ZABYTKI   POWIATU   SZAMOTULSKIEGO

BIEZDROWO
KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Krzya i w. Mikoaja zosta wzniesiony w pierwszej poowie XV w.; gruntownie przebudowany w 1784 r. i restaurowany w latach 1924-26. Jest to budowla w zrbie gotycka, z wie pnobarokow; murowana, otynkowana. W otarzu gwnym znajduje si pnogotycki krucyfiks z pierwszej poowy XVI w.

BYTY
KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Niepokalanego Poczcia Najwitszej Panny Marii wzniesiono w 1534 r. i restaurowano kolejno w 1608 r., 1725 r., 1785 r., 1870 r. Jest to koci pnogotycki, murowany z cegy w ukadzie polskim z neogotyckimi przybudwkami z 1906 r. Wyposaenie wntrza pochodzi gwnie z XVII i XVIII w. Do kocioa naley rwnie pnogotycki krucyfiks z okoo 1530-40 oraz renesansowa monstrancja wieyczkowa z pocztku XVII w.

DOBROJEWO
= W skad ZESPOU PAACOWEGO wzniesionego dla Adama Kwileckiego nalea klasycystyczny PAAC z 1784 r., cakowicie rozebrany w latach 1941-42 przez hitlerowcw. Zbudowana wspczenie z paacem OFICYNA zostaa gruntownie przebudowana w XIX w. Jest to murowana z cegy, otynkowana budowla o cechach klasycystycznych.
Klasycystyczna BRAMA WJAZDOWA powstaa na przeomie XVIII i XIX w.
- Za dawnym paacem rozciga si PARK o zaoeniu regularnym z kilkoma szpalerami lip i grabw.
- Pnoklasycystyczne SPICHLERZ i dawny MYN, murowane z cegy i otynkowane pochodz z drugiej poowy XIX w.
- Trzy figury przydrone: krzy z rzeb Chrystusa z okoo poowy XVII w., kamienna rzeba w. Wawrzyca z XVIII w. i barokowa rzeba w. Walentego.

DUSZNIKI
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Marcina wzniesiony w pierwszej poowie XVI w., by wielokrotnie restaurowany w latach 1760, 1830, 1898; rozbudowywany i odnawiany na pocztku XX w. Jest to budowla pnogotycka, murowana z cegy w ukadzie polskim z uyciem zendrwki. Wyposaenie wntrza pochodzi gwnie z XVII i XVIII w. W kociele znajduje si midzy innymi obraz Matki Boskiej w typie nienej z okoo poowy XVII w. w sukience srebrnej rokokowej oraz pnogotycki kielich z pierwszej wierci XVI w.
- Pnobarokowa, murowana z cegy, otynkowana PLEBANIA zostaa zbudowana w kocu XVIII w.

GAJ MAY
W 1803 roku zbudowano w Gaju Maym DWOREK, a w 1845 r. wzniesiono nieopodal PAAC dla gen. Atanazego Raczyskiego. W 1861 r. paac poczono z dworkiem wie, a w 1862-65 wykonano dekoracj elewacji oraz dobudowano skrzydo mieszczce galeri portretw rodzinnych. S to budynki murowane, otynkowane, o cechach stylowych romantycznych i eklektycznych. W galerii znajduje si otarz rokokowy z 1759 r.

GAJ WIELKI
- DWOREK zbudowany zapewne w XVIII w. restaurowano w latach 60-tych XX w. Jest to budowla o konstrukcji szkieletowej wypenionej glin, otynkowana.
- Pochodzca z okoo poowy XIX w. i restaurowana rwnie w latach 60-tych POCZTA posiada cechy pnoklasycystyczne.

KAMIERZ
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Narodzenia Najwitszej Panny Marii zosta wzniesiony w 1494 r. i restaurowany w latach 1748, 1934, 1962. Jest to budowla pnogotycka, murowana z cegy w ukadzie polskim. Na pnocnej cianie prezbiterium znajduje si fragment renesansowego fresku z XVI w. Wyposaenie wntrza pochodzi gwnie z XVII i XVIII w. W neogotyckim otarzu gwnym umieszczono pnogotyck rzeb Matki Boskiej z Dziecitkiem na pksiycu. Pnorenesansowy otarz boczny posiada bogat dekoracj rolinn i okuciow.
- Murowany DWR z okoo poowy XIX w. wzniesiono w stylu gotyku romantycznego.

KOBYLNNIKI
Pooony w parku renesansowy DWR zbudowano w 1886 r. wedug projektu Zygmunta Gorgolewskiego.

LIPNICA
W PARKU KRAJOBRAZOWYM ze ladami zaoenia regularnego wznosi si pnobarokowy DWR z drugiej poowy XVIII w.

