ZABYTKI CZSTOCHOWY

ZESPӣ KLASZTORNY NA JASNEJ GRZE
Klasztor zosta ufundowany 22 czerwca 1382 r. przez ksicia Wadysawa Opolczyka.

KAPLICA MATKI BOEJ
Najstarsza jej cz (obecnie prezbiterium) wybudowana zostaa w II poowie XIV w. w stylu gotyckim, prostoktna z dwiema skarpami, dwuprzsowa nakryta sklepieniem kolebkowym z lunetami i ebrowaniem z cegy gotyckiej. W otarzu kaplicy mieci si cudowny obraz Matki Boskiej Czstochowskiej, bdcy wiern kopi obrazu ofiarowanego klasztorowi przez Wadysawa Opolczyka, wykonan po zniszczeniu oryginau w czasie napadu w 1430 r. Z pierwotnego obrazu zachowano jako relikwi lipow desk uznan wg tradycji za pochodzc ze stou w. Rodziny z Nazaretu. W latach 1642-44 dobudowano trzynawow cz kaplicy. Dawn kaplic od nowej oddziela obecnie krata gdaska z XVI wieku. Ta cz kaplicy ma charakter pnorenesansowy. Nie znani s jej budowniczowie ani autorzy projektw. Kaplica bya restaurowana w XVII, XIX w. oraz w latach 1952-53. Cz przedni stanowi filarowy kruganek z poowy XVI w. zadaszony w 1928 r.

KOCIӣ Wniebowzicia Najwitszej Marii Panny i Znalezienia Krzya witego (bazylika).
Koci pocztkowo gotycki, obecnie pno renesansowy, barokowy i rokokowy powsta w XV w. Przebudowany w XVI oraz na przeomie XVII i XVIII w. w formie trzynawowej bazyliki. rodkowa nawa sklepiona kolebkowo, nawy boczne o sklepieniach krzyowych, wntrze bogato zdobione. Budynek wykonany z cegy i kamienia.
Do bazyliki dobudowano trzy kaplice:
- Kaplica w. Pawa Pierwszego Pustelnika (Denhoffw) ukoczon w latach 1644-71.
- Kaplica witych Relikwi - wykut w skale w 1625 r.
- Kaplica Najwitszego Serca Jezusowego (Jabonowskich) z 1639 r., odnowion w 1740 r.

SALA RYCERSKA w stylu wczesnobarokowy.

WIEA (106 m) w stylu pnorenesansowym i barokowym. Pierwsza kondygnacja pochodzi z XVIII w., wysze kondygnacje pochodz z 1900 r. Cok wiey z granitu szwedzkiego, arkady i podcienie z blokw kamiennych, z zewntrz cz murowana oboona kamieniem szydowieckim.

Barokowy KLASZTOR. Skrzydo wschodnie powstao w XV w., pnocne, poudniowe i zachodnie z XVII w. Cao przebudowana i nadbudowana w XVII w.

REFEKTARZ z 1670 r.

KOCIӣ parafialny p. w. w. Andrzeja i Barbary, ul. w. Barbary 51;
Koci barokowy zbudowany w latach 1637-42 z inicjatywy prowincjaa OO. Paulinw, O. Andrzeja Godonowskiego dla potrzeb nowicjatu klasztoru na Jasnej Grze, konsekrowany w 1643 roku, przebudowany w XVII i XIX w. Pierwotnie jednonawowy, w czasie rozbudowy otrzyma boczne nawy w formie kaplic. ciany z kamienia z uyciem cegy, sklepienie nawy gwnej kolebkowe z gurtami z cegy, stropy drewniane.

KOCIӣ parafialny p. w. w. Zygmunta, ul. Krakowska 1;
Koci w stylu barokowy z pozostaosciami gotyckimi. Nie jest dokadnie znana data powstania, prawdopodobnie wybudowany ok. 1350 r., przebudowany w 1382 r., w latach 1625-43 rozbudowany. Po stronie poudniowej dobudowano kaplic w. Grzegorza fundacji Grzegorza Otwinowskiego, a po stronie pnocnej - kaplic w. Anny, czciowo sumptem tego Otwinowskiego (1643 r.). W 1640 r. O. Andrzej Godonowski, prowincja paulinw, dobudowa z pnocno-wschodniej strony zakrysti usunit pniej w XIX w. W latach 1783-87 koci otrzyma obecn form wraz z wybudowanymi w 1783 r. dwiema wieami.

