowana. Wntrze przykryte stropem. Dachy kryte blach. Wntrze zdobi neorenesansowy ikonostas wyk. w Grodnie w 1908 r.
- Dawna BONICA wzniesiona w latach 1797-1801 wg. proj. Szymona Bogumia Zuga z ok. 1777 r. Pierwotnie klasycystyczna, odbudowana po zniszceniach wojennych w latach 1959-64 z zatarciem cech stylowych. Murowana, tynkowana o trzynawowym halowym wntrzu, kryta czterospadowym dachwkowym dachem.
- PRZYSZKӣEK neobarokowy z ok. 1900 r. z elementami dekoracji modernistycznej. Murowany z cegy, tynkowany. Dwukondygnacjowy z dachem amanym, krytym blach
- Pozostaoci ZAOENIA PAACOWEGO usytuowane w poudniowo-zachodniej czci miasta. Zachowane pozostaoci kamiennego ogrodzenia. Na terenie dawnego parku znajduje si ORANERIA, gruntownie przebudowana w XX w., o cechach klasycystycznych. Murowana z cegy, tynkowana.
- DOMY zbudowane po po. XIXw. o cechach klasycystycznych.
- CMENTARZ wielowyznaniowy zaoony w latach 1805-6 r., na terenie ktrego znajduje si KAPLICA CMENTARNA p. w. w. Anny zbudowana w latach 1826-7 r. Drewniana, konstrukcji zrbowej wzmocnionej lisicami, oszalowana. Wntrze kryte stropem. Dach dwuspadowy, na wiey namiotowy, kryty blach.
- KAPLICA CMENTARNA ewangelicka klasycystyczna z ok.po.XIX w. Zdewastowane liczne nagrobki klasycystyczne na cmetarzu.
- KAPLICZKA PRZYDRONA z 1 po. XIX w. supowa.

SIEMIATYCZE-STACJA
KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Apostow Piotra i Pawa z ok. 1991 r. Do wyposaenia Kocioa naley barokowa monstrancja z 1716 r.

SOBIATYNO
CERKIEW FILIALNA CMENTARNA p. w. Apostow Piotra i Pawa z ok. 1672 r. Orientowana, drewniana, konstrukcji wicwej, szalowana, dwudzielna. Wewntrz eklektyczny ikonostas z XX w. ze starszymi XIX-wiecznymi ikonami.

LEDZIANW
Pocztki wsi w XV w.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Piotra i Pawa. Koci murowany, wzniesiony w latach 1925-8 wg. proj. Zygmunta Wycickiego z 1929 r. Neobarokowy, orientowany. Jednonawowy z wszym prezbiterium. Wntrze kryte stropem. Otarz gwny z XVII w., wyposaenie barokowe.
- Na CMENTARZU nagrobki z XIX w.

TELATYCZE
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. Kosmy i Damiana. Powstaa w 1909 r. Orientowana, drewniana, konstrukcji zrbowej, szalowana. Na planie poduno-centralnym. Dachy kryte blach. Wewntrz eklektyczny ikonostas z pocz. XX w., zapewne wspczesny budowie, z ikonami o charakterze barokowym.
- CERKIEW CMENTARNA p. w. cicia Gowy w. Jana Chrzciciela z ok. 1930 r. Orientowana, drewniana, szalowana. Dachy kryte blach.

TOKARY
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Podwyszenia Krzya w., zbudowany w latach 1934-5. Orientowany, drewniany, konstrukcji zbowej, szalowany. Na planie krzya, jednonawowy. Wntrze zdobi liczne obrazy z XVIII i XIX w.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. Matki Boskiej Pocieszycielki Strapionych z 1912 r. Orientowana, drewniana, malowana, z dachami z blachy.

ERCZYCE
Pierwotna nazwa wsi to abie Sioo lub Zabite Sioo.
- CERKIEW PARAFIALNA p. w. w. Dymitra z Salonik z lat 1869-71, odbudowana po wojnie w latach 1945-8. Orientowana, murowana z kamienia, tynkowana. Dachy kryte blach.
- CERKIEW CMENTARNA p. w. Meczennic Wiery, Nadiedy i Luby. Zapewne z 1 po XIX w. Orientowana, drewniana, szalowana. Fragmenty ikonostasu o charakterze barokowym. - Na CMENTARZU krzye z XIX w.

UROBICE
- CERKIEW FILIALNA p. w. w. Michaa Archanioa. Zbudowana w 1805 r., rozbudowana w 1953 o wie. Orientowana, drewniana, konstrukcji zrbowej, szalowana. Wewntrz ikony barokowe i klasycystyczne.