LUBOSINA
Pnobarokowy DWR z drugiej poowy XVIII w. jest budowl o konstrukcji szkieletowej wypenionej glin, otynkowan.

MYSZKOWO
Zbudowany w 1786 r. i gruntownie przebudowany w poowie XIX w. DWR zatraci niemal cechy zabytkowe. Murowana i otynkowana budowla pooona jest w PARKU KRAJOBRAZOWYM.

OBRZYCKO
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. . Piotra i Pawa powsta w latach 1714-56 wedug projektu Pompeo Ferrariego. Wyposaenie wntrza wykonano rwnie wedug planw Ferrarigo w 1780 r. Jest to koci barokowy, murowany z cegy, otynkowany. Wntrze jest jednolite, rokokowe z okoo 1780 r. W kociele znajduje si midzy innymi pnogotycki kielich z okoo 1500 r. wykonany przez Mikoaja Auerhama i pnogotycka monstrancja wieyczkowa z przeomu XV i XVI w.
- RATUSZ, wzniesiony okoo poowy XVII w. i przerobiony w XIX w. na spichlerz, zosta przywrcony do pierwotnego stanu okoo 1960 r. Jest to budowla barokowa z trjkondygnacjow wie wtopion w fasad zachodni.

OPOROWO
Zbudowany w latach 1877-78 wedug projektu Zygmunta Gorgolewskiego DWR jest budowl o cechach eklektycznych, murowan i otynkowan.

OSTRORG
- Pnogotycki KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Wniebowzicia Najwitszej Panny Marii z 1432 r. zosta przebudowany w 1776 r. i zbarokizowany. Koci otoczony jest murem z trjarkadow bram z 1776 r. Jest to budowla murowana, otynkowana, z drewnianym stropem pokrytym polichromi z ornamentem rokokowym. Rwnie wyposaenie wntrza pochodzi gwnie z 1776 r. W kociele znajduje si pi otarzy rednich; jeden z obrazem Matki Boskiej nienej z pierwszej poowy XVII w. w sukience srebrnej w stylu regencji.
- Murowany i otynkowany DOM przy ulicy Kapaskiej 1 pochodzi z przeomu XVIII i XIX w.

OTOROWO
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Wszystkich witych wzniesiono w 1533 r. i wielokrotnie restaurowano (1784, 1824, 1837, 1871, 1885, 1934). W 1837 r. koci otrzyma pnoklasycystyczn kaplic grobow rodziny Moszczeskich. Koci jest budowl pnogotyck, murowan z cegy w ukadzie polskim. Wyposaenie wntrza pochodzi z XVII i XVIII w.
- Pnobarokowa, trjarkadowa BRAMA-DZWONNICA pochodzi z czwartej wierci XVIII w.
- Wzniesiony w 1738 r. DWR zosta gruntowanie odnowiony w 1912 r. Jest to dwr w bryle pnobarokowy, jednak wskutek pniejszych zmian zatraci w duym stopniu warto zabytkow. Budowla otoczona jest parkiem z umieszczonymi przed dworem symetrycznie dwiema murowanymi OFICYNAMI z koca XVIII w.

PIOTROWO
KOCIӣ FILIALNY, poewangelicki p. w. Serca Jezusowego zosta zbudowany w 1839 r. Jest to budowla bezstylowa o konstrukcji szkieletowej, otynkowana.

PNIEWY
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Wawrzyca z drugiej poowy XV w. zosta przebudowany w XVIII w., wielokrotnie restaurowany w XX w. Jest to koci pnogotycki, murowany z cegy w ukadzie polskim z niejednolitym stylowo wntrzem. W kociele znajduj si cztery rokokowe otarze oraz rokokowe ambona i chrzcielnica powstae po 1772 r.
W murze otaczajcym koci znajduje si pnobarokowa BRAMA-DZWONNICA z czwartej wierci XVIII w.
- Pnobarokowy KOCIӣ FILIALNY p. w. w. Ducha z 1785 r. powsta na miejscu dawnego kocioa szpitalnego z 1425 r. W kociele znajduj si midzy innymi rzeby . Piotra i Pawa z poowy XVII w. oraz pnogotycka monstrancja wieyczkowa z przeomu XV i XVI w.
- Pooony w parku PAAC z 1745 roku silnie przebudowany w 1872 r., w 1945 r. zosta zaadoptowany do celw szkolnych. Jest to budowla pnobarokowa, murowana i otynkowana, jednak wskutek przebudw zatracia w duej mierze warto zabytkow.
- Na ulicy Poznaskiej znajduje si pnoklasycystyczna dawna POCZTA z pierwszej poowy XIX w.