ARCHIKATEDRA p. w. w. Rodziny, ul. Krakowska 15/17;
Projekt autorstwa Konstantego Wojciechowskiego. Budowana w latach 1902-07, 7.12.1907 r. poswicona przez generaa Ojcw Paulinw O. Euzebiusza Rejmana. Prace wykoczeniowe trway do roku 1927. Koci w stylu neogotyckim. ciany z cegy penej licowane ceg klinkierowa, detal architektoniczny z piaskowca. Cz stropw wykonano jako stropy Kleina, z cegy, cz w konstrukcji elbetonowej (wiea), sklepienia krzyowo-eberkowe z cegy penej.

KOCIӣ filialny p. w. Pana Jezusa Chrystusa Konajcego, Rynek Wieluski;
Koci neogotycki zbudowany w 1906 r. jako koci filialny, staraniem proboszcza parafii w. Barbary ks. Michaa Loretowicza. Powicony 08.03.1909 r. W latach 1925-49 peni zastpczo rol kocioa parafialnego nowo powstaej parafii. W 1925 r. rozbudowany od strony wschodniej o pomieszczenie zakrystii. ciany i wikszos elementw dekoracyjnych z cegy, cz detalu z kamienia, w nawie sklepienia pozorne z desek, w czci otarzowej kolebkowe.

KOCIӣ cmentarny p. w. w. Rocha i Sebastiana, ul. w. Rocha;
Koci barokowy zbudowany w 1642 roku. Ufundowany przez prowincjaa OO. Paulinw O. Andrzeja Godonowskiego jako wotywny w intencji odwrcenia szerzcej si wwczas w Czstochowie zarazy. ciany z kamienia i cegy, sklepienia kolebkowe z lunetami i gruntami, w prezbiterium kolebkowo-krzyowe z uyciem kamienia i cegy.

Zabytkowe parki:
- im. Stanisawa Staszica o pow. 5,6 ha (wiek ok. 150 lat)
- im. 3 Maja o pow. 6,0 ha, (wiek ok. 150 lat)

Pomniki przyrody:
Db w Parku 3 Maja posadzony w 1916 r. dla uczczenia 125 rocznicy Konstytucji 3 Maja.

Cmentarze zabytkowe:
- Cmentarz w. Rocha, ul. w. Rocha
rzymsko-katolicki (dawniej rzymsko-katolicko-prawosawny) powsta w poowie XVII w., powikszony w 1737 r., pod koniec XIX w. i w 1980 r. Najstarszy istniejcy nagrobek z 1841 r.
- Cmentarz Kule, ul. Rolnicza, powsta w 1880 r., wyznaniowy.
- Cmentarz ydowski, ul. Zota powsta w 1799 r., obecnie nieczynny, ostatni pochwek w 1970 r. Najstarszy nagrobek z pocztku XIX w.

Wane pomniki:
- Pomnik Przeora O. Augustyna Kordeckiego, Zesp Klasztorny na Jasnej Grze, autor Henryk Stattler w 1859 r.
- Grb Nieznanego onierza, al. Sienkiewicza, pyta z 1921 r., modernizowana wg projektu Wodzimierza Sciegiennego w roku 1967.
- Pomnik Stanisawa Moniuszki, autor Stefan Policiski, 1958 r.
- Pomnik Stanisawa Staszica, autor Pawe Maliski, 1974 r.
- Pomnik Henryka Sienkiewicza, autor Stefan Policiski, 1973 r.
- Pomnik Polegych w Obronie Ojczyzny, ul. Sobieskiego, autor Wincenty Kuma, 1986 r.
- Pomnik Chrystusa Braterstwa Midzy Narodami, Al. Jana Pawa II/Al. Wojska Polskiego, autor Romano Buffagni, 1992 r.