PSARSKIE
KOCIӣ PARAFIALNY p. w. Wniebowzicia Najwitszej Panny Marii zosta wzniesiony w 1462 r.; wielokrotnie restaurowany w kolejnych wiekach. Jest to budowla pnogotycka, murowana z cegy w ukadzie polskim z uyciem cegy glazurowej uoonej w dekoracyjne romby. W kociele znajduje si midzy innymi ambona odziowa, drewniany chr muzyczny i neogotycki prospekt organowy zwieczony rokokowym wazonem.

RUDKI
Klasycystyczny ZESPӣ DWORSKI zosta wzniesiony ok. 1800 r. przez architekta Hilarego Szpilowskiego. W 1940 r. dwr i galerie zostay zburzone przez hitlerowcw. Z zespou zachoway si oficyny wzniesione po obu stronach dziedzica oraz wjazd ujty murowanymi portykami.

SOPANOWO
KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Mikoaja zosta zbudowany w 1695 r. Jest to budowla o konstrukcji zrbowej, zewntrz oszalowana. Wtopiona czciowo od zachodu do korpusu wiea posiada konstrukcj ramowo-supow. Wntrze kocioa pokrywa polichromia z lat 1695-99 o motywach pnorenesansowych i barokowych. W kociele znajduje si midzy innymi chrzcielnica w ksztacie rokokowej wazy zwieczona baldachimem z rzeb Chrztu Chrystusa z trzeciej wierci XVIII w.

SZAMOTUY
- KOCIӣ pokolegiacki p. w. w. Stanisawa biskupa zosta wzniesiony w kocu pierwszej wierci XV w. i gruntownie przebudowany midzy 1513 a 1542 r. Wiksze restauracje kocioa miay miejsce w 1772 r., 1884-90 r. oraz w 1945 r. Jest to budowla pnogotycka, murowana z cegy w ukadzie polskim. W kociele znajduje si pnorenesansowy nagrobek Jakuba Rokossowskiego wykonany przez Hieronima Canavesiego. Jest to nagrobek z piaskowca i czerwonego marmuru z wplec paskorzebion postaci rycerza. Do wyposaenia kocioa naley midzy innymi pnorenesansowy otarz z 1616 r., otarz boczny z 1701 r. z obrazami malarstwa Adama Swacha oraz wczesnorenesansowa predella z 1522 r.
- Na cmentarzu przykocielnym znajduj si dwie kapliczki umieszczone na drzewach z rzebami Chrystusa Bolesnego z pocztku XVI w. i barokow figurk Chrystusa Frasobliwego.
W neogotyckiej BRAMIE-DZWONNICY z drugiej poowy XIX w. znajduje si pnobarokowy krucyfiks z trzeciej wierci XVIII w.
- Budow kocioa i klasztoru reformackiego rozpoczto w latach 1675-82. W 1832 r. koci zamieniono na parafialny, a klasztor przeznaczono na cele mieszkalne.
- KOCIӣ PARAFIALNY p. w. w. Krzya, restaurowany w 1933 r. i 1964 r., jest budowl barokow murowan i otynkowan We wntrzu kaplicy w. Antoniego znajduje si kopua z dekoracj malarsk Adama Swacha z pocztku XVII w. Wyposaenie wntrza jest jednolite, rokokowe z 1759 r. Do wyposaenia kocioa naley osiem otarzy z XVII i XVIII-wiecznymi elementami.
- Obecny, murowany ZESPӣ ZAMKOWY zoony z wiey mieszkalnej i budynku na podzamczu, wzniesiono prawdopodobnie okoo 1581 r. i gruntownie przebudowano w 1869 r. Od 1957 r. mieci si tu Muzeum Ziemi Szamotulskiej. Budynki pooone s na sztucznym wzniesieniu otoczonym od poudnia pozostaociami fosy i waw ziemnych. Jest to budowla bezstylowa, murowana.
- Nalecy do zespou pobernardyskiego KOCIӣ p.w. Zwiastowania Najwitszej Panny Marii jest kocioem barokowym, murowanym, otynkowanym.

WRBLEWO
Trzy kamienne figury Matki Boskiej Niepokalanej, w. Wawrzyca i w. Jana Nepomucena z 1785 r. oraz kolumna z herbem reniawy powicona pamici Jzefa Kwileckiego.

ZAJCZKOWO
Pooony nad jeziorem Zajczkowskim DWR wzniesiono w czwartej wierci XVIII w. Jest to dwr w bryle pnobarokowy, lecz silnie przebudowany w 1910 r. zatraci niemal warto zabytkow.